مبانی حمایت حقوقی از شهرت

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

اگرچه امروزه دربارۀ اصل حمایت از شهرت اشخاص مشهور کمتر تردید وجود دارد، اما در خصوص مبانی این حمایت، رویکردهای مختلفی ارائه شده است. برای این منظور از مبانی مختلفی مانند تئوری کار و نظریۀ تراژدی مال مشترک استفاده می‌شود. نظام حقوقی امریکا تحت تأثیر فرهنگ مصرف‌گرایی و سرمایه‌داری، شهرت را صرف‌ نظر از سبب ایجاد و استحقاق دارنده‌اش، سزاوار حمایت می‌داند. در حال حاضر نیز بیش از همه از تئوری تراژدی مال مشترک برای توجیه حمایت از شهرت استفاده می‌شود؛ چراکه در این مبنا برخلاف تئوری کار، به این نکته که شهرت شخص بر اثر کار و زحمتش به‌دست آمده است یا نه، کاری نداریم، بلکه شهرت صرف ‌نظر از روش تحصیل آن، موضوعیت دارد و در هر صورت سزاوار حمایت است. در نظام‌های حقوقی آلمان و فرانسه عمدتاً به حقوق شخصیت برای توجیه حمایت حقوقی از اشخاص مشهور استناد می‌شد که البته این مبنا از توجیه آثار مالی حق اشخاص یادشده ناتوان بود. برای همین، در این دو نظام حقوقی در حال حاضر به مبنای دارا شدن بلاجهت استناد می‌شود. در نظام حقوقی ایران به‌نظر می‌رسد با توجه به تأکیدی که در مبانی دینی و نظام حقوقی بر کار و نقش آن در ایجاد مالکیت شده است، مبنای حمایت از آثار مالی شهرت را می‌توان تئوری کار دانست. بر این اساس، آثار مالی شهرت تنها زمانی مورد حمایت خواهد بود که به‌دنبال تلاش و زحمت شخص به‌دست آمده باشد، نه از روی تصادف و اتفاق. با‌این‌حال، آثار غیرمالی شهرت اشخاص اگرچه از روی تصادف حاصل شده باشد با توجه به مبنای حقوق شخصیت قابل توجیه است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Foundations of Legal Protection of Reputation

نویسنده [English]

  • Abbas Mirshekari
Assistant Professor,Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Today, celebrities have a profound impact on various aspects of society, and especially on its economy. As in marketing, it has been proven that the use of celebrities in advertising, especially where it means the endorsement of a celebrity's quality, makes the subject matter of the advertisement remain in the audience's mind for a long time. This bold and influential role has led different legal systems to try to give celebrity a special right to their fame. In American law, for example, The Right of Publicity is used. This right means that a person is allowed to exploit his identity and oppose exploitation without the permission of others. The right is defined in Black's Law Dictionary as "the right of [an] individual, especially [a] public figure or celebrity, to control [the] commercial value and exploitation of his name or picture or likeness or to prevent others from unfairly appropriating that value for their [own] commercial benefit."
The right, which is now recognized as the right of publicity, was originally rooted in privacy law but in the future, this right was separated from the right of privacy. The right of privacy was non-financial and non-transferable to another while publicity right was a financial and transferable right to another.
Although there is little doubt about the principle of celebrity protection today, there are different approaches to the foundations of celebrity support. why celebrities should be supported? Is their support justified? Some believe that celebrities do not deserve protection. They believe that celebrity fame has no benefit to society. So why should we increase their income without justification by recognizing this right? The group argues that celebrity rights should not be compared with intellectual property rights. Because intellectual property rights have benefits for society, but fame is not as intellectual property rights. Against this approach, some have tried to support celebrities. Some try to use ethical basics to justify the need for the legal protection of the reputation of celebrities. Others use economic principles to justify this right. They use the theory of the common property tragedy. The American legal system, under the influence of a culture of consumerism and capitalism, protect the fame. No matter what its origin is. So, economic fundamentals are used to justify the issue. Because in this set of fundamentals, we have nothing to do with whether or not a person's reputation is derived from his or her hard work, but that reputation, irrespective of how it is acquired, in any case, deserves support. In the legal systems of Germany and France, personality rights are mainly cited, but this ground is incapable of justifying the financial effects of the rights of the persons concerned. In the Iranian legal system, a different approach seems to be chosen: given the emphasis of religious and the legal system on work and its importance, it seems that the basis for the protection of reputation is work. Accordingly, fame will only be supported when it is achieved by effort, not by accident. However, non-financial effects are justified by reference to the personality rights.

کلیدواژه‌ها [English]

  • reputation
  • Theory of labor
  • theory of the common property tragedy
  • Personality rights
  • unjust enrichment

مراجع

الف) فارسی
اسماعیل‌پور، مجید؛ بحرینی‌زاد، منیژه؛ زارعی، کورش (۱۳۹۶)، «بررسی تأثیر استفاده از تأییدکننده‌های مشهور در تبلیغات بر نگرش مصرف‌کنندگان نسبت به تبلیغ»، تحقیقات بازاریابی نوین، سال هفتم، ش ۲۴.
امامی، سید حسن (۱۳۷۷)، حقوق مدنی، ج ۱، تهران: انتشارات اسلامی.
باقری، محمود و شیخ، جواد (۱۳۸۹)، «در جستجوی مطلوبیت: تحلیلی از قضیۀ کاوز در تعامل حقوق و اقتصاد»، مطالعات حقوق خصوصی، ش ۱۰۱.
پیلوار، رحیم (۱۳۹۰)، «نظریۀ کار به عنوان مبنای مالکیت در حقوق اسلام و فلسفۀ جان لاک»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، ش ۵.
جعفری، فیض‌الله و مختاری، مهرناز (۱۳۹۵)، «مطالعۀ تطبیقی ماهیت حقوق تصویری ستارگان در تبلیغات تجاری»، نشریۀ مطالعات حقوق تطبیقی، دورۀ 7، ش 2.
جعفری‌تبار، حسن (۱۳۸۶)، «ملک معنا در کنار»، فصلنامۀ حقوق، سال سی‌و هفتم، ش ۲.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1388)، حقوق اموال، تهران: گنج دانش.
رنجبریان، بهرام و همکاران (۱۳۹۱)، «عوامل مؤثر بر جذابیت تبلیغات تلویزیونی از منظر کودکان»، فصلنامۀ پژوهش‌های ارتباطی، دورۀ ۱۹، ش ۴.
صفایی، سید حسین و قاسم‌زاده، سید مرتضی (۱۳۸۲)، حقوق مدنی: اشخاص و محجورین، چ ۸، تهران: سمت.
صفایی، سید حسین و رحیمی، حبیب‌الله (۱۳۹۴)، مسئولیت مدنی، تهران: سمت.
صناعی، محمود (۱۳۷۹)، آزادی فرد و قدرت دولت: بحث درعقاید سیاسی و اجتماعی هابز، لاک و استوارت میل با ترجمه گزیده‌ای از نوشته‌های آنان، تهران: هرمس.
طالقانی، سید محمود (۱۳۴۴)، اسلام و مالکیت، تهران: شرکت سهامی انتشار.
فیض، داود؛ عارفی، امین؛ کهیاری حقیقت، امین (۱۳۹۵)، «تأثیر جذابیت افراد مشهور و اثربخشی تبلیغات»، فصلنامۀ کاوش‌های مدیریت بازرگانی، ش ۱۶.
قبولی درافشان، سید محمدهادی؛ بختیاروند، مصطفی؛ خوانساری، سمانه (۱۳۹۷)، «حق شهرت مطالعه در حقوق امریکا، کوشش برای شناسایی در فقه امامیه و ساماندهی آن در حقوق ایران»، مطالعات حقوق خصوصی، دورۀ ۴۸، ش ۱.
کاتوزیان، ناصر (۱۳۸۶)،  اموال و مالکیت، تهران: میزان.
کاتوزیان، ناصر (۱۳۸۷، الف)، الزام‌های‌ خارج ‌از قرارداد، چ 8، مؤسسۀ ‌انتشارات‌ و چاپ ‌دانشگاه‌ تهران،
کاتوزیان، ناصر (۱۳۸۷، ب)، الزام‌های خارج از قرارداد، ج۲: مسئولیت‌های خاص و مختلط، دانشگاه تهران.
گرجی، ابوالقاسم (۱۳۶۹)، مقالات حقوقی، ج ۲، دانشگاه تهران.
محمدی، عمید؛ صالحی مازندرانی، محمد؛ زاهدی، مهدی (۱۳۹۶)، «حمایت از حق شهرت در پرتو حقوق مالکیت فکری با رویکرد تطبیقی»، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دورۀ ۲۱، ش ۳.
مجلسی، محمدباقر (۱۴۱۹)، بحارالانوار، ج ۶۸، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
21.       مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۹)، القواعد الفقهیه، ج ۲، چ 5، مدرسۀ امام علی بن ابی‌طالب.
میرشکاری، عباس (۱۳۹۸، الف)، «بهره‌برداری تجاری از شهرت درگذشتگان»، تحقیقات حقوقی، دورۀ ۲۲، ش ۸۵.
میرشکاری، عباس (۱۳۹۸، ب)، «حق جلوت»، مطالعات حقوق خصوصی، سال چهل و نهم، ش ۳.
ب) خارجی
Bartholomew, Mark (2018), The Political Economy of Celebrity Rights, Whittier Law Review, vol.38. No2, p. 2-24.
Bergmann, Susanne (1999), Publicity Rights In The United States And Germany:A Comparative Analysis, Loyola Of Los Angeles Entertainment Law Review, vol.19, P. 470-500.
biene, Daniel (2005), "celebrity culture, individuality, and right of publicity as a european legal", International Review of Intellectual Property and Competition Law, Volume 36, Number 5.
Brown, Jeffrey J. (2006), Defending The Right of Publicity, intell. Prop. L.Bull., vol.10, p. 131-142.
Cantero, I., et al. (2010), "Exploiting Publicity Rights in the EU". from:http://e-collection.library.ethz.ch/view/eth:2389.
Cashmore, Ellis (2006), Celebrity Culture, London, UK: Routledge.
Choi, sejung marina (2007), who is the celebrity in advertising? Understanding Dimensions Of Celebrity Images, The Journal Of Popular Culture, vol.40, no.2, p. 304-325.
Clay, steven (1994), Starstruck: The Overextension Of Celebrity Publicity Rights In State And Federal Courts, Minnesota Law Review, vol.79, p. 485-502.
Coyle, Andrew T (2012), Finding A Better Analogy For The Right Of Publicity, Brooklyn Law Review, vol.77, p1133-1150.
Dionisio, Francisco & isabel gordo (2006), The Tragedy Of The Commons, The Public Goods Dilemma, And The Meaning Of Rivalry And Excludability Inevolutionary Biology, evolutionary ecology research, vol.8, p. 321–332.
Dogan, stacey l. & mark a. Lemley (2006), What The Right Of Publicity Can Learn From Trademark Law, stan. L. Rev., vol.58, p. 1161-1198.
Dogan, stacey l. (2003), An Exclusive Right To Evoke, b.c. L. Rev., vol.44, p. 291-303.
Dreymann, Noa (2017), John Doe’s Right Of Publicity, berkeley technology law journal, vol.32, p. 680-700.
Faber, jonathan l. (2000), Indiana: A Celebrity-Friendly Jurisdiction, Res Gestae, vol.43, p. 24-30.
Felcher, peter & edward l rubin (1980), The Descendibility Of The Right Of Publicity, yale law journal, vol.89, p. 1125-1150.
Felcher, peter & edward l. Rubin (1979), "Privacy, Publicity, And The Portrayal Of RealPeople By The Media", yale l.j., no.88, p. 1570-1590.
Ferris, Kerry O. (2007), The Sociology of Celebrity, Sociology Compass, vol.1/1, P. 371–384.
Franke, Gloria (2006), The Right of publicity vs. The first amendment, Southern California Law Review, vol.79, p. 945-987.
Gaillard, v.e (1984), la double nature du droit a` l’image et ses conse´quences en droit positif franc¸ préc.
Gervais, Daniel & martin l. Holmes (2014), fame, property, and identity: the scope and purpose of the right of publicity, fordham intell. Prop. Media & ent. L.j., vol.81, p. 180-200.
Gordon, h. Scott (1954), The Economic Theory Of A Common-Property Resource: The Fishery, Journal Of Political Economy, vol.62, p. 124–142.
Gordon, wendy j (1993), A Property Right In Self-Expression: Equality And Individualism In The Natural Law Of Intellectual Property, yale law journal, vol.102, p. 1533- 1547.
Grady, mark f. (1994), A Positive Economic Theory Of The Right Of Publicity, ucla ent. L. Rev., vol.1, p. 97-109.
Grandpre, Vincent (2001), Understanding The Market For Celebrity, Fordham Intellectual Property Media And Entertainment Law Journal, vol.12, p. 73-103.
Gross, Robin (2006), Intellectual Property Rights And The Information Commons, Human Rights In The Global Information Society, Mit Press.
Haemmerli, Alice (1999), Whose Who? The Case For A Kantian Right Of Publicity, duke L.j., vol.49, p. 383-406.
Halpern, Sheldon w (1995), The Right Of Publicity, hastings Law journal, vol.46, p. 853-869.
Halpern, s.w. (1986), The Right Of Publicity: Commercial Exploitation Of The Associative Value Of Personality, vand. L. Rev., no.39, p. 23-45.
Hardin, garrett (1968), The Tragedy Of The Commons, Science, vol.162, p. 1243-1289.
Helling, Anna e. (2004), Protection Of Persona In The Eu And In The Us: AComparative Analysis, stockholm university, sweden, a thesis submitted to the graduate faculty of the university of georgia in partial fulfilment of the requirements for the degree.
Henderson, L. (2009), Protecting a Celebrity's Legacy: Living in California or New York Becomes the Deciding Factor, The Journal of Business, Entrepreneurship & the Law, vol.3, no1, p. 59-79.
Jacoby, Melissa b. & Diane Leenheer Zimmerman (2002), Foreclosing On Fame: Exploring The Uncharted Boundaries Of The Right Of Publicity, N.Y.U. L. REV., vol.77, p. 1322- 1345.
Jung, Andrew M. (2011), Twittering Away The Right Of Publicity: PersonalityRights And Celebrity Impersonation On Social Networking Websites, chicago-kentla wreview, vol.86, P. 380-410.
Konsky, Sarah m. (2004), Publicity Dilution: A Proposal For Protecting Publicity Rights, Santa Clara Computer & High Tech L.J., vol.21, p. 347-380.
Kwall, Roberta Rosenthal (1994), The Right Of Publicity Vs The First Amendment: A Property And Liability Rule Analysis, Indiana Law Journal, vol.70, p. 47-54.
Kwall, Roberta Rosenthal (1997), Fame, Ind. L.J., vol.73, p. 1-43.
Kwall, Roberta Rosenthal (2001), preserving personality and reputational interests, L.j., vol.49, p. 383-406.
Landes, william m. & Richard a. Posner (2003), The Economic Structure Of Intellectual Property Law, belknap press.
Landes, william m. & Richard a. Posner (2003), Indefinitely Renewable Copyright, u.chi. L. Rev.. vol.70, p. 471-485.
Lapter, Alain J. (2007), How The Other Half Lives (Revisited): Twenty Years Since Midler v. ford, a Global Perspective On The Right Of Publicity, tex. Intell. Prop. L.j., vol.15, p. 239-246.
lauterbach, Thorsten (2005), "us-style ‘personality’ right in the uk – en route from strasbourg?" 20th bileta conference: over-commoditised; over-centralised; over-observed: the new digital legal world?” queen's university of Belfast.
Leaffer, Marshall (2007), The Right Of Publicity: A Comparative Perspective, alb. L. Rev., vol.70, p. 1357-1374.
Lee, mark s. (2003), Agents Of Chaos: Judicial Confusion In Defining The Right Of Publicity-Free Speech Interface, loy. L.a. Ent. L. Rev., vol.23, p. 471-498.
Lemley, mark a. (1999), the modern lanham act and the death of common sense, yale l.j, vol.68, p. 1687-1706.
Lemley, mark a. (2004), Ex Ante Versus Ex Post Justifications For Intellectual Property, u. Chi. L. Rev., vol.71, p. 129-147.
Madow, Michael (1993), Private Ownership Of Public Image: popular culture and publicity rights, cal. L. Rev., vol.81, p. 125-150. 
Marks, kevin s. (1982), Comment, An Assessment Of The Copyright Model In Right Of Publicity Cases, cal. L. Rev., vol.70, p. 786-800.
Markesinis, B.S., and Hannes Unberath (2002), The German Law of Torts, Hart Publishing.
Mccarthy, j. Thomas (1994), The Human Persona As Commercial Property: The Right Of Publicity, colum.-vla j.l. & arts, vol.19, p. 129-148.
Mccarthy, j. Thomas (2006), The Rights Of Publicity And Privacy, west law, p. 4-24.
Mckenna, mark p. (2005), The Right Of Publicity And Autonomous Self-Definition, u.pitt. L. Rev., vol.67, p. 225–279.
Moskalenko, Kateryna (2015), The Right Of Publicity In The Usa, The Eu, And Ukraine, international comparative jurisprudence, no.1, p. 100-130.
Nahon, Karine (2011), Fifteen Minutes of Fame: The Power of Blogs in the Lifecycleof Viral Political Information, Policy & Internet, vol.3, Iss. 1, p. 2-28.
Nimmer, melville b. (1954), The Right Of Publicity, law & contemp. Probs., vol.19, p. 203-243. 
Ostrom, elinor & hess, charlotte (2007), Private And Common Property Rights, Indiana university, bloomington: school of public & environmental affairs research paper no. 2008-11-01. Available at ssrn: https://ssrn.com/abstract=1936062
Pearl, m.alexander (2015), The Tragedy Of The Vital Commons, environmental law, vol.45, p. 1-24.
Pinckaers, julius c.s. (1996), From Privacy Toward A New Intellectual Property right in persona, kluwer law int'l, p. 11-43.
Posner, richard a (1986), Economic Analysis Of Law, brown.
Posner, Richard (1979), Utilitarianism, Economics, And Legal Theory, j. Legal stud., vol.8, p. 103-132.
Posner, Richard (2003), Misappropriation: A Dirge, hous. L. Rev., vol.40, p. 621-634
Posner, Richard (1978), The Right Of Privacy, ga. L. Rev., vol.12, p. 393-411
Redish, Martin H., kelsey b. Shust (2015)., "The Right Of Publicity And The First Amendment", William & Mary Law Review, volume 56, issue 4, p. 50-70.
Reiter, Eric H. (2002), "Personality and patrimony: Comparative perspectives on the right to one’s image", Tul. L. Rev., vol.76, p. 673-690.
Rojek, Chris (2001), Celebrity, London, UK: Reaktion Books.
Rose, carol m. (2003), Romans, Roads And Romantic Creators: Traditions Of Public Property In The Information Age, law & contemp. Probs., vol.66, p. 89-110.
Schimmelpfennig, Christian and Hollensen, Svend (2016), Significant Decline in Celebrity Usage in Advertising, The IUP Journal of Marketing Management, vol.XV, No. 1, February 2016, p. 7-19.
Schlegelmilch, Jonathon (2016), publicity rights in the u.k. And the u.s.a.: it is time for the united kingdom to follow america’s lead, Gonzaga Law Review Online, vol.1, p. 103-143.
Schwartz, Paul M. (2010), "Prosser's Privacy and the German Right of Personality: Are Four Privacy Torts Better than One Unitary Concept", California Law Review, vol.98, p. 24-84.
Semeraro, Steven (2011), property’s end: why competition policy should Limit the right of publicity, connecticut law review, vol.43, p. 753-790.
Sen, Sudakshina,(1995), Perils Of An Expanding Right Of Publicity, alb. L. Rev., vol.59, p. 739-751.
Shipley, David e. (1981), Publicity Never Dies; It Just Fades Away: The Right Of Publicity And Federal Preemption, cornell l. Rev., vol.66, p. 673- 686.
Smith, George p. (2002), The Extent Of Protection Of The Individual's Personality Against Commercial Use: Toward A New Property Right, s. C. L. Rev. 1, vol.54, p. 46-98.
Stallberg, Christian g. (2008), Towards A New Paradigm In Justifying Copyright: An Universalistic-Transcendental Approach, fordham intell. Prop. Media & ent. L.j., vol.18, p. 333- 353 .
Tan, d. (2017), The Right Of Publicity In The United States. In the commercial appropriation of fame: a cultural analysis of the right of publicity and passing off, cambridge university press.
Thompson, III, Robert T. (2009), Image as Personal Property: How Privacy Law Has Influenced the Right of Publicity, UCLA Entertainment Law Review, vol.16, no1, p. 156-178.
Treece, james m. (1973), Commercial Exploitation Of Names, Likenesses, And Personal Histories, tex. L. Rev., vol.51, p. 637-647
Troutt, david dante (2005), A Portrait Of The Trademark As A Black Man: Intellectual Property, commodification, and redescription, u.c. Davis l.rev., vol.38, p. 1141-1150.
Turner, Graeme, Understanding Celebrity, SAGE Publications Ltd, 2014.
Smith, huw beverley (2002), the commercial appropriation of personality, Cambridge Univ. Press.
van de Rijt, A.; Shor, E.; Ward, C.; Skiena, S. (2013), Only 15 Minutes? The Social Stratification of Fame in Printed Media, American Sociological Review, vol.78, p. 266–289.
Van Gerven, W. et al. (2000), Tort Law,  Oxford and Portland, Hart Publishing
Weber, Olaf  (2004), "Human Dignity and the Commercial Appropriation of Personality: Towards a Cosmopolitan Consensus in Publicity Rights?", SCRIPT-ed, vol.1, Issue 1, p. 12-25.
Welser, M. (2014), "Germany, Right of Publicity in 21 jurisdictions", worldwide.http://www. vossiusandpartner .com/fileadmin/Redakteure/Archiv/2013_Right_of_Publicity.pdf.
William m. Landes & richard a. Posner (2003), Indefinitely Renewable Copyright, u. Chi. L. Rev., vol.70, p. 471-485.
Whaley,  Sean d. (2009), I'm A Highway Star: An Outline For A Federal Right Of Publicity, hastings comm. & ent. L.j., vol.31, p. 257-280.
Wyman, a. (2014), Defining The Modern Right of Publicity, tex. Rev. Ent. & sports, no.15, p. 167-200.
Zimmerman, diane leenheer (2000), Fitting Publicity Rights Into Intellectual Property And Free Speech Theory: Sam, depaul-lca j. Art. & ent. L. & pol’y, vol.10, p. 283-307.
مطالعات حقوق تطبیقی
دوره 11، شماره 1
بهار و تابستان 1399
صفحه 339-361

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار