روش‌های ارزیابی خسارت بر اساس کنوانسیون بیع بین‌المللی 1980 و بررسی تطبیقی آن با حقوق ایران، فرانسه، انگلیس و اصول حقوق قرارداد اروپایی

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

دانش آموختۀ دکتری حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

 
کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا 1980م (Convention on Contracts for the International Sale of Goods 1980 (CISG) برای جبران خسارت فروشنده یا خریدار از فسخ قرارداد و نقض تعهد طرف مقابل، دو روش مختلف را در دو مادۀ 75 و 76 مطرح نموده است. بر مبنای مادۀ 75 انجام معاملۀ جایگزین و فروش کالا به دیگری یا خرید آن از دیگری از سوی زیان‌دیده و سپس مطالبۀ تفاوت قیمت کالا مندرج در قرارداد اولیه و ثمن آن در معاملۀ جایگزین از طرف مقصر معرفی شده است. در مادۀ 76 نیز مطالبۀ تفاوت بین قیمت کالا در قرارداد اولیه و بهای رایج آن در بازار در زمان فسخ و یا زمان قبض کالا پیش از فسخ، پیش‌بینی شده است. اقدام به هریک از این روش‌ها به رعایت شرایطی چون فسخ قرارداد اولیه، تحمل خسارت، انجام معاملۀ دوم به شیوۀ متعارف و در زمانی معقول وابسته شده است.
در اصول اروپایی حقوق قرارداد و در مواد 506-9 و 507-9 روش‌های پیش‌گفته به‌رسمیت شناخته شده است، لیکن مطالبۀ خسارت بر مبنای مابه‌التفاوت ثمن یادشده در قرارداد و بهای رایج در زمان قبض کالا پیش از فسخ- که در انتهای بند 1 مادۀ 76 کنوانسیون آمده- در این اصول قابل ملاحظه نیست. در حقوق انگلیس و مقررات موضوعۀ فرانسه هم گرچه روش‌های یادشده به‌نحو صریح انعکاس نیافته است، اما به اعتقاد اندیشمندان حقوقیِ این دو کشور، روح مقررات حاکم در این دو کشور با این مفاهیم بیگانه نیست.
دولت ایران تاکنون به کنوانسیون ملحق نشده و در مقررات داخلی به شکل صریح اجازۀ ارزیابی خسارت به شیوه‌های پیش‌گفته را صادر نکرده است. مقالۀ حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و مطالعۀ رویۀ قضایی بر اساس ضمان قهری و قواعد عام مسئولیت مدنی بسته به نوع رابطۀ حقوقی طرفین و دعاوی برآمده از آن، به روش‌های گوناگون مطالبۀ خسارت را ترسیم نموده است. مطالبۀ خسارت بر مبنای آنچه‌ در قرارداد توافق شده (مادۀ 230 قانون مدنی)، ناشی از فساد معامله و تعلق مبیع به غیر بر مبنای ارزش روز ثمن (مادۀ 391 قانون مدنی و رأی وحدت رویۀ شمارۀ 733- 15 مهر 1393)، مطالبۀ خسارت تأخیر تأدیه بر اساس شاخص نرخ تورم در دعوای مطالبۀ وجه رایج کشور (مادۀ 522 قانون آیین دادرسی مدنی) و مطالبۀ خسارت بر اساس نظریۀ کارشناس (مادۀ 1 قانون مسئولیت مدنی و مادۀ 257 قانون آیین دادرسی مدنی) از شیوه‌های گوناگون معمول در این نظام است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Methods of damage assessment based on the convention on international sale of goods(1980): a comparative study in Iranian, French and English legal systems and the principles of European contract law

نویسنده [English]

  • Seyed Abbas Mousavi
چکیده [English]

The Convention on Contracts For The International Sale of Goods, to compensate the damages resulting from breach of the contract, has provided for two different methods. The substitute contract and claiming the difference between the contract price and the price in the substitute contract is provided for. Claiming the difference between the contract price and the market price at the time of revocation or the time of the delivery of the goods before the revocation, is provided for. The choice between the two methods requires meeting certain requirements such as the revocation of the original contract, existence of damages and conclusion of a second contract in a reasonable method and at a reasonable time.
The methods are recognized in the European Principles of Contract Law. But, a claim based on the difference between the contract price and the current price at the time of taking possession of the goods before the revocation, mentioned in the final part of paragraph 1 of article 56 of the Convention, cannot be found in the Principles. The methods are not expressly adopted in English and French legal systems but scholars believe the spirit of the governing regulations are not unfamiliar with the notions.
Iran has not adopted the convention yet. Domestic regulations also do not expressly allow the methods. The Iranian case law, depending on the nature of the parties relationship and the claims arising from it, allows different ways for damage compensation, based on civil responsibility. Claiming damages based on contract terms damages arising from nullity of the transaction and a third party`s right in the goods based on the current value of the price, damages resulting from delayed payment, based on the inflation rate index and damages based on the expert`s report are among the methods used in the Iranian law.

کلیدواژه‌ها [English]

  • (Damage)
  • ( Breach of contract)
  • (Substitute Transaction)
  • (Tortious Liability )
  1. بهمنی، محمد (1386)، «مروری بر شیوههای خاص ارزیابی خسارت قراردادی با تکیه بر مواد 75 و 76 کنوانسیون بیع بینالمللی کالا و حقوق ایران»، تحقیقات حقوقی آزاد، پیش‌شماره 1.
  2. حائری شاه باغ، سید علی (1382)، شرح قانون مدنی، تهران: انتشارات گنج دانش.
  3. داراب‌پور، مهراب (1391)، تفسیری بر حقوق بیع بینالمللی، ج 3. چ 2، تهران: انتشارات گنج دانش.
  4. شهیدی، مهدی (1382)، حقوق مدنی، آثار قراردادها و تعهدات. ج 3، چ 1، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
  5. صفایی، حسین؛ کاظمی، محمود؛ عادل، مرتضی؛ میرزانژاد، اکبر (1392)، حقوق بیع بین‌المللی. چ 4، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  6. قاسمی، محسن (1384)، «جبران خسارت نقض قرارداد در کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا، حقوق ایران، فرانسه، مصر و لبنان»، مجلۀ حقوقی، نشریۀ دفتر خدمات حقوق بین‌الملل، ش 32.
  7. کاتوزیان، ناصر (1370)، حقوق مدنی. ضمان قهری- مسئولیت مدنی. چ 3، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  8. کاتوزیان، ناصر (1377)، قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، چ 2، تهران: نشر دادگستر.
  9. کاتوزیان، ناصر (1372)، قواعد عمومی قراردادها، ج 4. تهران: انتشارات بهنشهر.
  10. کاظمی، محمود (1384)، «قاعدۀ جلوگیری از خسارت»، فصلنامۀ حقوق، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش 68.

ب) عربی

  1. انصاری، شیخ مرتضی (1420ق)، المکاسب، الجزء الثالث، قم: دارالثقلین.
  2. خمینی، روح‌الله (1373ش)، تحریر‌الوسیله، چ 12، مؤسسه نشر اسلامی، دارالعلم.
  3. شبیری زنجانی، سید موسی (1394ش)، درس خارج فقه، کتاب البیع.
  4. طوسی، محمد (1397ش)، [M1] المبسوط، به کوشش محمدباقر بهبودی. ج 3، تهران: مکتبه المرتضویه.
  5. عاملی، شیخ حر (1403ق)، وسایل الشیعه، ج 14. با تعلیقات عبدالرحیم ربانی شیرازی، قم: انتشارات آل‌البیت.
  6. محقق ثانی (محقق کرکی)، (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج 1، چاپ سنگی.
  7. منتظری، حسینعلی (1411ق)، رسالۀ استفتائات، ج 3. چ 1، قم: انتشارات تفکر.

ج) انگلیسی و فرانسه

18. Anson, (1998), "Law of contract", Oxford.

19. Indira carr , (2005), "International Trade Law", Cavendish Publishing.

20. Honnold, John, (1991), "Uniform Law for International Sales Under the 1980 United Nations Convention", Kluwer Law and Taxation Publisher, Deventer-Boston.

21. Hue´t ,Je´rome, (1996), "Droit civil", les Principaux contracts spe´siaux,sous La direction de Jacquse Ghestin, N.11768.L.G.D.J.Paris.

22. Schlechtriem, Peter, (1998), "commentary on convention on the International sale of Goods", Translated by Geoffrey Thomas, 2ed, Oxford university press.

23. Treitel. G.H, (1989), "Remedies for Breach of Contract 1988 A comparative Account", Clarendon press, Oxford.

 

د) اینترنتی

24. http://www.uncitral.org/english/status-e.htm

25. http//cisgw3.Law.pace.edu/cisg/bibio/knapp-bb76.html

 


 [M1]تاریخ ندارد؟