مطالعۀ تطبیقی رابطۀ حقوقی نهادهای رقابتی و نهادهای تنظیم‎گر بخشی؛ از تضاد تا تعامل

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران

2 دانش‌آموختۀ دکتری حقوق خصوصی دانشگاه تهران و معاون دادستان تهران

چکیده

قواعد حقوق رقابت به‌منظور حفظ رقابت بازار وضع می‎شوند و نهادهای ناظر بر رقابت وظیفۀ اجرای قوانین و مقررات رقابتی و جلوگیری از ارتکاب رویه‎های ضدرقابتی از سوی بنگاه‎های اقتصادی را برعهده دارند. اما در کنار نهادهای ناظر بر رقابت، در حوزه‎های خاصی به‌ویژه هنگامی که بازارها با انحصار یا تمرکز شدید روبرو هستند و به‌منظور نظارت بر انحصار، نهادهای تنظیم‎گر بخشی ایجاد شده‎اند.بررسی اختیارات، وظایف و اهداف نهادهای تنظیم‎گر بخشی و نهادهای رقابتی و نیز نحوۀ عملکرد آن‌ها در کشورهای مختلف، وضعیت‎ گوناگونی از تعارض تا تعامل را نشان می‎دهد. در بعضی کشورها نهادهای تنظیم‌گر بخشی با نهادهای رقابتی همگام و همسو هستند، منتها در برخی دیگر، عملکرد متفاوت و گاه متعارضی با نهادهای رقابتی داشته‌اند و گاهی حتی مانعی بر سر راه اجرای قوانین رقابتی تلقی شده‌اند. در این مقاله با رویکردی تطبیقی این موضوع در نظام‎های حقوقی مختلف مطالعه شده، درنهایت دیدگاه نظام حقوقی ایران با توجه به آخرین تحولات صورت‌گرفته در قوانین و مقررات و بررسی مهم‎ترین پرونده‎های مورد اختلاف شورای رقابت و تنظیم‎گران بخشی (پروندۀ مخابرات، داروخانه‏ها، کانون وکلا و قیمت‎گذاری خودرو) با روشی توصیفی- تحلیلی مورد مطالعه قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study on the Legal Relationship between the Competition Authorities and Sector Regulators; from Conflict to Interaction

نویسندگان [English]

  • Mina Hosseini 1
  • Behnam Ghafari 2
1 Assistant Professor, Law Department, Faculty of Humanities, University of Science and Culture, Tehran, Iran
2 PhD in Private Law, Tehran University and deputy prosecutor-general of Tehran
چکیده [English]

Competition rules apply to maintain market competition, and competition authorities are responsible for implementing competition laws and regulations and preventing the undertakings from anti-competitive practices; However, alongside Competition authorities, in certain areas, mainly when markets face monopoly or intense concentration, lawmakers set up sector regulators to monitor the monopolies. In some countries, regulatory bodies are partly in line with competition authorities, but in some legal systems, they perform differently and sometimes are in conflict; On occasions, sector regulators consider an obstacle to the implementation of competition laws. Examining the powers, duties, and objectives of sector regulators and competition authorities, and how they operate in different countries, presents a variety of situations from conflict to interaction. In this article, this issue has been studied in different legal systems using a comparative approach. Finally, the Iranian Legal system's viewpoint has been discussed, reviewing the latest developments in the laws and regulations and the most critical cases of dispute between the Competition Council and the regulatory sector (telecommunications, pharmacies, Bar Associations, and car pricing), using a descriptive-analytical method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Monopoly
  • Sector regulator
  • Competition Council Competition law
  1. 1. فارسی

    الف) کتابها

    1. حسینی، مینا (1396)، حقوق رقابت در آیینه‎ی ساختار و تصمیمات شورای رقابت، چ 1، تهران: انتشارات مجد.
    2. حمداللهی، عاصف (1396)، حقوق رقابت نامشروع، چ 1، تهران: دانشگاه امام صادق.
    3. دفتر مطالعات اقتصادی (1384)، لایحۀ قانون رقابت؛ مبانی نظری و تجربه کشورها، چ 1، تهران: معاونت برنامه‌ریزی و امور اقتصادی وزارت بازرگانی.
    4. رنانی، محسن (1384)، بازار یا نابازار؟ بررسی موانع نهادی کارایی نظام اقتصادی بازار در اقتصاد ایران، چ 1، تهران: انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‎ریزی کشور .
    5. صادقی، محمد (1396)، دامنۀ حقوق رقابت در بازارهای رقابت‌پذیر و رقابت‌ناپذیر، چ 1، تهران: انتشارات مجد.
    6. غفاری فارسانی، بهنام (1398)، ضمانت ‌اجراهای مدنی نقض قواعد حقوق رقابت، چ 2، تهران: انتشارات میزان.
    7. هادی‌فر، داوود (1389). نهادهای حقوقی تنظیم مقررات، ساختار و ساز و کار اجرایی،چ 1، تهران: چاپ عترت نو.

     

    ب) مقالات

    1. اصغرنیا، مرتضی و رستمی، ولی (1397)، «درآمدی بر ویژگی‎های مقررات اقتصادی خوب و کارآمد در حقوق رقابت»، فصلنامۀ حقوق اداری، سال پنجم، ش. 15.
    2. خشنودی، رضا و حسینی، مینا (1395)، «ماهیت حقوقی شورای رقابت و تجدیدنظر از آرای آن»، تحقیقات حقوقی، ش 72.

    10.رستمی، ولی و اصغرنیا، مرتضی (1392)، «اختلاف صلاحیت شورای رقابت و کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات»، نقد رأی، ش 84.

    11.رستمی، ولی و مقیمی، لیلی (پاییز و زمستان 1396)، «بررسی چگونگی تشکیل نهادهای تنظیم مقررات انرژی در کشور با رویکردی تطبیقی»، مطالعات حقوق انرژی، دورۀ 3، ش 2.

    12.رهبری، ابراهیم (1396)، «نقدی بر نحوۀ مداخله دیوان عدالت اداری در تصمیمات قطعی شورای رقابت»، نشریۀ علمی آموزه‎های رویۀ قضایی، ش 19.

    13.صادقی مقدم، محمد حسن و غفاری فارسانی، بهنام (1390)، «روح حقوق رقابت (مطالعۀ تطبیقی در اهداف حقوق رقابت)»، مجلۀ حقوقی دادگستری، سال هفتادو پنجم، ش 73.

    14.صادقی، محمد و باقری، محمود (1394)، «ابعاد و آثار حقوقی جدایی بازار از نابازار»،فصلنامۀمجلس و راهبرد، سال بیست و دوم، ش 81.

    15.عظیم‌زاده آرایی، محمد و مومنی، فرشاد (پاییز 1396)، «نهادها و ابزارهای تنظیم‎گری و جایگاه آن در صنعت حمل و نقل ریلی، درس‎هایی برای ایران»، فصلنامۀ پژوهشنامۀ اقتصادی، سال هفدهم، ش 66.

     

    ج) رأی

    16. دادنامۀ شمارۀ 241-242 مربوط به پروندۀ کلاسۀ 90/1194-91/143 به تاریخ 21 مرداد 1391 دیوان عدالت اداری.

     

    د) طرح پژوهشی

    17.اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و کشاورزی تهران (1397)، طرح پژوهشی بررسی و ارزیابی راهکارهای تنظیم مقررات بازار در بازارهای انحصاری مواد خام و صنایع بالادستی و مقررات‎گذاری برای حمایت از حقوق سازندگان در برابر تولیدکنندگان انحصاری، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و کشاورزی تهران.

    18.غفاری فارسانی، بهنام (1392)، طرح پژوهشی داخلی، شورای رقابت و نهادهای تنظیم‌کنندۀ بخشی، چالش‎ها و راهکارها، مؤسسۀ مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.

     

    2. خارجی

    A) Books

    19. ABA Section of Antitrust Law (2010), Antitrust and Associations Handbook, American Bar Association; 12 editions.

    20. Chalmers, Damian Davies, G. and Monti, G. (2019), European union law. 4th edition, Cambridge university press, Cambridge: United Kingdom.

    21. Davies, W. (2016), The limits of neoliberalism: Authority, sovereignty and the logic of competition. Sage Publications Ltd, California: United States

    22. Goldman, Calvin S. and Bodrug, J. D., eds. (2013), Competition law of Canada. Vol. 2. Juris Publishing, Inc.

    23. Kahn, A. E. (1988), The economics of regulation: principles and institutions(Vol. 1), MIT press, Massachusetts: United States.

    24. Lianos, Ioannis. (2013), Competition law remedies in Europe, Hart Publishing, Oxford: United Kingdom.

    25. Sokol, D., and Lianos, I., eds. (2012, The Global Limits of Competition Law, Stanford University Press, California: United States.

    26. Trebilcock, Michael J (2003), Thelaw and economics of Canadian competition policy, University of Toronto Press, Toronto, Canada.

    27. Ullrich, H. (2006),The evolution of European competition law: whose regulation, which competition? Edward Elgar Publishing, Cheltenham, United Kingdom.

     

    B) Articles

    28. Barros, P. P., & Hoernig, S. H. (2018), "Sectoral Regulators and the Competition Authority: Which Relationship is Best? ",Review of Industrial Organization, 52(3), pp. 451-472.

    29. Bergqvist, Christian (July 27, 2004), "Sector Specific Regulation vs. General Competition Law" Available at:  http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2257468 (last visited: 2020-02-18).

    30. De Streel A. (2008), "The relationship between competition law and sector specific regulation: The case of electronic communications". Reflets et perspectives de la vie économique.47(1), pp. 55-72.

    31. Diathesopoulos MD (2012), "Competition Law and Sector Regulation in the European Energy Market after the Third Energy Package: Hierarchy and Efficiency". University of Cambridge Faculty of Law Research Paper, pp. 1-135.

    32. Dowding, K., & Taylor, B. R. (2020), "Markets, Market Failure and the Role of Government". In Economic Perspectives on Government, Palgrave Pivot, Cham, pp. 17-45

    33. Graham, Cosmo (2016), "UK: The Concurrent Enforcement by Regulators of Competition Law and Sector-Specific Regulation", Journal of European Competition Law and Practice, Vol.7, Issue 6, pp. 407-413.

    34. Guidi, M. (2015), "The impact of independence on regulatory outcomes: the case of EU competition policy". JCMS: Journal of Common Market Studies, 53(6), pp. 1195-1213.

    35. Hull, D. W., & Clancy, M. J. (2018), "The Application of EU Competition Law in the Pharmaceutical Sector", Journal of European Competition Law & Practice, 9(6), pp. 389-402.

    36. Ma, Tay-Cheng (2010), "Competition authority independence, antitrust effectiveness, and institutions.", International Review of Law and Economics vol.30, no.3, pp. 226-235.

    37. Mateus, Abel M. (2007), "Why should National Competition Authorities be Independent and how should they be Accountable? " European Competition Journal, vol.3, no. 1, pp. 17-30.

    38. Morgan, T. D. (1998). "The Impact of Antitrust Law on the Legal Profession", Fordham L. Rev., 67, pp. 415.

     

     

     

    C) Reports

    39. Casullo, Lorenzo, Durand, Alexis and Cavassini, Filippo. (2019), The 2018 indicators on the governance of sector regulators-Part of the Product Market Regulation (PMR) Survey.

    40. Jae Gul, Park (2004), "The relationship between regulators and competition authorities in Korea", Fair Trade Commission, Republic of Korea (KFTC).

    41. OECD (1999), "Relationship between Regulators and Competition Authorities", Paris: OECD available at http://www.oecd.org/dataoecd/35/37/1920556.pdf (last visited on:2020-2-3)

    42. UNCTAD (2005), "Voluntary Peer Review on Competition Policy Kenia", Geneva, available at: https://unctad.org/en/Docs/ditcclp20056_en.pdf (last visited: 2020-06-13)

    43. UNCTAD (2006), "Best Practices for Defining Respective Competences and Settling Cases which Involve Joint Action of Competition Authorities and Regulatory Bodies". Geneva: available at

    44. UNCTAD (2014), "UNCTAD Survey of Infrastructure Regulators and Competition Authorities", New York and Geneva, United Nations.

    45. UNCTAD (2017), "UNCTAD Survey of Infrastructure Regulators", New York and Geneva, United Nations.

    46. UNCTAD (2018), "Report of the Intergovernmental Group of Experts on Competition Law and Policy on its Seventeenth Session", Geneva.

    47. UNCTAD Model Law on Competition (2019).

    48. Währungsfond, I. (2012), "Portugal: Fifth Review Under the Extended Arrangement and Request for Waivers of Applicability and Nonobservance of End-September Performance Criteria-Staff Report". Press Release on the Executive Board Discussion.

     

    D) These

    49. Caron, A. (2008), The Legal Profession between regulation and competition, Doctoral dissertation in Economics, Erasmus University.

     

    E) Laws and Regulations

    50. Directive (EU) 2019/1 of the European Parliament and of the Council of 11 December 2018 to empower the competition authorities of the Member States to be more effective enforcers and to ensure the proper functioning of the internal market.

    51. Enterprise and Regulatory Reform Act (2013) (UK)

     

    F) Case

    52. R. v. Independent Order of Foresters (1998), 26. C. P.R. (3d) 229 (Ont. C.A.)

     

    3. اینترنتی

    53. https://www.autoritedelaconcurrence.fr (last visited:2020-3-2)

    54. https://www.competitionbureau.gc.ca (last visited:2020-3-2)

    55. https://www.en.cade.gov.ir (last visited:2020-3-2)

    56. http://ibena.ir/news/90793 (last visited:2020-3-2)

    57. https://www.ftc.gov/about-ftc/bureaus-offices/bureau-consumer-protection (last visited:2020-3-2)

    58. https://www.osborneclarke.com/insights/french-minister-of-economy-triggers-phase-iii-and-decides-to-examine-a-merger-operation-already-cleared-by-the-french-competition-authority/ (last visited: 2020-06-13)

    59. http://www.unctad.org/en/docs/c2clpd44_en.pdf. ) last visited: 2020-3-2)