بررسی مبانی تحلیل اقتصادی حقوق مالکیت؛ با تأکید بر مفهوم تأثیرات خارجی

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدۀ حقوق پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد حقوق خصوصی پردیس فارابی دانشگاه تهرا

چکیده

حقوق مالکیت با مقالۀ پیشگام دمستز (Demsetz) به نام «به سوی یک تئوری در حقوق مالکیت» وارد حوزۀ تحلیل اقتصادی گردید. این ارتباط بر پایۀ تأثیرات خارجی و در جستجوی راه‌حل آن قابل واکاوی است. پیگو بر نقش دولت در حل مسئلۀ تأثیرات خارجی تأکید نمود، ولی پس از وی رویکردهای بازار‌محور به نظریۀ حاکم در این خصوص بدل گردید. رونالد کوز بر اساس نظریۀ بازار، با تأکید بر نقش هزینه‌های مبادله و در فرض صفر بودن آن، بر عدم لزوم دخالت دولت در دستیابی به نتیجۀ مطلوب اقتصادی اصرار ورزید و پس از وی کالابرسی (Calabresi) و ملامد (Melamed) با استفاده از مدل کوز، رویکرد مالکیت- مسئولیت را مطرح کردند. در نظام کامن‌لا نیز ردپای رویکردهای بازار‌محور در قالب نظریۀ مزاحمت و تجاوز به‌چشم می‌خورد. آنچه در نگاه نخست به ذهن خطور می‌کند، این است که راه‌های حل مسئله تأثیرات خارجی که در نظام کامن‌لا مطرح شده است، در چارچوب نظام حقوقی ایران چندان قابل اجرا نیست. اما در مقالۀ حاضر نشان خواهیم داد که با استفاده از قرارداد مسئولیت می‌توان به حل مسئلۀ تأثیرات خارجی به نحو مطلوب اقتصادی امیدوار بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Study of the Foundations of Economic Analysis of the Property Rights, with an Emphasis on the Concept of Externalities

نویسندگان [English]

  • Seyed Ali Mohammad Yasrebi 1
  • Mohammadali Rezapoor Akerdi 2
1 Associate Professor of Private Law in Farabi College of University of Tehran,Qom,Iran
2 Master of Private Law in Farabi College of University of Tehran,Qom,Iran
چکیده [English]

Property rights entered the field of economic analysis since Demsetz’s pioneer article called “Toward a Theory about Property Rights”. This relationship is analyzable based on externalities and searching its solution. Pigou emphasized the role of government in solving the problem of externalities, but since then market-oriented approaches became the prevailing views in this regard. Ronald Coase, based on market theory with emphasis on the role of transaction costs, and the assumption of zero transaction costs, persisted in non-necessity of government intervention to achieve the desired economic results. Then Calabresi and Melamed using Coasian Model proposed property- liability approach. In common law, the traces of market-oriented theories, in the form of trespass and nuisance, are visible. What appears in a glimpse is that these solutions, which are proposed in common law, may not be applicable in the Iranian law. However, in this article we show that there is hope to solve the externalities problem in an economically desirable method by taking advantage from liability contract. These issues will be examined respectively in this article.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Property Rights
  • Externalities
  • Transaction Costs
  • trespass and nuisance
  • liability contract

مراجع

 
ارسطا، محمد جواد (1388)، «توافق بر تحدید یا عدم مسؤولیت از دیدگاه حقوق تطبیقی»، پژوهشنامه حکمت و فلسفه اسلامی، سال هشتم، ش30، ص 22-3.
بادینی، حسن (1382)، «مبانی فلسفی نگرش اقتصادی به حقوق»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش62، ص135-91.
بادینی، حسن (1384)، فلسفۀ مسؤولیت مدنی، چ1، تهران: شرکت سهامی انتشار.
بادینی، حسن (1390)، «بررسی تطبیقی قابلیت جبران «ضرر اقتصادی» در مسؤولیت مدنی»، فصلنامۀ حقوق، دورۀ 41، ش1، ص78-59.
باریکلو، علی‌رضا (1392)، مسؤولیت مدنی، چ4، تهران: انتشارات میزان.
باقری، محمود (1385)، «اقتصاد مبتنی بر بازار و کاستی‌های حقوق خصوصی»، دوفصلنامۀ حقوق و سیاست، دورۀ 8، ش9، ص88-41.
باقری، محمود و شیخ سیاه، جواد (1389)، «در جستجوی مطلوبیت: تحلیلی از قضیه کاوز در تعامل حقوق و اقتصاد»، فصلنامۀ حقوق، دورۀ 40، ش101، ص38-19.
دادگر، یدالله (1386)، « نقش قضیه coase و هزینۀ مبادله در تحولات جدید اقتصادی»، نامۀ مفید، دورۀ 13، ش60، ص114-89.
دمستز، هارولد (1388)، «به سوی یک تئوری در حقوق مالکیت»، ترجمۀ رنانی، محسن، فصلنامۀ تأمین اجتماعی، سال سوم، ش10، ص74-59.
شریف‌زاده ، محمد جواد و نادران، الیاس (1388)، «تحلیل اقتصادی حقوق مالکیت در اسلام (با تأکید بر مفهوم هزینه‌های مبادله)»، فصلنامۀ اقتصاد اسلامی، سال نهم، ش36. قابل دسترسی در آرشیو www.sid.ir.
صادقی، حسین؛ وفایی یگانه، رضا؛ آقانصیری، مریم (1391)، «سنجش و تحلیل هزینه‌های مبادله در اقتصاد ایران»، فصلنامۀ مجلس و راهبرد، سال نوزدهم، ش71، ص 37-5.
صفایی، سید حسین و رحیمی، حبیب‌الله (1394)، مسؤولیت مدنی، چ8، تهران: سمت.
صمدی، علی حسین؛ رنانی، محسن؛ دلالی اصفهانی، رحیم (1389)، «مفهوم و آثار اقتصادی حقوق مالکیت: رویکرد نهادگرایی»، فصلنامۀ حقوق، دورۀ40، ش101، ص201-183.
کاتوزیان، ناصر (1374)، وقایع حقوقی، ج2، تهران: نشر یلدا.
مطهری، مرتضی (1390)، مجموعه آثار، ج2، تهران: نشر صدرا.
نصیری اقدم، علی (1389)، «روش‌شناسی رونالد کوز در اصلاح نظریۀ اقتصادی با تأکید بر "ماهیت بنگاه" و "مسألۀ هزینۀ اجتماعی"»، روش‌شناسی علوم انسانی، سال شانزدهم، ش 62، ص88-61.
 
ب) خارجی
Alchian, Armen (1965), “Some Economics of Property Rights”, Il Politico, Vol.30, No.4, pp.816-829. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/43206327.
Allen, Douglas.W (2012), “Property Rights, Transaction Costs and Coase: One More Time”, in , Coasian Economic and the New Institutional Economics, Medema, Steven.G, New York: Springer Science & Business Media.              
Anderson, Terry.L & Hill, Peter.J (1975), “The Evolution of Property Rights: A Study of the American West”, The Journal of Law & Economics, Vol .18, No.1, pp.163-179. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/725249.
Barzel, Yoram (2003), Economic Analysis of Property Rights, 2nd edn, UK , Cambridge University Press.
Bergstrom,Theodore.C (1976), "Regulation of Externalities", Journal of Public Economics, vol.5, pp.131-138.
Buchanan, James & Stubblebine, William.C (2000), "Externality", in, Classic Papers in Natural Resource Economics,  Gopalakrishnan, Chennat, Palgrave Macmillan,  Available in http://www.springer.org, Doi: 10.1057/9780230523210.
Calabresi, G. and Melamed, A. D (2004), Property Rules, Liability Rules, and Inalienability: One View of the Cathedral, in, Economic Analysis of the Law: Selected Readings, Wittman, Donald.A, Blackwell Publishing Ltd, Available in http://www.onlinelibrary.wiley.com, Doi: 10.1002/9780470752135.ch3.
Cheung, Steven.N. S (1983), “The Contractual Nature of the Firm”, The Journal of Law & Economics, Vol.26, No.1, pp.1-21, Retrieved from http://www.jstor.org/stable/725182.
Cheung, Steven.N.S (1969), “Transaction Costs, Risk Aversion, and the Choice of Contractual Arrangements”. The Journal of Law & Economics, Vol.12, No.1, pp.23-42, Retrieved from http://www.jstor.org/stable/724978 .
Clarke, Alison & Kohler, Paul (2005), Property Law: Commentary and Materials, UK, Cambridge University Press, Available inhttp://www.cambridge.org/9780521614894.
Coase, Ronald (1937), “The Nature of the Firm”. Economica, Vol.4, No.16, pp.386-405, New Series, Retrieved from http://www.jstor.org/stable/2626876.
Coase, Ronald (1960), “The Problem of Social Cost”, The Journal of Law & Economics, Vol.3, No. pp.1-44, Retrieved from http://www.jstor.org/stable/724810.
Demsetz, Harold (1967), “Toward a Theory of Property Rights”. The American Economic Review, Vol.57, No.2, pp.347-359, Retrieved from http://www.jstor.org/stable/1821637.
Demstez, Harold (2008), "Frischmanns View of “Toward a Theory of Property Rights", Review of law and economics, vol.4.
Field, Barry.C (1989), "The Evolution of Property Rights", Kyklos, Vol.42, No.319,  pp.321-329.
Freeman, Myrick.A & Haveman, Robert & Kneese ,Allen.V (1984),  The Economics of Enviromental Policy, New York, Wiley, Review by. Lave, Lester.B, Journal of Economic Literature, vol.11.
Furubotn, Eiric.G, & Pejovich, Svetozar (1972), “Property Rights and Economic Theory: A Survey of Recent Literature”, Journal of Economic Literature, Vol.10, No.4, pp.1137-1162, Retrieved from http://www.jstor.org/stable/2721541.
Geddes, Rick & Lueck, Dean (2002) , "The Gains from Self Ownership and the Expansion of Womens Rights" , American Economic Review , vol.92, No.4, pp.1079-1092, Retrieved from http://www.jstor.org/stable/3083297.
Hsiung, Bingyuan.G, (2001), "A Methodological Comparison of Ronald Coase and Gary Becker", American Law and Economics Review, Vol.3, No.1, pp.186-198, Retrieved from http://www.jstor.org/stable/42705385.
Kaplow, Louis & Shavell, Steven (1996). Property Rules versus Liability Rules: An Economic Analysis, Harvard Law Review, Vol.109, No.4, pp.713-790, Retrieved from http://www.jstor.org/stable/1342135.
Keeton. Page.W & Dobbs, Dan.B & Keeton, Robert.E & Owen, David.G (1984), Prosser and Keeton on Torts, 5th edn, Minnesota, West Group publishing co.
Korobkin, Russell.B & Ulen, Thomas.S (2000). Law and Behavioral Science: Removing the Rationality Assumption from Law and Economics. California Law Review, Vol.88, No.4, pp.1051-1144, Retrieved from http://www.jstor.org/stable/ 3481255.
Lin, Steven.A.Y (2014), Theory and Measurement of Economic Externalities , New York, Academic Press, Elsevier.
Lueck, Dean & Miceli, Thomas.J (2007), Property Law  in, Handbook of Law and Economics, vol.1, edited by Polinski, Mitchell.A & Shavell, Steven, Amsterdam, Elsevier.
Menard, Claude & Shirley Mary.M  (2014), “The Future of New Institutional Economics: From Early Intuitions to A New Paradigm”,  Journal of Institutional Economics, Available on http://ssrn.com/abstract=2521024.
Merrill, Thomas.W  (1985), “Trespass, Nuisance, and the Costs of Determining Property Rights”, The Journal of Legal Studies, Vol.14, No.1, pp.13-48. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/724315.
Merrill, Thomas.W  (1998), “Trespass and Nuisance” in,  The New Palgrave Dictionary of Economics and the Law, vol.3, Newman, Peter (Ed.), NewYork , Stockton press.
Merrill, Thomas.W (2002), “Introduction: The Demsetz Thesis and the Evolution of Property Rights”, The Journal of Legal Studies, Vol.31(S2), pp.S331-S338, Retrieved from http://www.jstor.org/stable/10.1086/374348.
Miceli, Thomas.J (1997), Economics of the Law: Torts, Contracts, Property, Litigation,  UK,  Oxford University Press.
Miceli, Thomas.J (2004), The Economic Approach to Law, California , Stanford University Press.
Mishan, E.J (1965), “Reflections on Recent Developments in the Concept of External Effects”, The Canadian Journal of Economics and Political Science / Revue Canadienne D'Economique Et De Science Politique, Vol.31, No.1, pp.3-34, Retrieved from http://www.jstor.org/stable/139631.
North, Douglass (1984). “Transaction Costs, Institutions, and Economic History”, Zeitschrift Für Die Gesamte Staatswissenschaft / Journal of Institutional and Theoretical Economics, Vol.140, No.1, pp.7-17, Retrieved from http://www.jstor.org/stable/40750667 .
Pejovic, Svetozar (2012), Economic Analysis of  Institutions and Systems, Springer, Kluwer Academic Publishers.
Pejovich, Svetozar (2001), The Economics of Peroperty Rights, Cambridge, MA, Ballinger, Available in http://www.springer.org, Doi:10.1007/b102393.
Pigou, Arthur.C (2013), The Economics of Welfare, 4th edn, London , Macmillan.
Posner, Richard.A (2003), Economic Analysis of Law, 6th edn , NewYork , Aspen publishers.
Schultz, T.W (1968), “Institutions and the Rising Economic Value of Man”, American Journal of Agricultural Economics, Vol.50, No.5, pp.1113-1122, Retrieved from http://www.jstor.org/stable/1237297.
Starrett.D (1972),  "Fundamental Nonconvexities in the Theory of Externalities",  Journal of Economic Theory, vol.4, pp.180-199.  
Stephen, Frank.H (1988), The Economics of the Law, Brighton , Harvard Wheat Sheat Publications.
Umbeck, John  (1977), "The California Goldrush: a Study of Emerging Property Rights",  Exploration in Economic History, vol.14, pp.197-226.
Veljanovski ,Cento (2006), The Economics of Law, 2 edn, London,The Institute of Economic Affairs.
Weber, Thomas.A (2012),Price Theory in Economics, in The Oxford Handbook of Pricing Management, edited by Özer, Özalp & Philips, Robert, UK, Oxford University Press,  at:http//ssrn.com/abstract=1270297.
 
ج) آرای قضایی
Boomer, Oscar.H.et al v. Atlantic Cement Co, Court of Appeals of NewYork, (1970).
Spur Industries v.Delwebb, Supereme Court of Arizonea. (1972).
مطالعات حقوق تطبیقی
دوره 8، شماره 1
بهار و تابستان 1396
صفحه 361-384

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار