توصیف عقد در عقود مختلط در حقوق ایران، فقه امامیه و حقوق فرانسه

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‏آموختۀ دکتری حقوق خصوصی، گروه حقوق، دانشکدۀ علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشیار، گروه حقوق، دانشکده علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

3 دانشیار گروه حقوق، دانشکدۀ علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

یکی از دشوارترین موارد توصیف عقد، زمانی است که متعاقدین مضمون دو یا چند عقد را در قالب یک عقد منعقد کرده باشند. مسئلۀ اصلی در این‏گونه موارد آن است که این عقد را تحت چه عنوانی باید توصیف کرد. شرایط، احکام و قواعد کدام‏یک از عقود تشکیل‏دهندۀ عقد باید بر عقد حاکم شود؟ و آیا بین عقود سازندۀ عقد مرکب از حیث صحت و بطلان تلازمی وجود دارد؟ در این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی این مسائل پرداخته شده است. به‏نظر می‏رسد چنان‏که عقود ترکیب‏یافته معوض باشد و عوض هرکدام به‏طور مستقل مشخص شود و هیچ‏کدام قید یا شرط دیگری نباشد، هرکدام تابع احکام ویژۀ خود بوده، صحت و بطلان آنها در یکدیگر مؤثر نخواهد بود. اما اگر عوض عقد، واحد باشد یا طرفینْ عقود را مقید به یکدیگر نموده باشند، هر عقدْ جزئی از کل را تشکیل داده، بطلان یا انتفای هر عقد به‏منزلۀ بطلان و انتفای جزئی از عقد بوده، احکام تبعض صفقه یعنی کسر از عوض و فسخ بخش صحیح در مورد آن قابل اجراست. در مواردی که عقد واحدی انشا می‏شود که در قالب هیچ‏یک از عقود معین نمی‏گنجد، ولی از آثار عقود متعدد برای تحقق غرض واحد استفاده شده است، ما نه با یک عقد مرکب، بلکه با یک عقد بسیط نامعین روبه‏رو هستیم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Qualification of a Contract in Mixed Contracts in Iranian Law, Imamiyyah Jurisprudence and French law

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mansouri 1
  • Mohammad Mehdi alSharif 2
  • Sayyed Mohammad Sadegh Tabatabaie 3
1 Ph.D. in Private Law, Department of Law, Faculty of Administrative Sciences and Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
2 Associate Professor, Department of Law, Faculty of Administrative and Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
3 Associate Professor of Department of Law, Faculty of Administrative Sciences and Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

One of the most difficult cases to describe a contract is one in which the parties conclude two or more contracts in the form of a single contract. The main issue in such cases is how this contract should be described. Terms and rules of which of the contracts constituting the contract should govern the contract? And is there a Correlation between the constituent contracts of a mixed contract in terms of validity and invalidity? In this article, these issues have been studied with a descriptive-analytical method. It seems that if the combined contracts are Commutative and each Consideration is specified independently and none of the contracts is a stipulation or term of another contract, each of them is subject to its own rules and their validity and invalidity do not affect each other. But if the Consideration of the contract is the same or the parties have made the contracts conditional on each other, each contract is a part of the whole and the annulment of each contract is considered as partial annulment of the contract And the rules of sales unfulfilled in part, That is, the deduction from the Consideration and the Revocation of the correct part is applicable. Cases where a single contract is concluded that does not fit into any of the nominate contracts but the effects of multiple contracts have been used to achieve a single purpose, we are not dealing with a mixed contract but with a simple innominate contract.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qualification of Contract
  • Mixed Contract
  • Simple Mixed Contract
  • Complicated Mixed Contract
  • Principle Contract
  • Subcontract

مراجع

  1. الف) فارسی

    - کتاب‏ها

    1. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1382). صد مقاله در روش تحقیق در علم حقوق، تهران: کتابخانۀ گنج دانش.
    2. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1382). فلسفۀ اعلی در علم حقوق، تهران: کتابخانۀ گنج دانش.
    3. شهیدی، مهدی (1378). حقوق مدنی، شروط ضمن عقد، ج4، تهران: انتشارات مجد.
    4. شهیدی، مهدی (1388). حقوق مدنی جلد اول، تشکیل قراردادها و تعهدات، تهران: انتشارت مجد.
    5. طاهرى، حبیب‏الله (1418 ق). حقوق مدنى، ج 4، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین.
    6. کاتوزیان، ناصر (1384). دوره ی عقود معین (1)، معاملات معوض _عقود تملیکی، تهران: شرکت سهامی انتشار
    7. کاتوزیان، ناصر (1395). قواعد عمومی قراردادها، ج 1، تهران: شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا.
    8. نظر‏پور، محمد‏نقی (1392). عقد و اوراق استصناع، قم: انتشارات دانشگاه مفید- سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‏ها.

     

    - مقاله

    1. خورسندیان، محمدعلی و شنیور، قادر (1390) «ماهیت عقد مرکب در فقه و حقوق موضوعه»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی،تابستان، ش 4.

     

    ب) عربی

    1. اردبیلى، احمد‏بن محمد، (1403 ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج 8، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم
    2. جمعى از پژوهشگران زیر نظر آیت‏الله هاشمی شاهرودى، سید محمود (1423 ق). استصناع، موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت علیهم السلام، ج 11، قم: مؤسسۀ دائرة المعارف فقه اسلامى.
    3. حلّى، ابن ادریس، محمد‏بن منصور‏بن احمد (1410 ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، ج2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    4. رمضان محمد، ابو‏السعود (2010 م). شرح احکام القانون المدنی، العقود المسماۀ، بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیه.
    5. سبزوارى، سید عبد‏الأعلى (1413 ق). مهذّب الأحکام، ج 19، قم: مؤسسۀ المنار‏- دفتر آیت‏الله سبزواری.
    6. سرخسی. محمد‏بن احمد (بی تا). المبسوط، ج 12،. بیروت: دار المعرفه للطباعه و النشر و التوزیع.
    7. شهید اول، محمد‏بن مکى عاملى (1417 ق). الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، ج3، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    8. شهید ثانى، زین‏الدین‏بن على عاملی (1413 ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، ج3 و 4، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
    9. شیخ انصاری، مرتضى‏بن محمد امین (1415 ق). کتاب المکاسب، ج5، قم: کنگرۀ جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى
    10. شیخ طوسى، محمد‏بن حسن (1387 ق). المبسوط فی فقه الإمامیة، ج 2، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
    11. طباطبایی یزدى، سید محمدکاظم (1409 ق). العروة الوثقى ، ج 2، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
    12. طباطبایى حکیم، سید محسن (بی تا). مستمسک العروة الوثقى، ج 12، مؤسسة دار التف.
    13. علامه حلی، حسن‏بن یوسف‏بن مطهر اسدى (1414 ق). تذکرة الفقهاء، ج 10،قم: مؤسسۀ آل البیت علیهم السلام.
    14. قمّى، سید صادق حسینى روحانى (1412 ق). فقه الصادق علیه السلام ، ج 18 و19، قم: دار الکتاب - مدرسۀ امام صادق علیه السلام.
    15. محقق حلی، جعفر‏بن حسن (1408 ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج 2، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
    16. مراغى، سید میر عبد‏الفتاح‏بن على حسینى (1417 ق). العناوین الفقهیة، ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    17. موسوی خلخالى، سید محمدمهدى (1427 ق). فقه الشیعة- کتاب الإجارة، تهران: مرکز فرهنگى انتشارات منیر.
    18. موسوی خویى، سید ابو‏القاسم (1409 ق). مبانی العروة الوثقى، ج 1، قم: منشورات مدرسة دار العلم‏– لطفى.
    19. موسوی خویى، سید ابو‏القاسم (بی تا). المستند فی شرح العروة الوثقى، الاجاره.
    20. مؤمن قمی، محمد (1415 ق). کلمات سدیدة فی مسائل جدیدة، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین
    21. نبیل ابراهیم سعد (1997). العقود المسماه، البیع، ج 1، بیروت: دار النهضه العربیه.
    22. نجفى، کاشف الغطاء، حسن‏بن جعفر (1422 ق). أنوار الفقاهة - کتاب المضاربة، نجف: مؤسسۀ کاشف الغطاء.
    23. نجفى، محمدحسن (1404 ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج 23 و 26، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    24. هاشمی شاهرودی، سید محمود (بی تا). کتاب الاجاره، ج 1.

     

    ج) فرانسوی

    1. Bénabent, Alain )2017(. Droit des Obligation, Paris: LGDJ.
    2. Code civil français
    3. Collart Dutilleul , François et Delebecque, Philippe (1991). Contrats Civils et Commerciaux. Paris : Dalloz.
    4. Delebecque, Philippe et Pansier, Frédéric-jérome (2016). Droit des Obligations. Paris: Lexis Nexis
    5. Deslauriers-Goulet, Charlotte. Décembre (2014). “L’Obligation Essentielle dans le Contrat”, Les Cashiers de Droit, v. 55,n. 4, p. 923-950
    6. Fabre_Magnan, Muriel (2016) Droit des obligations, 1_Contrat et engagement unilatéral, 2016 : Thémis droit.
    7. Fréchette, Pascal (2007). La qualification des contrats, en vue de l'obtention du grade de Maîtrise en droit (LL.M.) Montréal : Université de Montréal,
    8. Ghestin , Jacques et Bernard Desché (1990). Traité des Contrats, La vente. Paris : Librairie Général de Droit et de Jurisprudence.
    9. Henry, Xavier(1992). La technique des qualifications contractuelles, THESE pour l'obtention du grade de DOCTEUR EN DROIT, Nancy : Université de Nancy II.
    10. Malaurie, Philippe, Laurent AYNÈS et Pierre-Yves GAUTIER (2009). Les contrats spéciaux, Paris : Defrénois
    11. Marty, Gabriel et Raynaud, Pierre (1988). Les Obligation, T1, Paris.
    12. Qin, Liwei (2012). L’interprétation du contrat : étude comparative en droits français et chinois, Thèse de doctorat en droit Paris: Université Panthéon-Assas, École doctorale de droit privé,201
    13. Ripert, Georges et Jean, Boulanger (1957). Traité de Droit Civil , T 2. Paris: Librairie Générale de Droit et Jurisprudence.
    14. Stark, Boris , Henri, Roland, et, Laurent, Boyer (1989). Droit Civil, Obligation, 2. Contrat, paris: Libraire de la cour de cassation
مطالعات حقوق تطبیقی
دوره 13، شماره 1
بهار و تابستان 1401
تیر 1401
صفحه 43-61

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار