مسئولیت حمل‌کننده در اثر فعل یا ترک فعل غیر در کنوانسیون قرارداد حمل و نقل بین المللی کالا از طریق جاده (CMR)

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد حقوق خصوصی

چکیده

یکی از مباحث مهم در زمینۀ مسئولیت حمل‌کننده در حمل و نقل بین‌المللی کالا از طریق جاده، مسئولیت وی ناشی از فعل و ترک فعل خدمه و نمایندگان اوست که در مادۀ 3 کنوانسیون CMR مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به الحاق ایران در سال 1376ش به کنوانسیون یادشده، بررسی مسئولیت حمل‌کننده ناشی از فعل و ترک فعل غیر در این کنوانسیون از حیث مبنا، ماهیت و قلمرو دارای اهمیت است. از‌این‌رو، نوشتار حاضر با توصیف و تحلیل نظریات مطرح در باب مبنا و ماهیت مسئولیت حمل‌کننده ناشی از فعل غیر، مسئولیت یادشده را از سویی، مسئولیتی بدون تقصیر و مفروض دانسته و از سوی دیگر، ماهیت قراردادی آن را نتیجه گرفته است. تعیین قلمرو این مسئولیت نیز به لحاظ شخصی و موضوعی مورد توجه این نوشتار بوده و با توجه به معیار تبعیت حقوقی و بررسی قید «چارچوب وظایف شغلی» اقدام به ترسیم آن نموده است. البته به دلیل حصری بودن موارد معافیت حمل‌کننده از مسئولیت، صرف خروج مورد از قلمرو شخصی و موضوعی پیش‌گفته، موجب رفع مسئولیت از حمل‌کننده تلقی نشده، بلکه این امر به وجود یکی از جهات معافیت از مسئولیت وابسته است که در مادۀ 17 کنوانسیون آمده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Liability of Carrier for Acts and Omissions of Others in the Convention on the Contract for the International Carriage of Goods by Road (CMR)

نویسندگان [English]

  • Saeed Mohseni 1
  • Mahsa Robati 2
1 Associate professor of private law at Ferdowsi University of Mashhad
2 Master of private law
چکیده [English]

One of the most important issues about carrier responsibility in international carriage of goods by road, is his responsibility for acts and omissions of the servants and agents of the carrier. This matter is considered in Article 3 of the CMR Convention. According to Iran's accession to this Convention in 1997, the study of the base, nature and scope of the liability of carrier for acts and omissions of others in the CMR convention is important. Therefore this article by describing and analyzing the theories on the basis and nature of carrier responsibility for act and omission of others, concludes that this responsibility on the one hand is a no-fault liability that is presumed by  the Convention, and on the other hand is a contractual liability. Drawing the thematic and personal scope of this liability is also considered in this article and it is determined according to the legal subordination and the term of “scope of employment” in the Article 3 of the CMR Convention. However, since the cases in which the carrier is exempted  from the liability is exclusive and limited, if a case is considered out of the purview of  the mentioned thematic and personal scope, it does not result to the elimination of the liability of the carrier. This is, however, subject to the existence of at least one of the cases of exemption from the liability which is mentioned in the Article 17.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Carrier
  • servants and agents of carrier
  • vicarious liability
  • the CMR Convention
  • scope of employment

مراجع

  1. الف) فارسی

    1. اشمیتوف، کلایوام (1378)، حقوق تجارت بین‌الملل، مترجم: بهروز اخلاقی و دیگران، ج2، چ1، تهران: سمت.
    2. امیری قائم‌مقامی، عبدالحمید (1378)، حقوق تعهدات، چ1، تهران: نشر میزان.
    3. اندرز، داوود؛ منتظر، مهدی؛ مسعودی، فرزاد (1391)، «مسئولیت متصدی حمل و نقل دریایی در قبال مسافر در حقوق ایران (با مطالعۀ تطبیقی)»، دوفصلنامۀ علمی- پژوهشی دانش حقوق مدنی، ش1، ص 83-75.
    4. ایزانلو، محسن (1382)، شروط محدودکننده و ساقط‌کنندۀ مسئولیت در قراردادها، چ1، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    5. بادینی، حسن (1384)، فلسفۀ مسئولیت مدنی، چ1، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    6. بهرامی احمدی، حمید (1388)، حقوق مدنی4، مسئولیت مدنی، چ1، تهران: میزان.
    7. جباری، منصور؛ حسن‌نژاد، مجید؛ ولائی، نادر (1393)، «بررسی موارد معافیت متصدی حمل و نقل جاده‌ای کالا و شرایط استنادی آن‌ها در کنوانسیون حمل و نقل بین‌المللی کالا (CMR)»، فصلنامۀ پژوهش حقوق خصوصی، ش7، سال2، ص 72-39.
    8. جعفری، فیض‌الله (1388)، «مطالعۀ تطبیقی ماهیت و مبنای مسؤولیت متصدیان حمل و نقل در کنوانسیون‌های بین‌المللی و حقوق ایران»، مجلۀ پژوهش‌های حقوقی (علمی- ترویجی)، ش15، نیمسال اول، ص82-57.
    9. حسینی‌نژاد، حسینقلی (1389)، مسئولیت مدنی، چ1، تهران: مجد.
    10. خدمتگزار، محسن (1389)، تعهد ایمنی در قراردادها، چ1، تهران: جنگل- جاودانه.
    11. داراب‌پور، مهراب (1387)، مسئولیت‌های خارج از قرارداد، پرداخت خسارت، استرداد عین و امتیازات، چ1، تهران: مجد.
    12. ژوردن، پاتریس (1385)، تحلیل رویۀ قضایی در زمینۀ مسئولیت مدنی، مترجم: مجید ادیب، چ1، تهران: میزان.
    13. سادات حسینی، سید حسین (1384)، «بررسی مبنای مسئولیت متصدی حمل و نقل جاده‌ای در کنوانسیون قرارداد حمل و نقل بین‌المللی کالا از طریق جاده (کنوانسیون سی.ام.آر.) و مقایسۀ آن با حقوق ایران و انگلیس»، مجلۀ تحقیقات حقوقی، ش42، ص 238-199.
    14. سماواتی، حشمت‌الـله (1393)، قراردادهای تجارتی، چ1، تهران: جنگل-جاودانه.
    15. صالحی، محمد (1391)، «مسئولیت مدنی متصدی حمل و نقل جاده‌ای در حقوق افغانستان با توجه به کنوانسیون CMR»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، به راهنمایی دکتر محمد امامی‌پور، دانشگاه اهل بیت (ع).
    16. صفایی، سید حسین و رحیمی، حبیب‌الله (1388)، مسئولیت مدنی، چ1، تهران: میزان.
    17. عباسلو، بختیار (1390)، مسئولیت مدنی (با نگرش تطبیقی)، چ1، تهران: میزان.
    18. عرفانی، توفیق (1385)، مسئولیت مدنی متصدیان حمل و نقل زمینی «جاده- ریل»، چ1، تهران: آثار اندیشه.
    19. عیسئی تفرشی، محمد و کامیار، محمدرضا (1380)، «مبنای مسئولیت مدنی متصدی حمل و نقل ترکیبی بین‌المللی کالا و مقایسۀ آن با حقوق ایران»، مجلۀ مدرس، دورۀ 5، ش4، ص 35-21.
    20. قاسم‌زاده، سید مرتضی (1390)، الزام‌ها و مسئولیت مدنی بدون قرارداد، چ7، تهران: میزان.
    21. قبولی درافشان، سید محمدمهدی (1389)، «مفهوم و مبانی قابلیت استناد قرارداد»، فصلنامۀ حقوق، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دورۀ40، ش1، ص 274-255.
    22. قربان‌پور، امیرمهدی (1391)، مسئولیت قراردادی (ماهیت و مبانی)، چ1، تهران: مجد.
    23. کاتوزیان، ناصر (1393الف)، الزام‌های خارج از قرارداد، ج1، چ13، تهران: دانشگاه تهران.
    24. -----------. (1393ب)، الزام‌های خارج از قرارداد، ج2، چ11، تهران: دانشگاه تهران.
    25. ---------- (1386)، توجیه و نقد رویۀ قضایی، چ3، تهران: نشر دادگستر.
    26. ------------ (1392)، عقود معین، ج1، چ12، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    27. ------------ (1387)، قواعد عمومی قراردادها، ج4، چ3، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    28. ------------ (1379)، گامی به سوی عدالت، ج2، چ1، تهران: انتشارات دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
    29. کاظمی، حمید (1393)، «بررسی اصول مسئولیت در حمل و نقل، از نظریه تا عمل؛ نگاهی به موضوع در نظام کامن‌لا»، نشریۀ مطالعات حقوق تطبیقی، دورۀ 5، ش1، ص 264-245.
    30. لورراسا، میشل (1375)، مسئولیت مدنی، مترجم: محمد اشتری، چ1، تهران: حقوقدان.
    31. لاو، دیوید (1390)، فرهنگ لغات حمل و نقل و لجیستیک، مترجم: آرش آرمون، چ1، تهران: دانشگاه جامع امام حسین (ع).
    32. محسنی، سعید و قبولی درافشان، سید محمدمهدی (1391)، «شرایط اعمال کنوانسیون قرارداد حمل و نقل بین‌المللی کالا از طریق جاده (CMR)»، فصلنامۀ دیدگاه‌های حقوق قضایی، دورۀ 17، ش58، ص 214-189.
    33. مرتضوی، عبدالحمید (1389)، حقوق تعهدات، تعهد به وسیله و به نتیجه، چ1، تهران: جنگل- جاودانه.
    34. نوین، پرویز (1392)، حقوق مدنی 4: مسئولیت مدنی تطبیقی ایران- فرانسه- انگلستان، چ1، تهران: گنج دانش.
    35. وحدتی شبیری، سید حسن (1385)، مبانی مسئولیت مدنی قراردادی (مطالعۀ تطبیقی در حقوق و فقه)، چ1، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
    36. ودیع حداد، فایز (1959)، «مسئولیة الناقل فی النقل البری»، المحاماة، السنةالأربعون، العدد 1، ص 177-159.
    37. هاشمی، سید احمدعلی (1389)، دامنۀ مسئولیت مدنی (با مطالعۀ تطبیقی در فقه اسلامی و حقوق فرانسه)، چ1، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
    38. هاشمی‌زاده، علیرضا (1378)، «مبنای مسئولیت متصدی حمل دریایی کالا؛ مقررات لاهه، هامبورگ و حقوق اسلامی»، فصلنامۀ پژوهشی دانشگاه امام صادق (ع)، ش9، ص 180-161.
    39. یزدانیان، علیرضا (1390)، «مبانی مسؤولیت مدنی متصدی در قراردادهای حمل و نقل کالا در حقوق ایران و فرانسه»، مجلۀ حقوقی دادگستری، سال57، ش73، ص 35-9.
    40. یزدانیان، علیرضا (1391)، «مطالعۀ تطبیقی طرح قاعدۀ مسئولیت مدنی ناشی از عمل غیر در حقوق ایران و فرانسه»،  فصلنامۀ حقوق، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دورۀ 42، ش4، ص 268-249.

    ب) خارجی

    1. Berlingieri, Francesco (2009), «A comparative analysis of the Hague-Visby rules, the Hamburg rules and the Rotterdam rules», General Assembly of the AMD, Marrakesh, November, p.1-65.
    2. Bon-Garcin, Isabelle (2006), «The 50th Anniversary of the CMR Convention – Future and Perspectives of International Road Transport», Conclusions of the Symposium held at Deauville (France) – 18-19 May, p.698-714. Available at:

    www.unidroit.org/english/publications/.../2006-3-conclusions-e.pdf

    1. Carbonnier, Jean (1972), Droit civil, Les obligations, 7e éd., Presses Unversitaire de France.
    2. Clarke, Malcolm A. (2014), International Carriage of Goods by Road: CMR, 6th ed., CRC Press.
    3. Carr, Indira & Stone, Peter (2010), International trade law, 4th ed., London, Routledge-Cavendish.
    4. Colin,A., Capitant, H. & Julliot De la Morandière, L. (1966), Précis de Droit civil, Vol. 2, 4e éd., Paris, Dalloz.
    5. Cornu, Gérand (1992), vocabulaire juridique, 3e éd., Presses Universitaires de France.
      1. Court Case, Court AudienciaProvincialdeBarcelona(Sección15ª), Spain, 14/03/2012. Available at:

    http://www.idit.asso.fr/_private/moteur_cmr/jurisprudence/fiche.php?num=2(last visited: 2015/10/27)

    1. Damar, Duygu (2011), Wilful Misconduct in International Transport Law, Vol. 22 of Hamburg Studies on Maritime Affairs, Springer Science & Business Media.
    2. De Fos, Guillemette (2006), «Transporteurs, transporteurs ssuccessifs, transporteurs sous-traitants au sens de la CMR«, Communication écrite préparée pour les Actes du Symposium sur »Les 50 ans de la Convention CMR –Avenir et perspectives du transport international par route», tenu à Deauville (France), les 18-19 mai, p.648-651. Available at: 109.168.120.21/siti/Unidroit/index/pdf/XI-3-0648
    3. Ellis Wild, Susan (2006), Webster's New World Law Dictionary, Webster's New World.
    4. Garner, Bryan A. (2009), Black's Law Dictionary, 9th ed., West.
    5. Giliker, Paula (2010), Vicarious Liability in Tort: A Comparative Perspective (Cambridge Studies in International and Comparative Law (No 69)), Cambridge University Press.
    6. Gautier, Gilles (2010), «Aperçu de la responsabilité contractuelle du fait d'autrui dans les litiges maritimes». Gazette de la Chambre, Lettre d’information de la Chambre arbitrale maritime de Paris, No21, hiver.
    7. Le grand Robert & Collins (2008), 3eéd., Harper Collins Publishers and Dictionnaires Le Robert.
    8. Lowe, David (2005), Intermodal freight transport, 1t ed., Elsevier Butterworth-Heinemann.
    9. Loewe, Roland (1976), «Commentary on the Convention 19 May 1956 on the Contract for the International Carriage of Goods by Road (CMR)», Available at: folk.uio.no/erikro/WWW/cog/commentaryCMR.pdf
    10. Marty, G. & Raynaud, P. (1988), Droit Civil, Les obligations, Vol.1, 2e éd., Paris, Sirey.
    11. Robert, Paul (2011), Le petit Robert, Paris, Le Robert.
    12. Schelin, Johan (n.d), «CMR Liability in a Law & Economics Perspective», Available at:

    www.juridicum.su.se/transport/Forskning/artiklar/Scandinavian.pdf

    1. Terré, François, Simler, Philippe, & Lequette, Yves (1996), Droit civil, Les obligations, 6e éd., Dalloz.
      1. Ulfbeck, Vibe (2004), «The Carrier's Liability for Third Parties for Theft and Robbery under the Danish Carriage of Goods by Road Act», Maritime and Transport Law, Stockholm, Jure, p.219-227.
      2. Van Dam, Cees (2013), European Tort Law, 2nd ed., OUP Oxford.
مطالعات حقوق تطبیقی
دوره 8، شماره 2
پاییز و زمستان
مهر 1396
صفحه 711-732

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار