تبیین نظری پدیدۀ مرگ در زندان در بستر عدالت کیفری تطبیقی

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختة دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشیار دانشکدۀ حقوق دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

در مقالۀ حاضر با بهره‌گیری از نظریه‌های انسانیت‌زدایی (و خوانش‌های جدیدتر آن) و دشمن‌پنداری زندانیان، به تحلیل مرگ گروهی از افراد در بازداشتگاه یا زندان پرداخته‌ شده است که تعلق آن‌ها به گروه‌های مختلف نژادی، قومی، اقتصادی، یا محکومیت به طیف خاصی از جرایم یا حتی متهم شدن به آن‌ها میزان خطر مرگ افراد را در چنین محیط‌هایی افزایش می‌دهد. برای پاسخ به این پرسش که کدام گروه از متهمان یا محکومان در ایران نسبت به پدیدة مرگ در زندان به آسیب‌پذیری بیشتری دچار هستند، نگارندگان این مقاله با بهره‌گیری از نظریه‌های پیش‌گفته و نیز استفاده از روش نمونه‌پژوهی به مطالعۀ 30 نمونه از پروند‌ه‌های مرگ در بازداشتگاه‌ها یا زندان‌های ایران در حد فاصل سال‌های 1382 تا 1397 اقدام کرده‌اند. در کنار این موضوع، برای بررسی فرضیة یادشده، به تحلیل نمونه‌هایی تطبیقی از مرگ افراد در زندان پرداخته‌اند تا نشان دهند آیا قربانیان این پدیده دارای ویژگی‌های مشترکی همچون تعلق به گروه‌های خاص نژادی، قومی، اقتصادی یا اجتماعی هستند؟ یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که همة محبوسان به یک نسبت در برابرِ پدیدة مرگ در زندان آسیب‌پذیر نیستند. به‌طور غالب، متهمان یا محکومانی در معرض پدیدة یادشده قرار می‌گیرند که با دسته‌ای از ارزش‌هایِ سختْ غیرقابل اغماضِ نظام‌های کیفری در تعارض اساسی باشند. بررسی داده‌های 30 مورد از پرونده‌های مرگ در زندان‌های ایران نشان می‌دهد که علت بازداشت یا محکومیت در 21 مورد از آن‌ها در خصوص اتهامات امنیتی بوده است. تراکم متهمان یا محکومان امنیتی در آمار پرونده‌های مرگ در زندان می‌تواند تقویت‌کنندة این فرضیه باشد که این دسته از زندانیان در نگاه مقام‌های عدالت کیفری طی فرایند انسانیت‌زدایی به‌مثابۀ دشمن تلقی شده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Theoretical Explanation of Death in Custody in the Context of Comparative Criminal Justice

نویسندگان [English]

  • Mahdi Gholampour 1
  • Mohammad Farajiha 2
1 Ph.D in Criminal Law & Criminology_ Tarbiat Modares University. Tehran, Iran
2 Associated Professor of Faculty of Law_ Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]

By using of “dehumanization” (and its more recent versions) as well as “enemy hypothesing”, this paper aims to analyze the death of people who were deprived of their liberty in environments such as custody and prison. The main focus of the article is that which type of prisoners based on their charge or conviction are more vulnerable to the death in custody. To answer the question that which groups of accused or convicts are more vulnerable to the death in custody, by referencing mentioned theories and using case study, current paper tries to analyze 30 cases of death in custodies/prisons of Iran between 2004-2019. Findings of this article show us that all the prisoners are Not vulnerable to death in custody in equal proportions. Mostly, these are accused & convicts who exposure the death in custody that are deeply in conflict with some non-negligible values of criminal systems. Analysis of 30 cases of death in custodies of Iran show that in 21 cases reason of arrest or conviction are related to Security charges. The High number of security accused or convicts in the death in custodies statistics may reinforce this hypothesis that in the eyes of criminal justice’s authorities, such group of prisoners in the process of dehumanization was considered as enemy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • death in custody/prison
  • dehumanization
  • delegitimization
  • security accused
  • prisoners as enemy
  1. 1. فارسی

    الف) کتاب‌ها

    1. آرنت، هانا (1394)، توتالیتاریسم، ترجمۀ محسن ثلاثی، چ 5، نشر ثالث.
    2. استروس، لوی (1358)، نژاد و تاریخ، ترجمۀ ابوالحسن نجفی، چ 1، پژوهشکدة علوم ارتباطی و توسعۀ ایران.
    3. امیرارجمند، اردشیر (1386)، مجموعة اسناد بین‌المللی حقوق بشر، قسمت اول (اسناد جهانی)، چ 2، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
    4. بشیریه، حسین (1394)، موانع توسعۀ سیاسی در ایران، چ 9، انتشارات گام نو.
    5. تاکمن، باربارا (1398)، توپ‌های ماه اوت، ترجمۀ محمد قائد، چ 4، نشر ماهی.
    6. ژیژک، اسلاوی (1397)، خشونت، ترجمة علی‌‌رضا پاکنهاد، چ 8، نشر نی.

     

    ب) مقالات

    1. دلماس مارتی، می‌ری (1388)، «پارادایم جنگ علیه جرم»، ترجمة روح‌الدین کردعلیوند، در تازه‌های علوم جنایی، زیر نظر علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، نشر میزان، ص 1030-1009.
    2. صدر توحیدخانه، محمد (1388)، «حقوق در چنبرة «دشمن»، از سیاست آمریکایی «جنگ با ترور» تا نظریة آلمانی «حقوق کیفری دشمنان»»، در تازه‌های علوم جنایی، زیر نظر علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، نشر میزان، ص 518-465.
    3. غلامی، حسین و نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (1378)، «نظریه مجازت‌های استحقاقی و تکرار جرم»، مدرس علوم انسانی، ش 13.

    10.نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (1388)، «رویکرد جرم‌شناختیِ قانون «حقوق شهروندی»»، مجموعۀ مقالات همایش حقوق شهروندی، چ 1، نشر گرایش.

     

    ج) گزارش‌ها

    11.گزارش کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی در مورد پروندة زهرا کاظمی، مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی، دورة ششم، جلسة 367، (6/8/1382)، چاپ روزنامۀ رسمی، 21/8/1382.

    12.گزارش کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در مورد فوت ستار بهشتی، مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی، دورة 9، جلسۀ 55، 17 دی 1391، چاپ روزنامۀ رسمی، ش 19793.

    13.مشروح مذاکرات جلسۀ علنی مجلس شورای اسلامی، دورۀ 9، جلسۀ 202، روزنامۀ رسمی، 2 اردیبهشت 1393.

     

    2. خارجی

    A) Books

    14. Cole, D. (2003), Enemy aliens: Double standards and constitutional freedoms in the war on terror. Current Affairs.

    15. Rejali, D. (2009), Torture and democracy. Princeton University Press.

    16. Simon, J. (2011), Mass incarceration on trial.

     

    B) Articles

    17. Aguirre, C. (2013), "Punishment and Extermination": The Massacre of Political Prisoners in Lima, Peru, June 1986. Murder and Violence in Modern Latin America, 193-216.

    18. Bar-Tal, D. (1990), "Causes and consequences of delegitimization": Models of conflict and ethnocentrism. Journal of Social issues, 46(1), 65-81.

    19. Bar-Tal, D. (2000), "Shared beliefs in a society": Social psychological analysis. Sage Publications.

    20. Bar-Tal, D., & Hammack, P. L. (2012), "Conflict, delegitimization, and violence".

    21. Biles, D., McDonald, D., & Fleming, J. (1990), "Aboriginal and non-aboriginal deaths in custody". Australian & New Zealand Journal of Criminology, 23(1), 15-23.

    22. Chen, Y. S. (2007), "A perspective of China’s criminal misjudgment". China Legal Science, 137, 45-61.

    23. Diez, C. G. J. (2008), "Enemy combatants versus enemy criminal law": An introduction to the European debate regarding enemy criminal law and its relevance to the Anglo-American discussion on the legal status of unlawful enemy combatants. New Criminal Law Review: In International and Interdisciplinary Journal, 11(4). 529-562.  

    24. Haney, C. (2008), "Counting casualties in the war on prisoners". USFL Rev., 43, 87.

    25. Haney, C. (2009), "Demonizing the enemy": The role of science in declaring the war on prisoners. Conn. Pub. Int. LJ, 9, 185-22, p. 188

    26. Haney, C. (2011), "Politicizing Crime and Punishment": Redefining Justice to Fight the War on Prisoners. W. Va. L. Rev., 114, 373. P. 375.

    27. Harding, R. W. (1999)," Prisons are the problem": A re-examination of aboriginal and non-aboriginal deaths in custody. Australian & New Zealand Journal of Criminology, 32(2), 108-123.

    28. Haslam, N., & Loughnan, S. (2014), "Dehumanization and infrahumanization". Annual review of psychology, 65, 399-423.

    29. Hazlehurst, K. M., & Kazlehurst, C. (1989), "Race and the Australian conscience": investigating aboriginal deaths in custody. Journal of Ethnic and Migration Studies, 16(1), 35-48.

    30. Jessberger, F. (2005), "Bad Torture—Good Torture?" What International Criminal Lawyers May Learn from the Recent Trial of Police Officers in Germany. Journal of International Criminal Justice, 3(5), 1059-1073.

    31. Kelman, H. C. (2001), "Reflections on social and psychological processes of legitimization and delegitimization". The psychology of legitimacy: Emerging perspectives on ideology, justice, and intergroup relations, 54-73.

    32. Kelman, H. G. (1973), "Violence without moral restraint": Reflections on the dehumanization of victims and victimizers. Journal of social issues, 29(4), 25-61.

    33. Lu, Q. (2006), "Lawyer’s presence right in criminal investigative interrogation".Legal System and Society, 4, 85–86.

    34. Martinson, R. (1974), "What works?-questions and answers about prison reform". The public interest, 35, 22.

    35. Opotow, S. (1990), "Moral exclusion and injustice": An introduction. Journal of social issues, 46(1), 1-20

    36. Rosado, C. (1996), "Toward a definition of multiculturalism". Retrieved from.

    37. Staubm E. (1990), "Moral exclusion, personal goal theory, and extreme destructiveness". Journal of Social Issues, 46(1), 47-64.

     

    C) Reports

    38. Amnesty International. (2000), Take a step to stamp out torture. Amnesty International Publications.

    39. Amnesty International. (2014), Torture in 2014: 30 years of broken promises. Amnesty International.

     

    3. سایت‌ها و خبرگزاری‌ها

    40. https://isna.ir/

    41. www.iran-newspaper.com

    42. www.dadsetani.ir

    43. www.icana.ir

    44. www.tadbirkhabar.com