تعامل مفهومی و مصداقی بازار و نابازار در کالبد قاعدۀ حقوقی رقابت

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

مقالۀ حاضر به بررسی بازار رقابت‌ناپذیر- که از آن به نابازار یاد می‌کنیم- پرداخته، ضمن معرفی این مفهوم، با رویکردی میان‌رشته‌ای، تعامل آن را با بازار رقابت‌پذیر بررسی خواهد کرد. در این خصوص و در مرحلۀ اثبات تلاش خواهد شد که نسبت میان بازار و نابازار و جدایی این دو مفهوم بررسی شود. از دیدگاه هنجاری و حقوقی نیز در پی آن هستیم که تعارضات عملی و نظری میان این دو مفهوم بررسی گردد. حاصل این نوشتار، آن خواهد بود که اگرچه ضروریات اقتصادی، حمایت از بازار و وجود نهادی کنترل‌کننده برای تنظیم را به اصلی عقلانی تبدیل ساخته، اما مسلماً نمی‌توان در این میان جایگاه نابازار را در وضع قواعد حقوقی نادیده گرفت. درنهایت، مولود اقتصاد خصوصی را باید بازار، و ابزار کنترل و نظارت بر آن را حقوق رقابت به‌حساب آورد؛ درحالی‌ که حاصل و مولود انحصار طبیعی- اگر دولتی نباشد- نابازار است که در پی آن به مقررات‌بخشی نیاز خواهد بود. لذا فهم حقوق رقابت مستلزم درک تفکیک بازار از نابازار است تا از این طریق توهم یگانگی این دو حوزه رفع شده، ضمن اجتناب از خلط مبحث، جایگاه واقعی حقوق رقابت- که همان اصلاح بازار است- مشخص شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The conceptual and factual interaction between contestable and non-contestable markets in the context of application of competition law

نویسندگان [English]

  • Mahmood Bagheri 1
  • Mohammad Sadeghi 2
1 Associate Professor of Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
2 LLM in Private Law, University of Imam Sadeiq (a.s), Tehran, Iran.
چکیده [English]

The current paper investigates non-contestable markets, and through discussing this concept and adopting an interdisciplinary approach investigates the interaction between this concept and the contestable markets. In this regard and from a positive point of view, the current paper aims to disuss the interaction of these two concepts. From a legal and normative point of view, we seek to highlight the contradictions which exist between these two concepts both theoretically and practically. The outcome of this debate is that although the economic considerations, protection of the markets and the existence of a regulatory body become inevitable, one could not ignore the place of non-market in the process of legislation production. Ultimately, both non-markets and markets are part of the private sector of the economy which have to be regulated and supervised through competition law, while the regulations and control of the natural monopolies, if they are not under the government control, should be done through sector regulatory regimes. Therefore, an understanding of the competition law requires a distinction between markets and non-markets so that the borderline issues between these two areas and the scope of application of competition law which is only regulating the market are not confused.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Competition law
  • markets
  • non-markets
  • sector regulation and council of competition
  • state owned economy

مراجع

  1. الف) فارسی و عربی:

    1. ابن ‌منظور، ابوالفضل، جمال‌الدین، محمّد بن مکرم‌ (1414ق‌)، لسان‌العرب، ج 10، مصحّح: احمد فارس صاحب الجوائب، ط 3، بیروت: دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع- دارصادر‌.
    2. اصغرنیا، مرتضی (1389)، بررسی ابعاد حقوقی نهاد تنظیم‌کنندۀ مقرّرات‌بخشیدر صنعت برق ایران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه تهران.
    3. بادینی، حسن (1382)، «مبانی فلسفی نگرش اقتصادی به حقوق»، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش 62، ص 135-91.
    4. باقری، محمود (1385)، «اقتصاد مبتنی بر بازار و کاستیهای حقوق خصوصی»، پژوهش حقوق و سیاست، ش 19، ص 88-41.
    5. باقری، محمود و فلاح‌زاده، علی‌محمّد (1388)، «مبانی حقوق عمومی حقوق رقابت (بانگاهی به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران)»، فصلنامۀ حقوق، دورۀ 39، ش 3، ص 81-63.
    6. باقری، محمود؛ صادقی، محمّد (1392)، «حسبه؛ ابزار حقوقِ اقتصادیِ اسلامی در نظارت و کنترل بازارهای رقابت‌پذیر و رقابت‌ناپذیر»، دانشنامۀ حقوق اقتصادی، ش 4، دانشگاه فردوسی مشهد، ص 103-78.
    7. بایلاس، ریچارد.ای (1371)، نظریۀ اقتصاد خرد، ترجمۀ محسن راغفر، تهران: نشر نی.
    8. حسنوند، محسن (1388)، «حقوق عمومی اقتصادی: انحصارات دولتی در ایران»، فصلنامۀ راهبرد، مرکز تحقیقات استراتژیک، سال هجدهم، ش 50، ص 36-5.
    9. حسینی، سیّد شمس‌الدین و شفیعی، افسانه (1386)، «اثر قانون رقابت بر تسهیل رقابت، رقابتمندی و استاندارد زندگی»، پژوهشنامۀ بازرگانی، دورۀ 12، ش 45، ص 281-245.
    10. رشوند بوکانی، مهدی (1390)، حقوق رقابت در فقه امامیه، حقوق ایران و اتحادیۀ اروپا، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
    11. رنانی، محسن (1376)، بازار یا نابازار؛ بررسی موانع نهادی کارایی نظام اقتصادی بازار در اقتصاد ایران، تهران: انتشارات سازمان برنامه و بودجه.
    12. زاهدی‌وفا، محمّدهادی؛ ناسخیان، علی‌اکبر ‌(1391)، تحلیل ساختار و نظریۀ بازار؛ با تأکید بر نقش رنسانس و انقلاب صنعتی، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
    13. ساموئلسن، پل و هاوس، نورد (1384)، اصول علم اقتصاد، ج اول، مرتضی محمّدخان، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
    14. صادقی، محمّد (1393)، تفکیک بازار از نابازار و تأثیر آن بر گسترۀ إعمال حقوق رقابت، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه امام صادق(ع).
    15. صادقی، محمّد و باقری، محمود (1394)، «ابعاد و آثار حقوقی جدایی بازار از نابازار»، فصلنامۀ مجلس و راهبرد، دورۀ 22، ش 81، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، ص 244-213.
    16. عبادی، جعفر (1370)، مباحثی در اقتصاد خرد، بازارها، تعامل عمومی و رفاه اقتصادی، تهران: سمت.
    17. غفاری فارسانی، بهنام (1391)، ضمانت‌اجراهای مدنی نقض قواعد حقوق رقابت، رسالۀ دکتری حقوق خصوصی، به راهنمایی دکتر محمود باقری، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
    18. کاویانی، کورش (1391)، حقوق شرکتهای تجارتی، چاپ سوم، تهران: نشر میزان.
    19. معمار‌نژاد، عباس و هادی‌فر، داود (1388)، «بررسی وجود انحصار طبیعی در بازار مخابرات ایران»، فصلنامۀ مدلسازی اقتصادی، سال سوم، ش 1، پیاپی7، ص54-27.
    20. نیلی، مسعود (1386)، اقتصاد و عدالت اجتماعی، همکاران: موسی غنی‌نژاد، محمد طبیبیان و غلامعلی فرجادی، تهران: نشر نی.
    21. نیلی، مسعود و همکاران (1389)، بررسی مبانی نظری و تجربی خصوصی سازی بخش توزیع نیروی برق، گزارش پژوهشکدۀ مطالعات اقتصادی و صنعتی دانشگاه صنعتی شریف.

    ب) لاتین:

    1. Alan, Stone (1982). Regulation and its Alternatives, Washington D.C, Congress Quarterly press.
    2. Baldwin. R & Cave. M, (1999). Understanding Regulation: Theory, Strategy, and practice, Oxford University Press.
    3. Baumol, William. J (1982). Contestable Markets: An Uprising in the Theory of Industry Structure, VOL. 72 NO. 1.
    4. Bikker J.A. & Groeneveld, J.M. (1998). Competition and Concentration in the EU Banking Industry, De Nederlandsche Bank, Research Series Supervision no 8.
    5. Brault, Dominique (2004). Politique du dirt de la concurrence en France, LGDJ.
    6. Comble, Emmanuel (2007). Economie de la concurrence, précis Dalloz.
    7. Furse, Mark (2008). Competition Law of the EU and UK, Oxford University Press, 6Ed
    8. Kahf, Monzer, Market and Prices, see at: http://monzer.kahf.com/papers/english/market_and_prices.pdf.
    9. Lawrence J White (2005). Market Definition in Monopolization cases: A Paradigm is Missing, Stern School of Business: New York.
    10. Manified, E. S (1992). Economic Order, Privet Law and Public Policy, 148(4) Journals of International and Theoretical Economics.
    11. Mehta, J.K (1964). Studies in advanced Economics theory, S Chand & co. New Delhi.
    12. Noll, R & Bruce M. Owen (1983). The Political Economy of Deregulation, Washington D.C. American Enterprise Institute.
    13. Ogus, Antony (1994). Regulation, Legal Form and Economic Theory, Clandon Press, Oxford.
    14. Pool, Jill (2006). Text book on Contract Law, Oxford: New York.
    15. Salvatore, Dominik (1992). Microeconomic Theory, 3rd Ed, M c Graw-Hill, Inc.
    16. Schiff, Maurice & Change, Won (2000). Market Presence, Contestability, and the Terms-of-Trade Effects of Regional Integration.
    17. United Nations Human Settlements Programme "UN-HABITAT"(2010). Training course on land, property and housing rights in the Muslim world, Nairobi: UN-HABITAT.
مطالعات حقوق تطبیقی
دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 2
پاییز و زمستان
مهر 1394
صفحه 413-441

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار