قواعد عمومی استنادناپذیری در حقوق تجارت

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشکدۀ حقوق دانشگاه تهران (پردیس فارابی)

2 دانشیار گروه حقوق دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

استنادناپذیری وضعیتی حقوقی در کنار وضعیت‌های صحت، بطلان و عدم نفوذ است که ریشۀ آن به حقوق فرانسه بازمی‌گردد. این نهاد فرانسوی که در ایران بیشتر در حقوق تجارت بازتاب یافته، مصادیق متعددی را در این حوزه به خود اختصاص داده است. این درحالی است که نه‌تنها مفهوم بلکه مصادیق، شرایط و آثار آن نیز در حقوق داخلی مورد توجه قرار نگرفته است. این پژوهش در صدد است با نگاه به خاستگاه این نهاد، یعنی حقوق فرانسه، ضمن تبیین مختصر مفهوم استنادناپذیری، در گام نخست به واکاوی مصادیق متعدد این نهاد حقوقی در قلمرو حقوق تجارت بپردازد و با تکیه بر ویژگی‌های مشترک میان مصادیق استقراشده، آن‌ها را در دسته‌های مشخصی طبقه‌بندی کند. این طبقه‌بندی بی‌شک می‌تواند با برجسته کردن قواعد مشترک هر دسته، دستیابی به قواعد عمومی حاکم بر نهاد استنادناپذیری را تسهیل نماید. از‌این‌رو گام بعدی استخراج و استنباط قواعد عمومی حاکم بر مجموع مصادیق استنادناپذیری است که در قالب پاسخ به پرسش‌های زیر این هدف دنبال شده است: چه کسی در برابر چه کسی و چگونه می‌تواند از وضعیت استنادناپذیری استفاده کند، چه آثاری به دنبال دارد و چگونه زوال می‌یابد؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

General Rules of Inopposability in Commercial Law

نویسندگان [English]

  • Mahsa Robati 1
  • Saeed Mohseni 2
  • Seyyed Mohammad Mahdi Ghabouli Dorafshan 2
1 Ph.D Student in Private Law, University Of Tehran (Farabi College),Qom,Iran
2 Associate Professor, Faculty of Law & Political Science, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
چکیده [English]

“Inopposability” is a situation contrary to the principle and exception to "opposability" whereby the indirect effect of the legal element is disappeared against third parties, meaning that third parties obtain the right to reject and ignore the inopposable legal element. In the scope of Iranian commercial law, there are numerous examples in which "inopposability" is mentioned. In spite of these many instances, it is unclear who, against whom, and how can take advantage of the inopposability, what are the effects of inopposability and how is this situation disappeared. In general, it can be said that the general rules governing inopposability in Iranian law have been ignored.
 To answer the above questions and provide general rules of inopposability in commercial law, we should start with the examples of inopposability and then classify them. Numerous examples of this notion in commercial law, can be categorized, based on the legislator's intent to establish the inopposability, to inopposability due to non-disclosure, inopposability due to defect in form, inopposability due to clandestinity, inopposability of nullity and inopposability with the aim of maximizing third party protection.
In order to analyze the general rules of inopposability, in answering the question of who is in favor of the inopposability situation, it should be said that the beneficiaries of inopposability are third parties affected by the legal element, that the legislator grants them the right to choose or right to criticize such a legal element and in principle their "goodwill" is a condition for using it. In answering the question of against who this legal situation is opposable, it should be said that inopposability is opposable before everyone, either to the direct or third parties in such a way that in the assumption of conflict of interest between third parties beneficiaries of inopposability and other third parties, the interest of first persons must be prioritized. In examining how to use this legal situation, it can be said that interested third parties can suffice to present their right in the form of objection. That is, if the third party is the defendant of litigation, it is sufficient to refuse the action brought against himself and, if the third party is the plaintiff of litigation, it is sufficient to refuse the objection due to the opposability of legal element with inopposability.
The effects of this legal situation on third parties include the disappearance of the harmful effects of the legal element on said persons. Therefore, if the legal element is not harmful to the third party but vice versa is in his favor, the inopposability is disappeared. In the case of the effects of this legal situation on direct parties, since the direct effects of the legal element on its direct parties are not harmful to third parties, such effects are retained and in fact towards direct persons, theoretically, the situation is as if there is no inopposability.
Finally, it should be noted that , contrary to absolute nullity, inopposabilityis a deteriorating situation. In cases where the inopposability is due to the failure to comply with the formalities, this situation is generally resolved by subsequent observance of required formalities. Since the legislator has in principle considered the goodwill of third parties as a condition in establishing inopposability, this situation has also been disappeared in the assumption of third party awareness. In addition, due to the right to choose, as a result of the inopposability, for third party, one of the disappearance of the inopposability may be the waiver of the said persons from inopposability, or in other words, waiver their right to criticize.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Goodwill
  • Indirect Effects
  • Inopposability
  • Supportive Sanction
  • Third Parties
  1. الف) فارسی

    1. الله‌آبادی، کمال (1377)، «اصل استقلال امضاءها و عدم توجه ایرادات در اسناد تجاری»، دیدگاه‌های حقوق قضایی، ش 10 و 11.
    2. امیرمعزی، احمد (1388)، نیابت در روابط تجاری و مدنی، چ 1، تهران: انتشارات دادگستر.
    3. ایزانلو، محسن و شریعتی‌نسب، صادق (1391)، «مطالعۀ تطبیقی عدم قابلیت استناد در حقوق ایران و فرانسه»، مجلۀ حقوق خصوصی، دورۀ 9، ش 2.
    4. پورارشد، نادر؛ اسکینی، ربیعا؛ الماسی، نجادعلی؛ شهبازی‌نیا، مرتضی (1389)، «نظریۀ ظاهر (مطالعه در حقوق خارجی و ایران)»، فصلنامۀ مدرس علوم انسانی- پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دورۀ 14، ش 4 (پیاپی 70).
    5. رباطی، مهسا؛ محسنی سعید؛ قبولی درافشان، سید محمدمهدی (1396)، «عدم قابلیت استناد بطلان در شرکتهای تجاری»، مجلۀ مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دورۀ 9، ش 4.
    6. ساردوئی نسب، محمد؛ مولودی، محمد؛ عیوضی، جواد (1392)، «قلمرو دفاع ماهوی در دادرسی مدنی با نگرشی در حقوق تطبیقی»، مجلۀ پژوهش‌های فقهی، دورۀ 9، ش 3.
    7. سکوتی نسیمی، رضا (1393)، مباحثی تحلیلی از حقوق اسناد تجاری، تهران: مجد.
    8. شمس، عبدالله (1385)، آیین دادرسی مدنی، ج 1، چ 14، تهران: انتشارات دراک.
    9. قبولی درافشان، سید محمدمهدی و محسنی، سعید (1391 الف)، «حمایت از طلبکاران در قبال قراردادهای با انگیزۀ فرار از دین در حقوق ایران و فرانسه»، دانشنامۀ حقوق اقتصادی. سال نوزدهم، دوره جدید، ش 1..
    10. قبولی درافشان، سید محمدمهدی و محسنی، سعید (1391 ب)، نظریۀ عمومی بطلان در قراردادها (مطالعۀ تطبیقی در نظام حقوقی ایران و فرانسه)، تهران: جنگل.
    11. کاتوزیان، ناصر (1379)، حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها، ج 2، چ 5، تهران: شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا.
    12. مافی، همایون و کدیور، محسن (1393)، «بررسی اختیار ظاهری نماینده در حقوق ایران و اسناد بین‌المللی»، حقوق خصوصی، دورۀ 11، ش 1.
    13. متین دفتری، احمد (1378)، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، ج 1، تهران: انتشارات مجد.
    14. محسنی، حسن (1391)، ترجمۀ آیین دادرسی مدنی فرانسه، چ 2، شرکت سهامی انتشار.
    15. محسنی، سعید؛ رباطی، مهسا؛ اسفندیاری، تهمینه (1398)، «واکاوی اصل انعکاس حقوق و تعهدات برواتی در خود سند تجاری در فرایند صدور و گردش»، فصلنامۀ مطالعات حقوق خصوصی، دورۀ 39، ش1.
    16. محسنی، سعید و قبولی درافشان، سید محمدمهدی (1394)، «مسؤولیت ناشی از صدور سند تجاری به نمایندگی؛ با رویکردی به شرکت‌های تجاری»، فصلنامۀ مطالعات حقوق خصوصی. دورۀ 45. ش 1.
    17. مدنی، جلال‌الدین (1375)، آیین دادرسی مدنی، ج 2، چ 4، تهران: انتشارات گنج دانش.
    18. مولودی، محمد و صفری، ناهید (1396)، «ایرادها و دفاع ماهوی»، مجلۀ حقوقی دادگستری، سال هشتادویکم، ش 97.
    19. نوری، حسن (1383)، «اصل عدم قابلیت استناد به ایرادات دراسناد تجاری»، مجلۀ تخصصی الهیات و حقوق، ش 13.

    ب) خارجی

    1. Abdelmoumen, Nerda (2013), Hiérarchie et séparation des pouvoirs dans les sociétés anonymes de type classique, thèse de doctorat, Université Panthéon-Sorbonne Paris1.
    2. Adeleye, Gabriel & Acquah-Dadzie, Kofi (1999), World Dictionary of Foreign Expressions: A Resource for Readers and Writers, Bolchazy-Carducci Publishers.
    3. Bastian, Daniel (1929), Essai d'une théorie générale de l'inopposabilité, Paris, Recueil Sirey.
    4. Colin, Ambroise, Capitant, Henri et Julliot de La Morandière, Léon (1966), Précis de droit civil, T.2, 3ème éd., Paris, Dalloz.
    5. Coquelet, Marie-Laure (2006), Entreprises en difficulté, Instruments de paiement et de crédit, Paris: Dalloz.
    6. Cornu, Gérard (1992), Vocabulaire juridique, 3ème éd., Paris, Presses universitaires de France.
    7. Dégni-Ségui, René (2003), Droit administratif général, V.2, 3ème éd., CEDA.
    8. Delmas Saint-Hilaire, Philippe (2000). Le tiers à l’acte juridique, Paris, L.G.D.J.
    9. Demogue, René (1933), Traité des obligations en général, T.7, Partie 2, Paris, Rousseau.
    10. Duclos, José (1984), L'opposabilité: essai d'une théorie générale, Paris: Librairie générale de droit et de jurisprudence.
    11. Falaise, Muriel (1997), La sanction de l’acte irrégulier (distinction entre nullité et inopposabilité), Petites affiches, No103:1-18.Govindjee, Avinash et al. (2007), Fresh Perspectives: Commercial Law 2, Pearson South Africa.
    12. Flour, Jacques, Aubert, Jean-Luc et Savaux, Éric (2002), Les obligations, l'acte juridique, 2ème éd., Paris, Armand Colin et Delta.
    13. Kuprecht, Karolina (2013), Indigenous Peoples' Cultural Property Claims: Repatriation and Beyond, Springer Science & Business Media.
    14. Macleod, John (2009), Consumer Sales Law: The Law Relating to Consumer Sales and Financing of Goods, 2sec ed., Routledge.
    15. Mazeaud, Henri, Mazeaud, Léon, Mazeaud, Jean et Chabas, François (1998), Leçons de droit civil, T.2, V.1, 9ème éd., Paris, Montchrestien.
    16. Merrill, Thomas W. & Smith, Henry E. (2009), The Oxford Introductions to U.S. Law: Property, Oxford University Press.
    17. Mosler, Hermann (1980), The International Society as a Legal Community, Netherlands, Sijthoff & Noordhoff.
    18. Nguyen Xuan, Chanh (1977), De l'application de la notion d'inopposabilite en droit commercial, Sous la direction de Jean Stoufflet, thèse de Doctorat D'ETAT: Droit privé: Clermont Ferrand 1, France, S.l.: s.n.
    19. Nze Ndong Dit Mbele, Jean-Richard (2008), Le dirigeant de fait en droit privé francais, thèse de doctorat, Université Nancy2.
    20. Recueil Penant (2003), La Documentaion Africaine.
    21. Roblot, René (1967), "Applications et fonctions de la notion d'inopposabilité en droit commercial". in Mélanges offerts à Monsieur le Professeur Pierre Voirin, Paris, "Librairie générale de droit et de jurisprudence", p.710-736.
    22. Straumann, Benjamin (2015), Roman Law in the State of Nature, Translated by Belinda Cooper, Cambridge University Press.
    23. Weill, Alex, Terré, François (1980), Droit civil, les obligations, 3ème éd., Paris, Dalloz.
    24. Weiss, André (sous la direction de) (1912), Pandectes françaises périodiques: Recueil mensuel de jurisprudence et de législation, Paris, librairie general de droit & de jurisprudence.