مطالعۀ تطبیقی هدف از پرداخت خسارت ناشی از نقض قرارداد

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشکدۀ حقوق، دانشگاه قم

چکیده

پرداخت خسارت یکی از ضمانت‌ اجرا‌های متداول نقض قرارداد است. از لحاظ نظری، پرداخت خسارت ممکن است یکی از این دو هدف را دنبال کند: قرار دادن زیان‌دیده در وضعیت پیش از انعقاد قرارداد، و قرار دادن وی در وضعیت فرضیِ پس از اجرای قرارداد. هدف اول به حمایت از منفعت منفی، و هدف دوم به حمایت از منفعت مثبت زیان‌دیده معروف است. در اصطلاحی دیگر، این دو منفعت به ترتیب، منفعت اعتماد و منفعت انتظار اطلاق می‌شوند. از لحاظ عملی در مورد اینکه هدف از پرداخت خسارت ناشی از نقض قرارداد، کدام‌یک از آنهاست، رویکردهای مختلفی در نظام‌های حقوقی ملاحظه می‌شود. طبق رویکردی که می‌توان به نظام‌های حقوقی رومی- ‌ژرمنی و کامن‌لایی و اَسناد مهم بین‌المللی و اروپایی نسبت داد، هدف از پرداخت خسارت، حمایت از منفعت مثبت یا انتظار است که از مهم‌ترین عناصر آن جبران منافع فوت‌شده است. در مورد نظام حقوقی کشورمان، با توجه به جایز نبودن مطالبۀ خسارت عدم‌النفع، ممکن است تصور شود که هدف از پرداخت خسارت ناشی از نقض قرارداد، حمایت از منفعت منفی یا اعتماد است؛ با این حال، در بسیاری از موارد، هدف از پرداخت خسارت، حمایت از منفعت انتظار یا مثبت زیان‌دیده است. این مقاله به شیوۀ علمی- پژوهشی و با روش تحلیلی نگارش یافته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Purpose of Awarding Damages for Breach of Contract

نویسنده [English]

  • Esmail Nematollahi
Associate Professor, Faculty of Law, Qom University, Qom, Iran
چکیده [English]

Awarding damages is one of the usual remedies for breach of contract. Theoretically, awarding damages may seek one of the two purposes: placing the injured party in the actual position before the conclusion of contract or in the hypothetical position after enforcement of the contract. The first purpose is referred to as protecting negative interest and the second as positive one. They are also called as reliance interest and expectation interest, respectively. Practically, there are various approaches regarding which of them should be seek by awarding damages in legal systems. According an approach, which could be attributed to Roman-Germanic and Common Law systems and International and European documents, awarding damages seeks to protect the injured party’s positive or expectation interest, where compensating lost gain is one of the most elements. As regards Iranian legal system, paying attention to the fact that lost gains could not be recovered, it may be thought that it seek to protect negative or reliance interest. Yet, in numerous situations, the purpose of damages is to protect the injured party’s positive or expectation interest. The article is a scientific research paper, prepared in an analytic method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Breach of Contract
  • compensation
  • Common Law
  • Civil Law
  • Positive Interest
  • Negative Interest

مراجع

  1. الف) فارسی

    - کتاب‌ها

    1. امامی، سید حسن (1389)، حقوق مدنی، ج 1، و 2، چ 22، تهران: اسلامیه.
    2. انصاری، شیخ مرتضی (1415)، کتاب المکاسب، ج 5، چ 1، قم: کنگرۀ شیخ انصاری.
    3. بروجردی عبده، محمد (1380)، حقوق مدنی، چ 1، تهران: گنج دانش.
    4. بیانکا، سی. ام. و همکاران (1374)، تفسیری بر حقوق بیع بین المللی، مترجم: مهراب داراب‌پور، ج 2 و 3، چ 1، تهران: گنج دانش.
    5. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1382)، مجموعه محشّای قانون مدنی، چ 2، تهران: گنج دانش.
    6. حکیم، سیدمحسن طباطبایى (1416 ق)، مستمسک العروة الوثقى‌، ج 12، چ 1، قم: مؤسسة دارالتفسیر.
    7. خوئی، سید ابوالقاسم موسوى (1409 ق)‌، مبانی العروة الوثقى، مقرر: سید محمدتقى موسوى‌ خویى، ج 1، چ 1، قم: منشورات مدرسة دارالعلم.
    8. ره‌پیک، سیامک (1379)، «خسارت عدم‌النفع؛ نظریات و مقررات»، دیدگاه‌های حقوقی، شمارۀ 19 و 20، صص25-36.
    9. سبزوارى، سید عبدالأعلى (1413 ق)، مهذّب الأحکام، ج 19، چ 4، قم: مؤسسه المنار.
    10. شعاریان، ابراهیم و ابراهیم ترابی (1395)، حقوق تعهدات؛ مطالعة تطبیقی طرح اصلاحی حقوق تعهدات فرانسه با حقوق ایران و اسناد بین‌المللی، چ 2، تهران: شهردانش.
    11. شعاریان، ابراهیم و ابراهیمی، فرشاد (1393)، حقوق بیع بین‌المللی؛ شرح کنوانسیون بیع بین‌المللی،چ 1، تهران: شهردانش.
    12. شهیدی، مهدی (1382)، حقوق مدنی 6، چ 1، تهران: مجد.
    13. شهیدی، مهدی (1383)، آثار قراردادها و تعهدات، چ 2، تهران: مجد.
    14. صفائی، سید حسین (1386)، دورۀ مقدماتی حقوق مدنی، ج 2، چ 1، تهران: میزان.
    15. صفائی، سید حسین؛ عادل، مرتضی؛ کاظمی، محمود؛ میرزانژاد، اکبر (1384)، حقوق بیع بین‌المللی کالا، چ 1، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    16. قاسم‌زاده، سید مرتضی (1389)، اصول قراردادها و تعهدات، چ 14، تهران: دادگستر.
    17. قاسم‌زاده، سید مرتضی (1395)، مختصر قراردادها و تعهدات، چ 11، تهران: دادگستر.
    18. کاتوزیان، ناصر (1380)، قواعد عمومی قراردادها، ج 4، چ 3، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    19. کاتوزیان، ناصر (1387)، قواعد عمومی قراردادها، ج 5، چ 5، تهران: شرکت سهامی انتشار
    20. نجفی، محمدحسن (1394 ق)، جواهر الکلام، ج 26، چ 7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    21. هانولد، جان او (1394)، حقوق متحد الشکل بیع بین‌المللی کالا طبق کنوانسیون 1980 ملل متحد، مترجم: همایون مافی، چ 2، تهران: مجد.
    22. یزدی، سید محمدکاظم طباطبایى (1419 ق)، العروة الوثقى، ج 5، چ 1، قم: دفتر انتشارات اسلامى.

     

    - مقالات

    1. شعاریان، ابراهیم و سارا صاحب‌جمع (1398)، «استانداردهای اثبات خسارت و تعیین میزان آن: مطالعه‌ای تطبیقی در اسناد فراملی و آرای داوری بین‌المللی»، فصلنامۀ پژوهش حقوق عمومی، سال 21، ش 56.
    2. صفایی، سید حسین و نعمت‌الله الفت (1389)، «اجرای اجباری عین تعهد و تقدم آن بر حق فسخ قرارداد»، حقوق تطبیقی (نامۀ مفید)، دورۀ 5 (16)، ش 2 (79)،
    3. محقق داماد، سید مصطفی؛ عیسایی تفرشی، محمد؛ وحدتی شبیری، سید حسن (1381)، «قلمرو مسؤولیت مدنی ناشی از تخلف از اجرای تعهد»، نامۀ مفید، ش 33.
    4. نعمت‌اللهی، اسماعیل (1395)، «اصالت ضمان قهری و تقدم آن بر مسئولیت قراردادی در فقه امامیه»، حقوق اسلامی، سال سیزدهم، ش 51.
    5. وطنی، امیر؛ زمانی، سید قاسم؛ زنگنه شهرکی، جعفر (1394)، «امکان جبران کامل خسارات در اصول قراردادهای تجاری بین‌المللی، کنوانسیون قراردادهای بیع بین‌المللی کالا و حقوق ایران، فصلنامۀ پژوهش حقوق خصوصی، سال چهارم، ش 12.

     

    ب) خارجی

    - Books

    1. Djakhongir, Saidov (2008), The Law of Damages in International Sales The CISG and other International Instruments, Oxford and Portland, Oregon
    2. Eisenberg, Melvin A. (2018), Foundational Principles of Contract Law, Oxford University Press
    3. Fauvarque-Cosson, Bénédicte and Denis Mazeaud (2008), European Contract Law; Materials for a Common Frame of Reference: Terminology, Guiding Principles, Model Rules, Munich: sellier
    4. Garner, Bryan A., Black's Law Dictionary (2009), 9th.ed. Thomson Reuters business
    5. Hough, Tracey and Kathrin Kühnel-Fitchen (2017), Optimize Contract Law, 2ed., Routledge
    6. International Institute for the Unification of Private Law (UNIDROIT) (2016),. Rome
    7. Nicholas, Barry (1992), The French Law of Contract, 2end. ed., Clarendon Press
    8. Perillo, Joseph M. (2005), Corbin on Contracts, Damages, Volume 11, Revised Edition, §§ 55-1–60.21
    9. Smits, Jan, M. (2014), Contract Law; A Comparative Introduction, Edward Elgar Publishing Limited
    10. Tepper, Pamela R. Delmar (2012), The Law of Contracts and the Uniform Commercial Code, 2 ed., USA: Cengage Learning
    11. Treitel, G., H. (1988), Remedies for Breach of Contract, Oxford University Press
    12. Treitel, G.H. (2015), The Law of Contract, ed. Edwin Peel, 14th. Ed., Thomson Reuters
    13. Von Bar, Christian and Eric Clive (2009), Definitions and Model Rules of European Private Law, Draft Common Frame of Reference (DCFR), Full Edition.
    14. Zeller, Bruno (2005), Damages under the Convention on Contracts for the Internatioan Sales of Goods, New York, Oceana Publications, Inc.

     

    - Articles

    1. Farnsworth, E. Allan (1979), “Damages and Specific Relief”, American Journal of Comparative Law.
    2. Fuller, LL and William R Perdue Jr (1936), “The Reliance Interest in Contract Damages,” Yale Law Journal, 46.
    3. Gotanda, John Y. (2006), ‘Damages in Lieu of Performance because of Breach of Contract’, Villanova University School of Law, Working Paper Series, Paper 53, pp.1-139
    4. Schneider, Eric C. (1997), “Measuring Damages under the CISG - Article 74 of the United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods”, Pace International Law Review, vol. 9, iss1.
    5. Sutton, Jeffrey S, “Measuring Damages Under the United Nations Convention on the International Sale of Goods”, Ohio State Law Journal, vol. 50, no. 3.

     

    - Acts

    1. Principles of European Contract Law (PECL)
    2. Principles, Definitions and Model Rules of European Private Law; Draft Common Frame of Reference (DCFR)
    3. Restatement (second) of Contracts (1981)
    4. UNIDROIT Principles of International Commercial Contracts(2016)
    5. Uniform Commercial Code (UCC)
مطالعات حقوق تطبیقی
دوره 12، شماره 1
بهار و تابستان
فروردین 1400
صفحه 369-396

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار