بررسی جبران خسارت زیست‌محیطی در نظام حقوقی ایران و جمهوری ‏خلق چین

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

گروه حقوق دانشگاه پیام نور، تهران، ایران‏

10.22059/jcl.2023.357487.634487

چکیده

تخریب محیط‌ زیست مهم‌ترین رفتار تعدی‌گرایانه است که موجب تضعیف حق حیات بشری می‌شود؛ حقی که همواره نیازمند حفاظت و حمایت به شیوه‌های گوناگون بوده ‌است. از این رو، تدوین شاخص‌های خسارت محیط‌ زیست به‌عنوان یکی از دغدغه‌های اساسی برای جبران خسارت‌های زیست‌محیطی تلقی شده و لزوم جبران خسارت‌های جرایم زیست‌محیطی در نظام حقوقی ایران و چین تحت قوانین عام و خاص مورد پذیرش قرار گرفته است. بسیاری از ناظران به این واقعیت اشاره دارند که رشد چشمگیر اقتصاد در چین دارای هزینه‌های سنگینی به‌ویژه از لحاظ زیست‌محیطی مرتبط با این رشد بوده است. در عین حال، این رشد به‌واسطۀ تأثیرات وخیم زیست‌محیطی دچار آسیب‌هایی نیز شده است. نظام حقوقی ایران و چین با وجود تفاوت‌هایی در زمینۀ راهکارهای جبران خسارت، شباهت‌هایی نیز با هم دارند، ازجمله اینکه در هر دو سیستم مبنای جبران خسارت مطابق با قوانین عام مسئولیت مدنی است؛ موضوعی که مورد انتقاد حقوق‌دانان هر دو کشور قرار گرفته است. در عین حال، مبنای مسئولیت در ایران نظریۀ تقصیر و خطر است و در چین مسئولیت محض بوده، بار اثبات ادعا و رابطۀ سببیت برعهدۀ فرد متخلف است. محیط زیست همواره نیازمند حفاظت و حمایت به شیوه‌های گوناگون بوده‌ است؛ از این رو، تدوین شاخص‌های خسارت‌های محیط‌ زیستی به‌عنوان یکی از دغدغه‌های اساسی برای جبران این‌گونه خسارات تلقی شده و لزوم جبران خسارات جرایم زیست‌محیطی در نظام حقوقی ایران و چین تحت قوانین عام و خاص مورد پذیرش قرار گرفته است. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Study compensation for environmental damage in the legal system of ‎Iran and the People's Republic of China

نویسندگان [English]

  • Fateme Fallah Nezhad
  • Mahbobe Mousavimobarake
Department of law, Payame Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Research Article                Environment damage is considered the most significant factor of encroachment that causes weakening of the right of human life and always been needful to be protected and supported in any way. For this reason, determining the codification of the environmental damages indexes is considered one of the main concerns for compensation for these damages, and the necessity of compensating the environmental damages crimes in both legal systems under the general and special laws is approved. Many supervisors point to the reality about China that the significant economic growth in this country has had great costs relevant to this growth, especially in terms of environmental costs. In the legal systems of Iran and China, despite some differences, there are some similarities in the background of compensation solutions as well. Among the cases; in both legal systems, the basis of compensation for damage is based on civil liability from the general laws, an issue that is criticized by jurists of both countries. Nevertheless, the liability basis in Iran is the theory of fault and hazard, and in China is a pure liability, and the burden of proving the claim and causation is on the offender.

کلیدواژه‌ها [English]

  • China
  • ‎ Damage Compensation
  • ‎ Environment
  • ‎ fault
  • Iran
  • ‎ Pure Responsibility.‎

مراجع

  1. الف) فارسی

    1. بهرام سلطانی، کامبیز (1371). مجموعه مباحث و روش‏های شهرسازی و محیط زیست. چاپ اول، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
    2. بهرامی احمدی، حمید و فهیمی، عزیزاله (1386). مبنای مسئولیت مدنی زیست محیطی در فقه و حقوق ایران. معارف اسلامی و حقوق، 2 (8)، 121-150.
    3. حاج‏محمدی، مهدی (1401). بررسی حفظ و نگهداری محیط زیست در احکام اسلامی و حقوق بین‏الملل. مطالعات حقوق، 28، 79-102.
    4. خوئینی، غفور و کرمی، سعید (1393). مسئولیت مدنی ناشی از الودگی‏های زیست‏محیطی در انفال. دانش حقوق مدنی، 3 (1)، 59-70.
    5. رستمی، محمدزمان و رستمی، محمدهادی (1398). فرایند و مبانی نظری رویکرد تحلیل اقتصادی حقوق و تأثیر آن بر رشد اقتصادی. دانشنامۀ حقوق اقتصادی، 26 (16)، 55-76.
    6. رمضانی قوام‏آبادی، محمدحسین (1392). حفاظت از محیط زیست در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. دیدگاه‏های حقوق قضایی، 18 (63)، 93-140.
    7. رمضانی قوام‏آبادی، محمدحسین (1393). اقتصاد سبز: گامی به سوی تحقق توسعۀ پایدار در حقوق بین‏الملل محیط زیست. دانشنامۀ حقوق اقتصادی، 21 ( 6)، 114-141.
    8. شاملو، باقر و قلی‏پور، غلامرضا (1401). میراث حقوقی گالستون: بازخوانی فرایند تولد مفهوم اکوساید. پژوهش‏نامۀ حقوق کیفری، 13 (1-25)، 225-254.
    9. شمس، عرفان (1399). تحلیل اقتصادی نظام مسئولیت مدنی و تنظیم‏گری در مقابله با آلودگی‏های محیط زیست. دیدگاه‏های حقوق قضایی، 25 (91)، 137-158.
    10. طاهری، سمیه؛ حسینی مقدم، سید حسن؛ فلاح، مهدی (1401). مفهوم متفاوت ضرر در خسارات زیست‏محیطی با مطالعۀ تطبیقی در اسناد بین‏المللی. جغرافیا و برنامه‏ریزی منطقه‏ای، 12 (2-46)، 903-921.
    11. فلاح‏نژاد، فاطمه (1399). دادرسی منصفانه در فرایند رسیدگی کیفری در نظام جزایی جمهوری خلق چین با نگرشی بر اسناد بین‏المللی. رسالۀ دکتری، به راهنمایی جعفر کوشا، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات. تاریخ دفاع: 3/10/ 1399.
    12. فلاح‏نژاد، فاطمه (1401). استقلال و بی‏طرفی قضایی جلوه‏ای از دادرسی منصفانه در جهت حفظ حقوق شهروندی؛ سیستم حقوقی ایران در مقایسه با جمهوری خلق چین. مطالعات حقوق تطبیقی، 13 (2-26)، 737-775.
    13. فلاح‏نژاد، فاطمه؛ کوشا، جعفر؛ آشوری، محمد؛ گلدوست جویباری، رجبعلی (1401). بررسی اجمالی سیستم عدالت کیفری جمهوری خلق چین با تأکید بر دادرسی منصفانه در مرحلۀ تحقیقات مقدماتی در مقایسه با ایران. پژوهش‏های حقوقی، 21 (50)، 187-226.
    14. فهیمی، عزیزاله و مشهدی، علی (1390). فقه شیعه و تحول در مبانی مسئولیت مدنی زیست‏محیطی. فصلنامۀ حقوق، 41 (1)، 313-326.
    15. فیروزی، نادر (١٣٨٤). حق بر محیط زیست. تهران: جهاد دانشگاهی.
    16. کاتوزیان، ناصر (1383). مبانی حقوق عمومی. تهران: میزان
    17. کاتوزیان، ناصر و انصاری، مهدی (1387). مسئولیت ناشی از خسارت‏های زیست‏محیطی. مطالعات حقوق خصوصی، 38 (2)، 285-313.
    18. محمودی کردی، زهرا؛ شارق، زهراسادات؛ رضازاده، حسین (1400). ضرورت تأسیس دادگاه زیست‏محیطی با نگاهی به وضعیت ایران. حقوقی دادگستری، 85 (115)، 215-239.
    19. مشهدی، علی (1393). اساسی‏سازی ماهوی حق بر محیط زیست در حقوق ایران و فرانسه. مطالعات حقوق تطبیقی، 5 (2)، 559-580.
    20. مشهدی، علی (1395). دولت و محیط‏ زیست: از رویکردهای بدون دولت تا رویکردهای مشارکتی. دولت پژوهی، 2 (8)، 59-80.
    21. موثق، حسن (1400). تأسیس دیوان بین‏المللی حمایت از حقوق حیوانات: از رؤیا تا واقعیت. فقه و حقوق نوین، 2 (8)، 64-88.
    22. مولایی، آیت (1399). چالش‏های اجرای اصل پرداخت آلوده‏ساز در قانون هوای پاک. مطالعات حقوقی، 12 (1)، 276-306.
    23. همتی، مجتبی (1397). اقامۀ دعوی جبران خسارت زیست‏محیطی در نظام حقوقی ایران. دیدگاه‏های حقوق قضایی، 23 (81)، 221-253.
    24. هوشمند فیروزابادی، حسین؛ لطیفی، زهرا؛ بهرامی، زهره؛ سیانی، راضیه (1399). مسئولیت مدنی ناشی از خسارات زیست‏محیطی. فصلنامۀ حقوق پزشکی، 14 (54)، 185-213.

     

    ب) انگلیسی

    1. Bahram Soltani, Kambyz (1992). Collection of topics and methods of urban planning and environment. First edition. Tehran: Center for Studies and Research of Urban Planning and Architecture of Iran (In Persian).
    2. Bahrami Ahmadi, Hamid and Fahimi, Azizaleh (2007). The basis of environmental civil liability in Iranian jurisprudence and law. Islamic knowledge and law, 8(2), (121-150) (In Persian).
    3. Chen Wen & Ying Wu (2021). China’s New Environmental Protection Law and Green Innovation:Evidence from Prefecture-Level Cities. Hindawi Complexity.
    4. Fahimi, Azizullah and Mashhadhi, Ali (2018). Shia jurisprudence and evolution in the foundations of environmental civil responsibility.Private Law Studies (Law) , 41(1), (313-326). 1001.1.25885618.1390.41.1.18.6 (In Persian).
    5. Falah Nezhad, Fateme (2020). Fair trial in the criminal procedure process of the People's Republic of China criminal system Based on international documents. Doctoral thesis (In Persian).
    6. Fallah Nezhad, Fateme (2022). Judicial independence and impartiality is a manifestation of fair Trial in order to protect the rights citizens; the Legal System of the Islamic Republic of Iran Compared to the People's Republic of China.Comparative Law Review, 13(2-26), (737-737). 10.22059/jcl.2022.344424.634378(In Persian).
    7. Fallah Nezhad, Fateme and Koosha, Jaafar and Ashuri, Mohammad and Goldoust Jouybari, Rajab Ali (2022). An Overview of Criminal Justice System of China and Comparison with Iran by Emphasizing Fair Trial in Primary Investigation Stage. Legal Research, 21 (50), (187-226). 48300/jlr.2022.153653 (In Persian).
    8. Faure Michael G/ Liu jing (2014). Compensation for Environmental Damage in China:Theory and Practice.Pace Environmental Law Review. 31 (1), 226-309
    9. Firouzi, Nader (2005). The right to the environment. Tehran: Academic Jihad Publishing
    10. Haj Mohammadi, Mehdi (2022). Studying the preservation and maintenance of the environment in Islamic laws and international law. Law Studies, 28, (79-102) (In Persian).
    11. Hemti, Mojtabi (2017). Filing a claim for compensation for environmental damage in Iran's legal system. Perspectives Judicial Law, 23(81), (221-253) (In Persian).
    12. Houshman Firouzabadi, Hossein and Latifi, Zahra and Bahrami, Zahra and Sayani, Razieh (2019). Civil liability due to environmental damage. Medical Law Quarterly, 14(54), (185-213) (In Persian).
    13. https://m.fx361.com/news/2018/0926/16559678.html
    14. https://www.mondaq.com/china/clean-air-pollution/955486/china39s
    15. https://www.mondaq.com/china/clean-air-pollution/955486/china39s-evolving-environmental protection-law
    16. https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/06/07/2765905/
    17. Katoozian ,Nasser (2013). Basics of public law. Tehran: Mizan (In Persian).
    18. Katoozian, Nasser and Ansari, Mahdi (2007). Liability for environmental damages. Private Law Studies, 38(2), (285-313)1001.1.25885618.1387.38.2.14.3 (In Persian).
    19. Khoini, Ghafoor and Karami, Saeed (2013). Civil liability caused by environmental pollution in Anfal. Knowledge of civil rights, 3(1), (59-70).1001.1.23221712.1393.3.1.6.2 (In Persian).
    20. Li xiang & Jigging Jin (2014). Concise Chinese Tort Laws.Springer:Verlag Berlin Heidelberg.
    21. Mahmoudi Kurdi, Zahra and Sharq, Zahra Sadat and Rezazadeh, Hossein (2021). The necessity of establishing an environmental court with a view to Iran's situation. Legal Journal, 85(115), (215-239). 22106/jlj.2021.522774.3915 (In Persian).
    22. Mashhadi, Ali, (2013). Fundamentalization of the right to the environment in Iranian and French law. Comparative Law Review, 5(2), (559-580). 22059/jcl.2014.52955 (In Persian).
    23. Mashhadi, Ali, (2015). Government and environment: from non-government approaches to participatory approaches. Government Research, 2(8), 59-80) (In Persian).
    24. Michael G. Faure & Jing Liu (2012). New Models for the Compensation of Natural Resources Damage.Ky. J. Equine Agric. & Nat. Resourcel.
    25. Motaghi, Hasan (2021). Establishment of the International Court for the Protection of Animal Rights: From Dream to Reality. Fiqh and New Laws, 2(8), (64-88). 10.22034/jml.2022.251233(In Persian).
    26. Moulai, Ayat (2019). The challenges of implementing the polluter payment principle in Iran's Clean Air Law. Legal Studies, 12(1), (275-306) (In Persian).
    27. Ramezani Qawamabadi, Mohammad Hossein (2013). Environmental protection in the fundamental rights of the Islamic Republic of Iran. Perspectives on Judicial Law, 18(63), (140-93) (In Persian).
    28. Ramezani Qawamabadi, Mohammad Hossein (2015). Green economy: a step towards sustainable development in international law. Journal Encyclopedia of Economic Law , 21(6), (114-141). https://doi.org/10.22067/le.v21i6.45080 (In Persian).
    29. Rostami, Mohammad Zaman and Rostami, Mohammad Hadi (2018). The process and theoretical foundations of the approach of economic analysis of rights and its effect on economic growth. Encyclopaedia of Economic Laws, 26(16), (55-76). https://doi.org/10.22067/le.v26i16.73538 (In Persian).
    30. Shamloo, Baqir and Qolipour, Gholamreza (1401). Galston's legal legacy: rereading the birth process of the ecocide concept of. Criminal Law Research, 13(1-25), (254-225). 10.22124/jol.2022.19312.2112(In Persian).
    31. Shams, Irfan (2020). Economic analysis of the civil responsibility system and regulation in dealing with environmental pollution. Judicial Law views, 25(91), (137-158) (In Persian).
    32. Taheri, Samia and Hosseini Moghadam, Seyed Hassan and Falah, Mehdi (2022). The different concept of harm in environmental damages with a comparative study in international documents. Geography and Regional Planning, 12(2-46), (903)-921) (In Persian).
    33. Under the guidance of Jafar Kosha. Tehran: Islamic Azad University, Science and Research Branch. History of Defense 2019. /10/03 (In Persian).
    34. Zhuhao (2017). Is an oral-evidence based criminal trial possible in China?. The International Journal of Evidence & Proof, 21 (1-2), 52-68.
    35. Weiyu (2020). The Reform of the Compensation System for Ecological and Environmental Damage in China:Natural Resources, Environmental Damage in China:Natural Resources, Environmental Enforcement,and Legislation Environmental Enforcement,and Legislation. Natural Resources Journal.60 (1), 63-102.
    36. Xiao Zhu (2016). On the Legislation Blue Print of Integrated Prevention and Remedy.comparative law research, 3.15-23.
    37. Zhang, Jinfan (2014). The Tradition and Modern Transition of Chinese Law.Springer:Verlag Berlin Heidelberg.
    38. Zhang, mo (2011). Tort Liabilities and Torts Law:The New Frontier of Chinese Legal Horizon.Richmond Journal of Global Law & Business,10 (4), 415-495.
مطالعات حقوق تطبیقی
دوره 14، شماره 2
پاییز و زمستان 1402
دی 1402
صفحه 937-964

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار