بررسی تطبیقی مبنای مسئولیت مدنی در تصادفات وسایل ‌نقلیۀ خودران

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدة حقوق دانشگاه شهید بهشتی

2 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد حقوق تجارت بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

پیشرفت فناوری‌های خودکار در جهت تولید وسایل ‌نقلیۀ خودران، روزافزون و توقف‌ناپذیر است. ورود، تولید، توزیع و استفاده از این‌گونه وسایل نقلیه می‌تواند چالش‌هایی حقوقی را برای سیاست‌گذاران، قانون‌گذاران، دادگران، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان به‌همراه داشته‌ باشد. یکی از چالش‌های محتمل استفاده از وسایل‌ نقلیۀ خودران، مسئولیت مدنی در تصادمات است. چنانچه استفاده از وسیلۀ‌ نقلیۀ خودران به تصادفات جاده‌ای، دریایی و یا هوایی منجر شود، مسئولیت مدنی متوجۀ چه شخص یا اشخاصی است؟ آیا تولیدکنندگان مسئولیت دارند؟ مبنای مسئولیت مدنی ایشان چیست؟ درصورتی که وسیلۀ‌ نقلیه سطوح پایینی از خودرانی را داشته باشد، می‌توان متصدی را در اکثر مواقع مسئول تصادفات دانست؛ اما زمانی که سطوح بالای خودرانی، نقش متصدی را در هدایت وسیلۀ‌ نقلیه کاهش دهد، تولیدکنندگان را می‌توان با توجه به تقصیر ایشان در ایفای وظایف خود مسئول دانست. نظر به فقدان معیار مناسبی برای سنجش تقصیر تولیدکنندگان، به‌نظر می‌رسد مسئولیت مطلق مبنای مناسبی برای تعیین شخص مسئول باشد. تحقیق حاضر با توسل به تازه‌ترین پژوهش‌های حقوقی در کشورهای پیشرو در این فناوری، ازجمله ایالات متحدۀ امریکا و برخی کشورهای اروپایی و نیز بنابر حقوق داخلی، کارایی مبانی مسئولیت مدنی موجود را سنجیده، در پی فراهم آوردن ادبیاتی حقوقی و طرح پرسش‌هایی دقیق در راه تبیین الزامات مبنایی حوزۀ مسئولیت برای استفاده از این فناوری بوده ‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Foundation of Civil Liability for Accidents including Autonomous Vehicles: A Comparative Study

نویسندگان [English]

  • Navid Rahbar 1
  • Sobhan Dehghanpour Farashah 2
1 Assistant Professor of Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
2 MA. in International Trade Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

With the deployment of automated systems and artificial intelligence technology growing in the auto sector, the shift from a human driving vehicle to an autonomous vehicle (AV) may pose challenges and questions for politicians, legislators, lawyers, industries, and even consumers. One of the challenges is where a practitioner or consumer of an AV confronts legislation. An accident that involves an AV would raise issues for which laws have not been adjusted. The requisite foundation of liability is the issue that this research pursues to discover. This research explores the newest efforts in the forerunner countries compared with Iranian laws to illuminate uncertainties such as who should be liable, if and to what extent manufacturers are liable, and how a proper liability regime should be designed. While the operator liability seems to be efficient for the first three levels of autonomy, in the last three levels where the operator is not as engaged as before, the product liability may provide a defendable foundation of liability. However, with the defective tests currently in use, it seems more justifiable to hold manufacturers strictly liable. This article provides legal literature and asks precise questions for future works to ultimately establish a liability foundation for automated technologies. Document Type: Research Paper.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Artificial Intelligence
  • Automated Technology
  • Elements of Liability
  • Negligence
  • Operator Liability
  • Product Liability
  • Strict Liability

مراجع

  1. الف) فارسی

    - کتاب‌ها

    1. امیری قائم‌مقامی، عبدالمجید (۱۳۸۵). حقوق تعهدات، تهران: میزان.
    2. امامی، سید حسن (۱۳۶۵). حقوق مدنی، ج ۱، تهران: چاپ افست اسلامیه.
    3. بادینی، حسن (۱۳۸۴). فلسفۀ مسؤولیت مدنی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    4. باریکلو، علیرضا (۱۳۸۷). مسئولیت مدنی، تهران: میزان.
    5. حسینی مراغی، میرعبدالفتاح (۱۴۱۷ ق). العناوین، ج ۲، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
    6. ژوردن، پاتریس (۱۳۸۵). اصول مسئولیت مدنی، مترجم: مجید ادیب، تهران: میزان.
    7. صفایی، سید حسین (۱۳۵۱). دورۀ مقدماتی حقوق مدنی: تعهدات و قراردادها، ج ۲، تهران: نشریۀ مؤسسۀ عالی حسابداری.
    8. قاسم‌زاده، سید مرتضی (۱۳۹۰). الزام‌ها و مسئولیت مدنی بدون قرارداد، تهران: میزان.
    9. قاسم‌زاده، سید مرتضی (۱۳۸۷). مبانی مسئولیت مدنی، تهران: میزان.
    10. کاتوزیان، ناصر (۱۳۷۶). حقوق مدنی: الزامات خارج از قرارداد، ضمان قهری، تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
    11. کاتوزیان، ناصر (۱۳۸۴). عقود معین، ج ۱، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    12. کاتوزیان، ناصر و ایزانلو، محسن (۱۳۹۷). الزام‌های خارج از قرارداد (مسئولیت مدنی)، ج ۳، تهران: انتشارات گنج دانش.
    13. مددی، صادق (۱۳۷۹). مسئولیت مدنی تولیدکنندگان و فروشندگان کالای خطرناک، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ حقوق دانشگاه شهید بهشتی.
    14. موسوی خوئی، سید ابوالقاسم (۱۳۹۶). مبانی تکلمه المنهاج، ج ۲، قم: لطفی و دارالهادی.
    15. نجفی، شیخ محمدحسن (صاحب جواهر) (۱۳۶۷). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج ۳۷، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    16. نظری، ایراندخت (۱۳۸۹). مسئولیت مدنی مالک، تهران: انتشارات جنگل.

     

    - مقالات

    1. بزرگمهر، داوود (۱۳۸۵). «مسئولیت مدنی تولیدکنندگان کالا»، مجلۀ حقوقی دادگستری، ش ۵۴.
    2. بیگدلی، سعید و بدیع‌صنایع اصفهانی، امین (۱۳۹۳). «مبنای مسئولیت مدنی ناشی از محصولات غذایی اصلاح‌شدۀ ژنتیکی (تراریخته)»، مجلۀ مطالعات حقوق تطبیقی، دورۀ ۵، ش ۲.
    3. تقی‌زاده، ابراهیم و احمدی، افشین (۱۳۹۴). «بررسی تطبیقی حدود و مبنای مسئولیت متصدی حمل و نقل دریایی در کنوانسیون «رتردام» با کنوانسیون‌های «بروکسل» و «هامبورگ»»، مجلۀ مطالعات حقوق تطبیقی، دورۀ ۶، ش ۲.
    4. رجبی، عبداله (۱۳۹۸). «ضمان در هوش مصنوعی»، مطالعات حقوق تطبیقی، ش 2.
    5. صالحی، سعیده؛ صفایی، سید حسین؛ عباسلو، بختیار (۱۳۹۶). «تحولات مسئولیت مدنی ناشی از فعل زیان‌بار تعدد اسباب در قانون مجازات اسلامی جدید ۱۳۹۲»، مجلۀ دانش حقوقی مدنی، ش ۲.
    6. صفایی، سید حسین و اورک بختیاری، حسنعلی (۱۳۹۳). «نگاهی نو به مبانی مسئولیت مدنی دارندگان خودرو»، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، ش ۱.
    7. صفایی، سیدحسین و شعبانی کندسری، هادی (۱۳۹۴). «مبنای مسئولیت مدنی تولیدکنندگان کالا و ارائه‌دهندگان خدمات؛ مطالعه تطبیقی در حقوق ایران، اسلام، امریکا و اتحادیه اروپا»، پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، ش ۴.
    8. فلاح خاریکی، مهدی و فلاح خاریکی، امین (۱۳۹۷). «اثر قوۀ قاهره بر دامنۀ مسئولیت در قانون بیمۀ اجباری مصوب ۱۳۹۵ش در مقایسه با قوانین سابق و قواعد عام با مطالعۀ تطبیقی در حقوق فرانسه»، مطالعات حقوق تطبیقی، ش ۱.
    9. قربان‌پور، امیرمهدی (۱۳۸۵). «تقصیر و رابطۀ سببیت در نظام مسئولیت مدنی»، مجلۀ حقوقی و قضایی دادگستری، ش ۵۴.
    10. کاتوزیان، ناصر (۱۳۸۶). «ارزش‌های نو و تحولات مسئولیت مدنی»، مجلۀ قضاوت، ش ۴۴.
    11. کاظمی، حمید (۱۳۹۳). «بررسی اصول مسئولیت در حمل‌و‌نقل، از نظریه تا عمل؛ نگاهی به موضوع در نظام کامن‌لا»، مجلۀ مطالعات حقوق تطبیقی، دورۀ ۵، ش.

     

    - قوانین و کنوانسیون‌ها

    1. قانون بیمۀ اجباری خسارات واردشده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسیلۀ‌ نقلیه مصوب ۱۳۹۵.
    2. قانون حمایت از مصرف‌کنندگان خودرو مصوب ۱۳۸۶.
    3. قانون حمایت از مصرف‌کنندگان مصوب ۱۳۸۸.
    4. قانون دریایی مصوب ۱۳۴۲.
    5. قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲.
    6. قانون مدنی مصوب ۱۳۰۷ با اصلاحات بعدی.
    7. قانون مسئولیت مدنی مصوب ۱۳۳۹.
    8. قانون نظام صنفی کشور مصوب ۱۳۸۲.
    9. قانون هواپیمایی کشوری مصوب ۱۳۲۸.
    10. کنوانسیون ۱۹۱۰ بروکسل راجع به تصادمات دریایی.
    11. کنوانسیون ۱۹۵۲ رم راجع به خسارات هوایی.
    12. کنوانسیون ۱۹۷۲ راجع به آلودگی دریایی.

     

    ب) خارجی

    1. Airbus, “Airbus Concludes ATTOL with Fully Autonomous Flight Tests”, Airbus (June 2020), available at https://www.airbus.com/newsroom/press-releases/en/2020/06/airbus-concludes-attol-with-fully-autonomous-flight-tests.html (last visited on February 12, 2021)
    2. Álvarez-Cabrera v. Toyota Motor Sales, CIVIL No. 17-2305 (RAM) (D.P.R. July 2, 2020).
    3. Bartz, Daniel, “Autonomous Cars Will Make Us Safer”, Wired (November 2009), available at https://www.wired.com/2009/11/autonomous-cars/ (last visited on February 12, 2021)
    4. Calo R. (2011) “Open Robotics”, Maryland Law Review, Vol. 70, Iss. 3, pp. 571-613.
    5. Cherry, James, “General Motors’ 1956 Firebird II: World’s First Self-Guided Car”, Curbside (September 2016), https://www.curbside.tv/blog/2016/9/12/general-motors-1956-firebird-ii-worlds-first-self-guided-car (last visited on February 12, 2021)
    6. Chagal-Feferkorn K. (2019) “Am I an Algorithm or a Product? When Products Liability Should Apply to Algorithmic Decision-Makers”, Stanford Law Policy Review, Vo. 30, Iss.1, 61–114.
    7. Channon M., et al. (2019) The Law and Autonomous Vehicles, London: Informa Law from Routledge.
    8. Cohen, R. A. (2015) “Self-Driving Technology and Autonomous Vehicles: A Whole New World for Potential Product Liability Discussion”, Defense Counsel Journal, Vol. 82, Iss. 3, 328-334.
    9. Compagnucci M.C. et al. (2020) Legal tech and the New Sharing Economy, Singapore: Springer Nature Singapore.
    10. Davola A. (2018) “A Model for Tort Liability in a World of Driverless Cars: Establishing a Framework for the Upcoming Technology”, Idaho Law Review, Vol. 54, 591–614
    11. De Bruyne J., Werbrouck J. (2018) “Merging self-driving cars with the law”, Computer Law & Security Review, Vol. 34, Iss. 5, 1150-1153.
    12. Duffy S., Hopkins J.P. (2013) “Sit, Stay, Drive: The Future of Autonomous Car Liability, SMU Science & Technology Law Review, Vol. 16, 101–123.
    13. Federal Automated Vehicles Policy (2015) “Introductory Message Secretary Anthony R. Fox U.S. Department of Transportation”, Accelerating the Next Revolution in Roadway Safety.
    14. Garza A. (2012) “Look Ma, No Hands: Wrinkles and Wrecks in the Age of Autonomous Vehicles”, New England Law Review, Vol. 46, Iss. 3.
    15. General Motors Website, “Self-Driving Safety Report”, available at https://www.gm.com/content/dam/company/docs/us/en/gmcom/gmsafetyreport.pdf
    16. Graham K. (2012) “Of Frightened Horses and Autonomous Vehicles: Tort Law and its Assimilation of Innovations”, Santa Clara Law Review, Vol. 52, Iss. 4.
    17. Lim Y.F.H. (2018) Autonomous vehicles and the law: Technology, algorithms and ethics, Cheltenham: Edward Elgar Publishing.
    18. Lohsse S. et al. (2019) Liability for artificial intelligence and the Internet of Things, Germany: Nomos Verlagsgesellschaft.
    19. Marchant G.E., Lindor R.A. (2012) “The Coming Collision Between Autonomous Vehicles and the Liability System”, Santa Clara Law Review, Vol. 52, Iss.4, 1321–1340.
    20. National Highway Traffic Safety Administration, “Automated Driving Systems”, NHTSA, available at https://www.nhtsa.gov/vehicle-manufacturers/automated-driving-systems#automated-driving-systems-av-20. (last visited February 12, 2021)
    21. National Transportation Safety Board, Preliminary Report Highway: HWY18MH010, National Transportation Safety Board Website (May 2018), available at https://​www.​ntsb.​gov/​investigations/​accidentreports/​pages/​hwy18mh010-prelim.​aspx (last visited on February 12, 2021)
    22. O’toole, R. (2009) Gridlock: Why We're Stuck in Traffic and What to Do About It, Washington D.C.: Cato institute.
    23. Pearl T.H. (2018) “Hands on the wheel: a call for greater regulation of semi-autonomous cars”, Indiana Law Journal, Forthcoming, Vol. 93, Iss. 3., 713-756.
    24. Pearl T.H. (2018) “Compensation at the Crossroads: Autonomous Vehicles & Alternative Victim Compensation Schemes, Towards a Digital Future”, 29th European Regional Conference of the International Telecommunications Society, pp 1–48.
    25. Ravid O. (2014) “Don’t Sue Me, I Was Just Lawfully Texting & Drunk When My Autonomous When My Autonomous Car Crashing into You”, Southwestern Law Review, Vol. 44, 175–207.
    26. Regan v. Sierra International Machinery, LLC, No. 3: 15-CV-2302-PK (D. Or. Mar. 14, 2018).
    27. Road and Rail Department Traffic and Infrastructure Unit (2014) “Autonomous driving Short version/Summary”, TSG, 2014-1316.
    28. Rodgers v. Christie, No. 19-2616 (3d Cir. Mar. 6, 2020).
    29. S. Abraham K. (2019) “Automated Vehicles and Manufacturer Responsibility for Accidents: A New Legal Regime for a New Area”, Virginia Law Review Association, Vol. 105.
    30. Saller v. Crown Cork & Seal Co., Inc., 115 Cal. Rptr. 3d 151, 160–61 (Cal. Ct. App. 2010).
    31. Schall v. Suzuki Motor of America, Inc., 450 F. Supp. 3d 771 (W.D. Ky. 2020).
    32. Shavell S. (2019) “On the Redesign of Accident Liability for the World of Autonomous Vehicles”, Harvard Law School John M. Olin Center Discussion Paper, No. 1014.
    33. Surden H. (2019) “Autonomous Vehicles, Predictability, and Liability”, The Future of Autonomous Vehicles Conference.
    34. Ulrigg v. Jones, 907 P.2d 937 – 274 Mont. 215 (1995).
    35. Walker, Jon, “Autonomous Ships Timeline – Comparing Rolls-Royce, Kongsberg, Yara and More”, Emerj (November 2019), available at https://emerj.com/ai-adoption-timelines/autonomous-ships-timeline/ (last visited on February 12, 2021)
    36. Walker v. Ford Motor Co., 406 P.3d 845, 850 (Colo. 2017).
    37. Wayland, Michael, “GM’s Cruise Begins Testing Autonomous Vehicles Without Human Drivers in San Francisco”, CNBC (December 2020), available at https://www.cnbc.com/2020/12/09/gms-cruise-begins-testing-autonomous-vehicles-without-human-drivers-in-san-francisco.html (last visited on February 12, 2021)
    38. Waymo Website, “Waymo Safety Report”, available at https://waymo.com/safety/
    39. Wu S. S. (2012) “Unmanned Vehicles and US Product Liability Law”, Journal of Law Information and science, Vol. 21, Iss. 2.
    40. Yamaha Rhino Litigation, No. G052182 (Cal. Ct. App. Oct. 19, 2017).
    41. Ziegler, Chris, “Volvo Says It Will Take the Blame If One of Its Self-Driving Cars Crashes”, The Verge (October 2015), available at https://www.theverge.com/2015/10/7/9470551/volvo-self-driving-car-liability (last visited February 12, 2021).
مطالعات حقوق تطبیقی
دوره 12، شماره 2
دی 1400
صفحه 523-543

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار