مطالعۀ قاعدۀ تعهدات یکپارچه در نظام حقوقی کامن‌لا با نگاهی به حقوق ایران

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد معارف اسلامی و حقوق خصوصی دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام)، تهران، ایران

2 دانشیار و مدیر گروه حقوق خصوصی دانشکدۀ معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام)، تهران، ایران

چکیده

در تمامی نظام‌های حقوقی در اینکه متعهد می‌بایست تعهد خود را به‌طور کامل و مطابق با شرایط مقرر در قرارداد انجام دهد اختلافی به‌چشم نمی‌خورد، اما گاهی به دلایلی متعهد نمی‌تواند تعهد خود را کامل و دقیق انجام دهد و تعهد نیمه‌تمام می‌ماند. در این حالت بحث‌های حقوقی مبنی بر اینکه آیا طرف مقابل ملزم به اجرای تعهد خود در قبال کار ناقص یا جزئی متعهد است یا خیر، شکل می‌گیرد. در نظام حقوقی کامن‌لا به‌موجب قاعدۀ تعهدات یکپارچه، شخصی که تعهد خود را به صورت ناقص یا جزئی انجام می‌دهد، مستحق هیچ اجرتی نیست. البته به دلیل رویکرد سخت‌گیرانۀ این قاعده، استثناهایی بر آن وارد شده است؛ ازجمله اجرای عمدۀ قرارداد، قراردادهای تفکیک‌پذیر، قبول داوطلبانۀ اجرای جزئی، جلوگیری از اجرا و پیشنهاد اجرای قرارداد. در حقوق ایران قاعده‌ای تحت این عنوان شناخته نشده است؛ هرچند مباحثی همچون تجزیه‌ناپذیری تعهدات، تجزیه‌ناپذیری حق حبس، وحدت مطلوب و تعهد به نتیجه به این قاعده شباهت دارند. پاسخ نظام حقوقی کامن‌لا به این وضعیت به‌طور کامل تأمین‌کنندۀ عدل و انصاف نیست و دارای ایراداتی است که در پروندۀ «کاتر و پاول» نیز قابل مشاهده است. همین‌طور در حقوق ایران نیز راه‌حل جامعی برای این وضعیت پیش‌بینی نشده است. به همین جهت در این مقاله به بیان راهکاری جامع در فرض اجرای ناقص یا جزئی تعهد پرداخته خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of The Entire Obligations Rule in the Common Law System with a Look at Iranian Law

نویسندگان [English]

  • Mahdi Nasiri 1
  • Seyed Mostafa Sa’adat Mostafavi 2
1 MA. Student in Private Law, Faculty of Islamic Studies and Law, Imam Sadiq University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Faculty of Islamic Studies and Law, Imam Sadiq University, Tehran, Iran
چکیده [English]

In all legal systems, there is no difference in that the obligor must fulfill his obligation in full and in accordance with the conditions stipulated in the contract, but sometimes for some reasons the obligor cannot fulfill his obligation completely and accurately and the obligation remains incomplete.  In the common law system, the first thing that is usually said under the discharge by performance is that the performance must be precise and exact. But is the obligation precisely and exactly implemented in all cases? The answer is definitely no. Because sometimes, for some reasons such as the frustration, breach, etc., the obligor cannot perform the contract completely and accurately, and the contract remains incomplete. In this situation, is the other party obliged to fulfill his obligation in return for incomplete work? In other words, should a person who has performed his obligation incompletely be paid? What to do in this situation? Should we support a person who has fulfilled his obligation incompletely? Or should the other party be supported and not the person who has partially fulfilled his obligation? Or should we accept a way in which the rights of both parties are protected? If we support a person who has fulfilled his obligation incompletely, people will not have enough motivation to complete their contract and can easily break the contract. In addition, the whole contract is desirable for the person, not part of the contract. And if we support the other side and pay nothing to the person who has fulfilled his obligation incompletely, fairness and justice may be violated, Because the obligor has performed part of the contract and it is unfair that nothing be paid to him, as we will see in the case of Cutter v Powell. Therefore, a solution must be adopted in which the rights of both parties to the contract are guaranteed. In the common law system, contracts are discharged in various forms, including discharge by performance, discharge by agreement, discharge by breach, discharge by frustration. One of the rules that is usually discussed under the topic of discharge by performance is the entire obligations rule. this rule is one of the oldest rules in the common law system, dating back to 1795 and the Cutter v Powell case. In this case A sailor had contracted to serve on a ship travelling from Jamaica to Liverpool. He was to be paid 30 guineas for the voyage, payable when the ship arrived in Liverpool, but he died during the journey. His widow sued for his wages up until his death, but her claim was unsuccessful. The court held that the contract required entire performance and, as he had not completed performance, she could claim nothing. Most authors have described this rule as a harsh rule. And for this reason, exceptions to this rule have been made over time. Including substantial performance, divisible contracts, voluntary acceptance of partial performance, prevention of performance and tender of performance. Most authors refer to this rule as the entire obligations rule. other titles have also been used for this rule, such as the entire performance rule or the strict rule on performance or the entire contracts rule. There is no rule in Iranian law under this heading. However, issues such as the indivisibility of obligations, the indivisibility of lien, the desired unity and obligation to achieve a certain result are similar to this rule. The response of the common law system to this situation does not fully ensure justice and has flaws that can be seen in the case of Cutter v Powell. Similarly, Iranian law does not provide a comprehensive answer to this situation. Therefore, in this article, a comprehensive solution will be expressed in case of incomplete or partial fulfillment of the obligation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Entire Obligations
  • Common Law
  • Substantial Performance
  • Divisible Contracts
  • Cutter v Powell
  1. الف) فارسی

    - کتاب‌ها

    1. امامی، سید حسن (1384). حقوق مدنی، ج 2، چ 18، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
    2. آریان‌پور کاشانی، منوچهر (1382). فرهنگ گسترده (دوجلدی دانشگاهی) پیشرو آریان پور (انگلیسی فارسی)، چ 3، تهران: نشر الکترونیکی و اطلاع‌رسانی جهان رایانه.
    3. بیات، فرهاد و بیات، شیرین (1396). شرح جامع حقوق مدنی، چ 12، تهران: ارشد.
    4. توکلی، محمدمهدی (1396). مختصر حقوق تجارت، چ 11، تهران: مکتوب آخر.
    5. توکلی، محمدمهدی (1399). آموزش جامع حقوق مدنی، ج 1، چ 3، تهران: مکتوب آخر.
    6. صفایی، سید حسین (1393). دورۀ مقدماتی حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، ج 2، تهران: میزان.
    7. کاتوزیان، ناصر (۱۳۷۴). حقوق مدنی: نظریۀ عمومی تعهدات، تهران: نشر یلدا.
    8. کاتوزیان، ناصر (1393). دورۀ مقدماتی حقوق مدنی، اعمال حقوقی: قرارداد ایقاع، چ 12، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    9. محقق داماد، مصطفی (1384). قواعد فقه (بخش مدنی- مالکیت و مسئولیت)، چ 12، قم: مرکز نشر علوم اسلامی.
    10. موناگان، کریس؛ موناگان، نیکولا (1396). درآمدی بر حقوق قراردادها، مترجمان: سید مصطفی سعادت مصطفوی و محمدطه خراطها، چ 1، تهران: دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
    11. هاشمی شاهرودی، سید محمود (1384). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج 2، چ 1، قم: مؤسسۀ دائرة‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام).
    12. هاشمی شاهرودی، سید محمود (1395). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج 6، چ 1، قم: مؤسسۀ دائرة ‌لمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام).

     

    - مقالات و پایان‌نامه‌ها

    1. باقری، احمد و طباطبایی، محمدصادق (بهار 1384). «حق حبس»، الهیات و معارف اسلامی (مطالعات اسلامی)، ش 67.
    2. تفرشی، محمد عیسی و مرتضوی، عبدالحمید (بهار 1388). «مطالعۀ تطبیقی تعهد به وسیله و به نتیجه در فقه، حقوق فرانسه و ایران»، فصلنامۀ پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، ش 15.
    3. تفرشی، محمدعیسی؛ پارساپور، محمدباقر؛ محقق داماد، سید مصطفی (پاییز 1387). «تأثیر اجرای جزئی یا ناقص تعهد بر حق حبس با مطالعۀ تطبیقی در حقوق برخی کشورهای اروپایی»، فصلنامۀ مدرس علوم انسانی (پژوهش‌های حقوق تطبیقی فعلی)، ش 3.
    4. حبیب‌نژاد، احمد و سعید، زهرا (تابستان 1396). «لزوم گذار از تعهد به وسیله به تعهد به نتیجه در تفسیرتعهدات دولت در اصل سوم قانون اساسی»، حقوق اسلامی، ش 53.
    5. حسینی، محمد؛ شفیعی، حدیث؛ تفرشی، عباس (بهار و تابستان 1396). «بررسی تطبیقی تعهدات به وسیله و تعهدات به نتیجه در فقه و حقوق ایران»، راه وکالت، ش 17.
    6. رحیمی، حبیب‌الله و کریمی، زهره (زمستان 1391). «مبانی تجزیۀ قرارداد در حقوق ایران»، فصلنامۀ پژوهش حقوق خصوصی، ش 2.
    7. سلامی، مهرداد و کاظمی، حسن (1397). «مسئولیت مدنی مربیان و معلمان ورزش در قبال ورزشکاران و دانش‌آموزان»، کانون وکلای دادگستری اردبیل، ش 5 و 6، پاییز و زمستان، 151-139.
    8. سمیاری، فرح (پاییز 1386). «مسؤولیت‌ها و تعهدات تیم جراحی»، فصلنامۀ حقوق پزشکی، ش 2.
    9. سیفی زیناب، غلامعلی؛ شریفی، حامد؛ بهرامپوری، رسول (زمستان 1399). «تجزیه‌پذیری تعهدات در حقوق ایران و فقه امامیه»، فصلنامۀ علمی دیدگاه‌های حقوق قضایی، ش 92.
    10. صالحی، حمیدرضا؛ فلاح، محمدرضا؛ عباسی، محمود (پاییز 1389). «ماهیت تعهدات پزشکی در پرتو مطالعۀ تطبیقی»، فصلنامۀ حقوق پزشکی، ش 14.
    11. صالحی، محمدامین (1395). تجزیه‌پذیری قراردادها در فقه و حقوق با رویکردی به مصادیق آن، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، گروه الهیات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
    12. صفایی، سید حسین و سلطان احمدی، جلال (بهار 1389). «تجزیه‌پذیری قرارداد در حقوق ایران، انگلیس و کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا (1980 وین)»، فصلنامۀ مطالعات حقوق خصوصی (حقوق سابق)، ش 101.
    13. فرزانه، عبدالحمید و چرخی کوهگرد، کوروش (بهار 1398). «گسترۀ مستثنیات ممنوعیت تجزیۀ تعهد درحقوق ایران و برخی نظام‌های حقوقی دیگر»، فصلنامۀ تحقیقات حقوقی، ش 85.
    14. کاوند، محمود (1389). تعهدات غیرقابل تجزیه، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ آموزش‌های الکترونیکی، دانشگاه قم.
    15. یزدانیان، علیرضا (بهار و تابستان 1399). «تجزیه‌ناپذیری موضوع تعهدات قراردادی و غیرقراردادی در حقوق اسلام، ایران و فرانسه»، دوفصلنامۀ علمی پژوهش‌نامۀ حقوق اسلامی، ش 51.

     

    ب) عربی

    1. اشتهاردی، علی پناه (1417 ق). مدارک العروة، ج 27، تهران: منظمة الاوقاف و الشؤون الخیریة. دار الأسوة للطباعة و النشر.
    2. جمعی از پژوهشگران (1423 ق). موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت علیهم السلام، ج 4، چ 1، قم: مؤسسۀ دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام).
    3. حکیم، سید محسن (1374). مستمسک العروة الوثقی، ج 12، چ 3، قم: دارالتفسیر.
    4. خمینی، سید روح‌الله (1392). العروة الوثقی مع تعالیق الامام الخمینی، ج 2، چ 1، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی (قدس سره).
    5. خویی، سید ابوالقاسم (1410 ق). منهاج الصالحین، ج 2، چ 28، قم: مدینة العلم. آیت الله العظمی الخوئی.
    6. خویی، سید ابوالقاسم (1418 ق). موسوعة الإمام الخوئی، ج 30، قم: مؤسسة إحیاء آثار الامام الخوئی.
    7. طباطبایی حکیم، سید محمدسعید (1433 ق). منهاج الصالحین، ج 2، چ 8، قم: دارالهلال.
    8. طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1409 ق). العروة الوثقی، ج 2، چ 2، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
    9. طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم بن عبدالعظیم (1421 ق). العروة الوثقی، ج 5، چ 1، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
    10. فاضل موحدی لنکرانی، محمد (1422 ق). العروة الوثقی (مع تعلیقات الفاضل اللنکرانی)، ج 2، چ 1، قم: مرکز فقه الأئمة الأطهار (علیهم السلام).
    11. مصطفوی، سید محمدکاظم (۱۴۲۱ ق). القواعد، چ 4، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
    12. مکارم شیرازی، ناصر (1370). القواعد الفقهیة، ج 2، چ 3، قم: مدرسة الإمام علی بن أبی طالب (علیه‌السلام).
    13. مکارم شیرازی، ناصر (1424 ق). کتاب النکاح، ج 1، قم: مدرسة الإمام علی بن أبی طالب (علیه السلام).
    14. موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم (1431 ق). العروة الوثقی مع تعلیقات سماحه آیه الله العظمی السید عبدالکریم الموسوی الاردبیلی، ج 2، قم: جامعة المفید، مؤسسة النشر.
    15. موسوی خلخالی، سید محمدمهدی (1385). مدارک العروه الوثقی: کتاب الاجاره فقه الشیعه، چ 1، تهران: مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر.
    16. موسوی سبزواری، سید عبدالاعلی (1413 ق). مهذب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام، ج 19، چ 4، قم: دفتر آیه‌الله العظمی السید السبزواری.
    17. موسوی قزوینی، سید علی (1419 ق). رسالة فی العدالة، چ 1، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.

     

    ج) انگلیسی

    1. Andrews, N., & Clarke, M., & Tettenborn, A., & Virgo, G. (2017). Contractual Duties: Performance, Breach, Termination and Remedies (2nd). Thomson Reuters & Sweet & Maxwell.
    2. Beale, H. G., & Bishop, W. D., & Furmston, M. P. (2008). Contract Cases & Materials (5th). Oxford.
    3. Beatson, J., & Burrows, A., & Cartwright, J. (2020). Anson's Law of Contract (31th). Oxford.
    4. Charman, M. (2007). Contract Law (8th ed.). Willan Publishing.
    5. Chitty, J. (2017). Chitty on Contracts (32nd ). Sweet & Maxwell.
    6. Davies, P S. (2018). JC Smith's the Law of Contract (2nd). Oxford.
    7. Elliott, C., & Quinn, f. (2009). Contract Law (7th). Pearson Education Limited.
    8. Finch, E., & Fafinski, S. (2017). Contract Law (5th). Pearson Education Limited.
    9. Furmston, M. P. (2017). Cheshire, Fifoot, and Furmston's Law of Contract (17th ). Oxford.
    10. Jones, L. (2017). Introduction to Business Law (4th). Oxford.
    11. Marson, J., & Ferris, K. (2015). Business Law (4th). Oxford.
    12. McKendrick, E. (2019). Contract Law (13th ). Red Globe Press.
    13. Monaghan, N., & Monaghan, C. (2013). Beginning Contract Law (1st ). Routledge.
    14. Monahan, G. (2001). Essential Contract Law (2nd). Cavendish Publishing.
    15. O'Sullivan, J. (2020). O'Sullivan and Hilliard's the Law of Contract (9th). Oxford.
    16. PEEL, E. (2015). Treitel The Law of Contract (14th). Sweet & Maxwell.
    17. Poole, J. (2016). Casebook on Contract Law (13th ). Oxford.
    18. Richards, P. (2007). Law of Contract (8th). Pearson Education Limited.
    19. Rush, J., & Ottley, M. (2006). Business Law.
    20. Stewart, A., & Swain, W., & Fairweather, K. (2019). Contract Law: Principles and Context. Cambridge University Press.
    21. Stone, R. (2009). The Modern Law of Contract (8th). Routledge-Cavendish.
    22. Stone, R. (2015). Q&A Contract Law (11th). Routledge.
    23. Taylor, R., & Taylor, D. (2019). Contract Law Directions (7th). Oxford.
    24. Turner, C. (2007). Contract Law (2nd). Hodder Education.