مسؤولیت محض؛ مبانی و مصادیق

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد حقوق خصوصی دانشگاه علوم قضایی تهران

3 کارشناس ارشد حقوق خصوصی دانشگاه گیلان

چکیده

مسؤولیت محض، حاصل افکار فلسفی حقوقدانان در مواجهه با پیشرفت­های دانش بشری و پیچیده شدن روابط اجتماعی است که با حذف عنصر تقصیر از مسؤولیت مدنی و تأکید بر رابطه سببیت، در پی تسهیل جبران خسارت زیاندیده است. این نوع مسؤولیت با مبانی متعدد اقتصادی، اجتماعی و اخلاقی توجیه می­گردد. مسؤولیت محض در ابتدا ویژه فعالیت­های خطرناک بود، اما همگام با پیشرفت بیمه­های مسؤولیت و تأمین اجتماعی که اهداف و کارکردهای مسؤولیت مدنی را دگرگون نموده، گسترش یافته است. در حقوق ایران و اسلام نیز ضمان ناشی از اتلاف، مسؤولیت پزشک و برخی از موارد پرداخت دیه جزو نمونه­های مرسوم مسؤولیت محض است. در برخی مقررات جدید نیز، مانند مسؤولیت دارندة وسیلة نقلیة موتوری و ریلی این نوع مسؤولیت بطور ضمنی پذیرفته شده است و ورود آن در برخی دیگر از زمینه­ها مانند مسؤولیت عرضه کنندگان کالاها و خدمات به دلیل شبهة سازگار نبودن با مبانی مرسوم با مقاومت روبرو شده است. در هر حال، ضرورت­ها و نیازهای دنیای امروز ایجاب می­کند تا در حقوق ایران نیز دامنة این نوع مسؤولیت به فعالیت­های خطرناک دیگری که ضرر غیرمتقابلی را به سایر اعضای جامعه تحمیل می­کند، تسری یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Strict Liability; Foundations and Instances

نویسندگان [English]

  • Hassan Badini 1
  • Hadi Shabani Kandsari 2
  • Sajad Radparvar 3
1 Assistant professor of Faculty of Law, University of Tehran, Tehran, Iran
2 MA student in private law, University of Judicial Sciences, Tehran, Iran
3 MA student in private law, University of Guilan, Rasht, Iran
چکیده [English]

Strict liability is the result of philosophical ideas of lawyers in front of developments in human knowledge and complexity of social relationships. Strict liability the main aim is facilitation of victim's compensation, so the proof of fault is not necessary and causation is sufficient. This type of liability is justified by various foundations of economics, society and morality. In the beginning, strict liability was peculiar to dangerous activities, but has expanded in conjunction with the emergence of private insurance and social security that have transformed the aims and functions of tort law. In Iranian and Islamic law there are many instances of this liability. For example, we can mention tort liability for destruction of properties (Etlaf), tort liability of physician, some instances of personal injury law (Diyeh). In some new laws such as law relating to compulsory insurance of tort liability of possessors of motor and rail vehicles, strict liability has been accepted implicitly, but in other fields like products liability and liability of providers of services, has been rejected because of incompatibility with traditional rules. Anyway, conditions and necessities of modern life demands that strict liability be accepted in other dangerous activities which impose non-reciprocal risks to other members of society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • strict liability. absolute liability. Fault. Imputability. private insurance. social security