مطالعۀ جامعه‌شناختی تحولِ شیوه‌های مجازات اعدام در ایران و امریکا

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار گروه حقوق دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

تاریخ تحولات کیفری حاکی از فراز و نشیب‌های گسترده در اجرای مجازات اعدام است. اگرچه امروزه بسیاری از کشورها این مجازات شدید را از سیاهۀ قوانین کیفری کنار گذاشته‌اند، اما برخی دیگر، ازجمله ایران و امریکا، با تحول در شیوۀ اجرای این مجازات همچنان از آن استفاده می‌کنند. تحولاتی همچون پنهان شدن و انتقال اعدام از منظر عموم به پشت دیوارهای زندان، تلاش برای تحمیل آن با کمترین رنج جسمانی و دخالت پزشکان در فرایند اجرا از مهم‌ترین تغییرات در شیوۀ اجرای این مجازات در ایران و امریکا بوده است. تغییر و تحولات یادشده را می‌توان از زوایای گوناگونی تحلیل کرد. در نوشتار حاضر سعی کرده‌ایم تحولات اخیر را از منظر نظریه‌های جامعه‌شناسی کیفر بررسی کنیم. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که از یک سو می‌توان چنین تغییراتی را به تحولات فرهنگی نسبت داد و آن را یک فرایند طبیعی در راستای هماهنگ شدن اجرای مجازات با احساسات و ذهنیت‌های جامعه دانست. از سوی دیگر می‌توان گفت که تحول در شکل اجرای مجازات‌ها، ازجمله اعدام، نمادی از تغییر در سازوکارهای کنترلی نهاد قدرت به‌واسطۀ پیشرفت تکنولوژی در دنیای مدرن است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Sociological Study of the Evolution of the Death Penalty in Iran and America

نویسندگان [English]

  • Mohammad Saleh Esfandiari Bahrasman 1
  • Abdolreza Javan Jafari Bojnordi 2
1 Ph.D. Student in Criminal Law and Criminology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
2 Associate Professor, Faculty of Law & Political Science, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Regardless of the time, historical developments of the death penalty in America and Iran, is indicative two fundamental transformations in execution modes of the death penalty.On the one hand, capital punishment was removed from the public arena and went behind the prison walls and on the other hand, application of new methods of killing is considered by policy makers to reduce the risk of pain. Such alterations are typically attributed to achievements of penology, the primary task of which is to identify the most effective sanctions for criminals in order to better serve the purposes of punishment. Although the most studies of death penalty are carried out in penology area, these examination has an internal approach to criminal developments and these fundamental changes has nothing to do with society. But the sociology of punishment claims that better understanding punishment needs investigate the relationship the idea of punishment and other social phenomena and forces and trace its social roots. Punishment, which in criminal law is considered as state's response to violations of law, sociologically is studied as a phenomenon which must be explored in the broad context of community.
In sociological study of punishment, as in other disciplines, different approaches to society could produce different analyzes of the criminal response. A Durkheimian structural and holistic view, perceives deep relationship between punishment and social values and refers to the effective role of community’ sensibilities in the developments of methods of penal practice. The Durkheimian perspective interprets punishment as a cultural pheromone. Roughly speaking, Norbert Elias's ideas of civilization process can be considered a kind in line with the Durkheimian theory. From Elias's point of view, evolution of individual sensitivities gave rise to transformation of culture and these developments can be clearly seen in the mirror of punishment. In sum, Durkheim's and Elias's ideas are “cultural explanations of punishment”.
On the other hand, sociologists such as Michel Foucault and Max Weber, are not so optimistic about penal alterations. According to Weber, the scientific advancements, development of bureaucratic institutions, and the human distancing from spiritual values have led to instrumental rationality - the use of the instruments to achieve the highest benefit - in all aspects of social life, including the type of imposition of criminal sanctions. Thus, the method of executing of the death penalty is not the result of cultural developments;  rather, these new methods are the result of the development of new technologies and distancing from the basic questions about the nature of punishment. In the same vein, Foucault argues that punishment is important part of more broad strategy power and social control. Accordingly, evolution in methods of punishments is indication of change in the form and content of discipline and control, and it should not be interpreted as humanization penal practices. Likewise. Foucault argues that modes of punishment did not change just because of the humanitarian concerns of reformists, the use of knowledge and technologies in modern methods of punishment are all in line with the preservation of power relations in modern society, which in turn masked the real aims of punishment. This recent analysis in the sociology of punishment is known as "punishments and technologies of power".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Transformations in execution
  • Sociology of Punishment
  • Cultural Approach
  • Power Technologies
  • Death Penalty
  1. الف) فارسی

    1. ابراهیمی، شهروز (بهار 1382)، «مقایسه دیدگاه‌های فوکو و وبر در زمینه‌های سیاسی: قدرت، انضباط، اخلاق»، مجلۀ گفتمان، ش7.
    2. آرون، ریمون (1363)، مراحل اساسی اندیشه در جامعه‌شناسی، مترجم: باقر پرهام، چ 1، تهران: آموزش انقلاب اسلامی.
    3. پارسانیا، حمید و یوسفی، ظاهر (تابستان 1395)، «بررسی انتقادی مقاومت در اندیشۀ میشل فوکو»، مجلۀ معرفت فرهنگی اجتماعی، ش 7.
    4. جوان جعفری، عبدالرضا (1392)، تحولات جامعه‌شناسی کیفر: از دورکهایم تا گارلند، در: دایره‌المعارف علوم جنایی، علوم جنایی (مجموعۀ مقالات)، کتاب دوم، زیر نظر علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، چ 1، تهران: میزان.
    5. جوان جعفری، عبدالرضا و ساداتی، سید محمدجواد (تابستان 1394)، «مفهوم قدرت در جامعه‌شناسی کیفری»، مجلۀ پژوهش حقوق کیفری، ش 11.
    6. خزائی، یعقوب و خزائی، شیرزاد (پاییز و زمستان 1397)، «تحول در آئین‌های اعدام در گذار از دوره‌ی قاجار به مشروطه و پهلوی (از مرگ هزارپاره تا نقطۀ صفر تعذیب)»، مجلۀ پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، ش 23.
    7. دورکیم، امیل (1392)، دو قانون تکامل کیفری، مترجمان: حسین غلامی و سید بهمن خدادادی، در: دایره‌المعارف علوم جنایی، علوم جنایی (مجموعۀ مقالات)، کتاب دوم، زیر نظر علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، چ 1، تهران: میزان.
    8. رستمی غازانی، امید (1398)، مجازات در نظریۀ اجتماعی- سیاسی دیوید گارلند، در: دایره‌المعارف علوم جنایی، کتاب چهارم، علوم جنایی تجربی، زیر نظر علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، چ 1. تهران: میزان.
    9. رهامی، محسن (پاییز 1382)، «تحول و تعدیل مجازات‌ها در نظام حقوق کیفری جمهوری اسلامی ایران»، مجلۀ اندیشه‌های حقوقی، ش 4.
    10. ساداتی، سید محمدجواد (1398)، مجازات و کنترل اجتماعی، چ 1، تهران: میزان.
    11. شاملو، باقر و پاک‌نیت، مصطفی (بهار و تابستان 1394)، «افتراقی شدن سیاست کیفری در پرتو پارادایم اثباتی و چالش‌های پیش‌ِروی آن در برخورد با رویکردهای نوین»، مطالعات حقوق تطبیقی، ش 1.
    12. صالحی فارسانی، علی و حاجی ناصری، سعید (پاییز و زمستان 1393)، «نقد مؤلفه‌های فرهنگی مدرنیته در نوشته‌های وبر، لیوتار و فوکو»، مجلۀ غرب‌شناسی بنیادی، ش 2.
    13. فروند، ژولین (1383)، جامعه‌شناسی ماکس وبر، مترجم: عبدالحسین نیک‌گهر، چ 1، تهران: توتیا.
    14. فوکو، میشل (مهر و آبان 1375)، «روشن‌فکر و قدرت؛ گفت‌وگویی میان میشل فوکو و ژیل دلوز در حال‌وهوای دهۀ هفتاد»، مترجم: حمید عضدانلو، مجلۀ سیاسی- اقتصادی، ش 109 و 110.
    15. فوکو، میشل (1389)، سوژه و قدرت، مترجمان: نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، در: تئاتر فلسفه؛ گزیده‌ای از درس گفتارها، کوتاه‌نوشت‌ها، گفت‌وگوها و... میشل فوکو. چ 1، تهران: نی.
    16. گارلند، دیوید (1395)، مجازات و جامعۀ مدرن، مترجم: نبی‌اله غلامی، چ 1، تهران: میزان.
    17. گرجی ازندریانی، علی‌اکبر و قهرمان‌زاده، فرزین (بهار 1395)، «بررسی کنترل اقتدار بوروکراتیک در بستر مناسبات بوروکراسی، سیاست و کارآمدی»، فصلنامۀ پژوهش حقوق عمومی، ش 50.
    18. منوچهری، عباس (فروردین و اردیبهشت 1375)، «مبانی اندیشۀ انتقادی ماکس وبر»، مجلۀ اطلاعات سیاسی- اقتصادی، ش 103 و 104.
    19. منوچهری، عباس (1398)، مقدمه در: وبر، ماکس، اقتصاد و جامعه، مترجمان: عباس منوچهری، مهرداد ترابی‌نژاد و مصطفی عمادزاده، چ 6، تهران: سمت.
    20. موریسون، وین (1381)، مدرنیته، زندان و همبستگی اجتماعی، در راجر ماتیوس و پیتر فرانسیس (گردآورندگان)، زندان‌ها در هزارۀ سوم، مترجم: لیلا اکبری، تهران: راه تربیت.
    21. میلر، پیتر (1382)، سوژه، استیلا و قدرت، مترجمان: نیکو سرخوش و افشین جهان‌دیده، چ 1، تهران: نی.
    22. نظری، علی‌اشرف (1390)، «چرخش در مفهوم قدرت: تصور فوکویی و پسافوکویی از قدرت»، فصلنامۀ سیاست. دورۀ 41. ش 3.
    23. هود، راجر و هویل، کرولین (1391)، مجازات مرگ، مترجم: فراز شهلایی، چ 1، تهران: نگاه بینه.

    ب) خارجی

     

    1. Atwell. Mary. (2012), "Capital punishment". in: Miller. W. R. The Social History of Crime and Punishment in America: A-De (Vol. 1). Sage.
    2. Dieter. Richard. (2008), "Methods of execution and their effect on the use of the death penalty in the United States". Fordham Urb. LJ. 35. P. 789-816.
    3. Fulkerson. Andrew. and Michael Suttmoeller. (2008), "Current issues involving lethal injection". Criminal Justice Studies. 21(4). P. 271-282.
    4. Garland. David. (1990), Punishment and Modern Society: A Study in Social Theory. University of Chicago Press.
    5. Garland. David. (1991), "Sociological perspectives on punishment". Crime and Justice. 14. p. 115-165.
    6. Garland. David. (2011), "Modes of Capital Punishment: The Death Penalty in Historical Perspective". America’s Death Penalty: Between Past and Present .
    7. Garland. David. (2016), "Why the Death Penalty is disappearing". In Capital Punishment. Routledge. p. 101-114.
    8. Pratt. John. (2002), Punishment and Civilization. Penal Tolerance and Intolerance in Modern Society. SAGE Publications.
    9. Shah. Seema. (2008), "How lethal injection reform constitutes impermissible research on prisoners".  Am. Crim. L. Rev.. 45. p. 1101-1147.