بررسی تطبیقی جایگاه اصل کیفی‌بودن در پرتو اصول حاکم بر جرم‌انگاری در ایران و هلند

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکدۀ حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، ‏تهران، ایران‏

10.22059/jcl.2024.370197.634598

چکیده

اصل کیفی‌بودن به‌عنوان یک اصل بنیادین در حوزۀ قانون‌گذاری شناخته می‌شود، لذا صرف مشروعیت صوری جرایم، معیار کافی برای داشتن قانون کیفری کیفی نیست. قوانین کیفری، زمانی کیفی و حاکم هستند که منطبق با مقتضیات روز جامعه باشند. برای این منظور، به‌روز‌رسانی اصول کلاسیک حاکم بر جرم‌انگاری می‌تواند نقش مؤثری در ارتقای کیفی قوانین کیفری داشته باشد. هلند به‌عنوان یکی از کشورهای عضو اتحادیۀ اروپا به‌شدت تحت تأثیر قواعد حقوق بشری در جرم‌انگاری‌های خود است، به نحوی که بسیاری از این اصول، تضمین‌کنندۀ اصل کیفی‌بودن است. به علاوه، نظام جزایی هلند در حوزۀ قانون‌گذاری بین نظام‌های جزایی اروپایی همواره به‌عنوان یک نظام پیشرو محسوب می‌شود. در این پژوهش، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای، ابتدا به اصول حاکم بر جرم‌انگاری در این کشور پرداخته شده و سپس خلأهای موجود در اصول حاکم بر جرم‌انگاری در ایران مطرح گردیده است. قانون‌گذار هلندی با اِعمال اصولی نظیر اصل آستانه، از الگوی جرم‌انگاری خاص و متفاوتی پیروی می‌کند. به‌نظر می‌رسد عدم پیش‌بینی اصل کیفی‌بودن در قوانین کیفری ایران، بازیگران زنجیرۀ عدالت کیفری را با چالشف مواجه ساخته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A comparative study on the position of the principle of quality in the ‎light of the principles governing criminalization in Iran and the ‎Netherlands

نویسندگان [English]

  • Shabnam Bayat
  • Jafar Koosha
  • Ghassem Ghassemi
Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Theology and Political science, ‎Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran‎
چکیده [English]

The principle of quality is crucial in legislation. Legalizing an act is insufficient in criminal law; true quality is evident when criminal laws align with societal demands. Updating traditional crime-related principles can significantly contribute to improving criminal law. As a member of the European Union, the Netherlands adheres to human rights regulations, a cornerstone that not only considerably impacts its criminal justice system but also guarantees the integrity of its laws, providing a strong sense of reassurance and confidence. The profound impact of these human rights regulations on the Dutch criminal justice system underscores their importance. This study examines the principles governing crime in the Netherlands and compares them with those in Iran. The Dutch legal system follows a distinct and specific pattern in defining crime. In contrast, the absence of a definition of the principle of quality in Iranian criminal law has raised substantial challenges for the actors in the criminal justice chain, highlighting the urgent need for improvement and change.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Criminalization
  • Iran
  • ‎Quality
  • Principles
  • The ‎Netherlands.‎

مراجع

  1. الف) فارسی

    1. اثیمی، حمیدرضا و محمودی جانکی، فیروز (۱۴۰۳). ارزیابی «پیوند حقوقی»، امکان‌سنجی اصلاحات در حقوق کیفری و محدودیت‌های آن. فصلنامۀ مطالعات حقوق تطبیقی، 15 (1). 1-22.
    2. انگ، سوین (1393). تورم قانونگذاری و کیفیت قانون. تألیف و ترجمۀ حسن وکیلیان، گفتارهایی در قانون و قانونگذاری. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
    3. ادارۀ کل دفتر آموزش و پژوهش سازمان قضایی نیروهای مسلح (1392). بایسته‌های پژوهش در نظام عدالت کیفری. مجموعۀ مقالات برگزیدۀ نخستین همایش ملی پژوهش در نظام عدالت کیفری؛ فرصت‌ها و چالش‌ها، تهران: ادارۀ کل دفتر آموزش و پژوهش سازمان قضایی نیروهای مسلح با همکاری نشر میزان.
    4. حاجی‌ده‌آبادی، احمد (1395). بایسته‌های تقنین (با نگاهی انتقادی به قانون مجازات اسلامی). چاپ سوم، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
    5. دلماس، مارتی می ری (1402). نظام‌های بزرگ سیاست جنایی. ترجمۀ علی‌حسین نجفی ابرندآبادی. چاپ پنجم، تهران: نشر میزان.
    6. سودمندی، عبدالمجید (1400). نقش شورای نگهبان در تضمین همخوانی متن‌های فارسی و غیرفارسی معاهدات بین‌المللی. پژوهشنامۀ حقوق اسلامی، 22 (2) پیاپی 54، 553-582.
    7. شمعی، محمد (1392). درآمدی بر جرم‌انگاری و جرم‌زدایی. چاپ اول، تهران: انتشارات جنگل.
    8. صادقی، محسن (1384). جستاری در بنیادهای علم حقوق: اصول حقوقی و جایگاه آن در حقوق موضوعه. چاپ اول. تهران: نشر میزان.
    9. غلامی، حسین؛ نوبهار، رحیم؛ رستمی، هادی؛ روستایی، مهرانگیز؛ خدادادی، سید بهمن و نوابی، زینب‌السادات (1396). اصل حداقل بودن حقوق جزا. چاپ دوم، تهران: نشر میزان.
    10. فتحی، محمد و کوهی اصفهانی،کاظم (1397). قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به همراه نظریات تفسیری شورای نگهبان. چاپ اول، تهران: انتشارات پژوهشکدۀ شورای نگهبان.
    11. فرحی، مریم؛ هوشیار، مهدی؛ ایروانیان، امیر (1401). مطالعۀ تطبیقی تطابق دکترین پیامد افراطی و دکترین ابطال به واسطۀ ابهام در رویۀ قضایی دیوان عالی ایالات متحدۀ آمریکا. فصلنامۀ مطالعات حقوق تطبیقی دانشگاه تهران، 13 (2)، پیاپی 26، 695-714.
    12. فون هایک، فردریش (1392). قانون، قانون‌گذاری، آزادی. جلد اول: قواعد و نظم. ترجمۀ مهشید معیری و موسی غنی‌‌نژاد. تهران: انتشارات دنیای اقتصاد.
    13. نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (1401). حقوق کیفری آرایی سیاست جنایی در پرتو راهبردهای سیاست عمومی (مجموعۀ مقاله‌ها در پاسداشت استاد دکتر محمدعلی اردبیلی). چاپ اول، تهران: نشر میزان.
    14. اختری، سجاد و دارابی، لطف‌اله (1398). شفافیت از دیدگاه حکومت اسلامی و حکمرانی خوب. فصلنامۀ علمی نظارت و بازرسی ناجا، (۴۷)، 75-90.
    15. جلالی، محمد و اژنر، زهرا (1395). پاسخگویی دولت: جایگاه، ارکان و پیش‌شرط‌ها. پژوهش‌های حقوق تطبیقی، 20 (1)، 21-43.
    16. عبدالله‌زاده شهر‌بابکی، آزاده (1395). قانونگذاری خوب در رویه قضایی: نگاهی به آرای دیوان عالی آمریکا، شورای قانون اساسی فرانسه و دادگاه های اروپایی. مجلس و راهبرد، (88)، 175-۱۹۶.
    17. مؤذن‌زادگان، حسنعلی و رهدارپور، حامد (1397). اصل شفافیت قانون و جایگاه آن در رویه قضایی دیوان اروپایی حقوق بشر و حقوق کیفری ایران. فصلنامۀ دیدگاه‌های قضایی، (81)، 193-۲۲۰.
    18. وکیلیان، حسن و مرکز مالمیری، احمد (1395). مقدمه‌ای بر فلسفه قانون‌گذاری: در تکاپوی ارتقای کیفیت قانون. فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، (۵۱)، 29-54.
    19. رهدارپور، حامد (1397). سنجش قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 بر اساس معیارهای اصل کیفیت قانون. رسالۀ دکتری، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.

     

    ب (خارجی

    1. Den Haan, Mirjam & Lugard, Robert-Jan )2019(, The Netherland. Risk and Compliance. Report .(3) 394-426.
    2. Duff, R.A. (2014). Towards a Modest Legal Moralism. Criminal Law, Philosophy. 8 (1), 217-235.
    3. Gerard, Ronnie, )2018.( The development of the criminal law of evidence in the Netherlands, France and Germany between 1750 and 1870: From the system of legal proofs to the free evaluation of the evidence. Groningen: University of Groningen, Phdthesis, 2018: 390.
    4. Kooijmans, Tijs,) 2018.( The Legal Basis and Scope of Co-Perpetration: What Dutch Law Can Learn from International Criminal Law, Delikt en Delinkwent. 48 (5), 385-409.
    5. Kingdom of Netherlands Permanent Mission in the United Nations, Questionnaire on Criminal accountability of United Nations officials and experts on mission, pursuant to General Assembly Resolution 70/114, paragraph 23, and Resolution 72/112, paragraph 28.
    6. Ouwerkerk, J. W. (2012). Criminalization as a Last Resort: A National Principle under the Pressure of Europeanisation? New Journal of European Criminal Law.3 (3-4), 228-241.
    7. Sanne, Buisman. (2017). Criminalizing the violation of civil law standards: The Dutch criminalization debate on breaches of sale contract. In Over de grenzen van de discipline: Interactions between and within criminal law and criminology . Boom juridisch.Tilburg University. 281, pp. 49-69.
    8. Ten Voorde, J. M. (2017). The Dutch Penal Code Under Review. Indonesia Law Review. 7 (3), 295-313.
    9. https://www.universiteitleiden.nl/en/research/research.
    10. projects/law/criminal-legislation---criteria-for-criminalization.
    11. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/203228441200300302?journalCode=njea.
    12. https://www.un.org/en/ga/sixth/gov_comments/pdfs/criminal_accountability/2018/english/qnetherl.pdf, pp. 4-5.
مطالعات حقوق تطبیقی
دوره 15، شماره 2
پاییز و زمستان 1403
دی 1403
صفحه 389-408

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار