مطالعۀ تطبیقی تابعیت زنان در ازدواج‌های چندملیتی در ایران و برخی از کشورهای خاورمیانه

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران‏

2 گروه حقوق، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت حیدریه، ایران‏

چکیده

مسئلۀ تابعیت زنان همواره از جوانب متعدد حقوقی مورد توجه نهادهای قانون‌گذاری ملی و مجامع بین‌المللی بوده و همیشه این سؤال مطرح بوده است که در فرض ازدواج زنان تبعۀ کشوری با اتباع کشوری دیگر، تابعیت آنان و شوهرانشان چه تغییری خواهد کرد. درحالی که تغییر دیدگاه جهانی از نظریۀ وحدت خانواده به سمت استقلال تابعیت، موجد دستاوردهای حائز اهمیتی است، اما همچنان کاستی‌هایی در حصول عملی به استقلال تابعیت، عدم تبعیض جنسیتی و حق بشریِ همۀ اشخاص در کسب و انتقال و انصراف از آن به‌چشم می‌خورد. ازآنجا که نرخ ازدواج‌های میان زنان ایرانی با اتباع سایر کشورهای خاورمیانه، به‌ویژه عراق، افغانستان، اردن و امارات متحدۀ عربی قابل توجه است، نحوۀ مواجهه با مسئلۀ یادشده در قوانین داخلی کشورهای پیش‌گفته دارای اهمیت بنیادین است. لذا در مقالۀ حاضر ضمن مطالعۀ منابع حقوقی مرتبط، با روشی توصیفی، تحلیلی و تطبیقی، قوانین این کشورها مورد بررسی و تدقیق واقع شده است. در پژوهش حاضر مشخص گردید که در صورت ازدواج زن ایرانی با مردی از کشورهای مورد مطالعه، تابعیت اولیه و اصلی از او سلب نخواهد شد و تابعیت مرد نیز به وی تحمیل نمی‌‌شود. در این کشورها، اصل استقلال تابعیت زوجین به شیوه‌های مختلف مبنای تصویب مواد قانونی مرتبط قرار گرفته است و درنهایت باید پذیرفت که پیشرفت و تحولات حقوقی کشورهای مورد مطالعه، به‌عنوان همسایگان کشورمان، ایران، مؤید ضرورت بازنگری در قوانین و مقررات مربوط به تابعیت در ایران است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Comparative Study of Women's Nationality in Multiple Marriages in ‎Iran and some Middle Eastern countries

نویسندگان [English]

  • Zohre Afshar Quchani 1
  • Mahdi Firoozabadian 2
1 Department of Law, University of Bojnord, Bojnord, Iran
2 Department of Law, Torbat-e Heydariyeh Branch, Islamic Azad University, Torbat-e Heydariyeh, ‎Iran‎
چکیده [English]

The issue of women's nationality has always been the focus of many legal aspects of national legislative bodies and international forums, and the question has always been raised as to how the citizenship of women and their husbands will change if women who are citizens of a country marry citizens of another country. While the change of the world view from the theory of family unity to the independence of nationality has created significant achievements, there are still shortcomings in the practical achievement of independence of nationality, non-gender discrimination and the human right of all individuals to acquire, transfer and renounce it. Since the rate of marriages between Iranian women and nationals of other Middle Eastern countries, especially Iraq, Afghanistan, Jordan and the United Arab Emirates, is significant, the way to deal with the mentioned issue in the domestic laws of the mentioned countries is of fundamental importance. Therefore, in this article, while studying related legal sources, with a descriptive, analytical and comparative method, the laws of these countries have been examined and verified. In the present study, it was determined that if an Iranian woman marries a man from the studied countries, her primary and main nationality will not be taken away from her, and the man's nationality will not be imposed on her. In these countries, the principle of independence of the nationality of spouses has been the basis for the approval of related legal articles in various ways, and finally, it must be accepted that the progress and legal developments of the studied countries, as neighbors of our country, confirm the necessity of revising the laws and regulations related to nationality in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nationality
  • Transfer of ‎Nationality
  • Impose of ‎Nationality
  • Multiple ‎Marriages. ‎
  1. الف) فارسی

    1. کتاب‌ها
    2. الماسی، نجادعلی (1383). حقوق بین الملل خصوصی. چاپ دوم، تهران: نشر میزان.
    3. سلجوقی، محمود (1400). بایسته‌های حقوق بین‌الملل خصوصی. چاپ هفدهم، تهران: نشر میزان.
    4. نصیری، محمد (1384). حقوق بین‌الملل خصوصی، جلد 1و2، چاپ دوازدهم، تهران: نشر آگاه.

     

    1. مقالات
    2. الماسی، سعید؛ الماسی، نجادعلی؛ افتخارجهرمی، گودرز (1400). تابعیت زن و فرزندان حاصل از ازدواج زن ایرانی با مرد غیرایرانی با مطالعۀ تطبیقی در حقوق انگلستان. فصلنامۀ تحقیقات حقوقی، 25 (100)، 11-36.
    3. توسلی نائینی، منوچهر و افضلی، عبدالواحد (1394). تحولات حقوقی ناشی از ازدواج‌های چندملیتی در پرتو تحولات تابعیت مضاعف، با رویکردی به قوانین تابعیت ایران. فصلنامۀ مطالعات حقوق خصوصی، 45 (3)، 413-429.
    4. حسینی دره صوفی، سید محمد و کریمی‌نیا، محمد‌مهدی (1398). واکاوی حق تابعیت مهاجر در فقه اهل بیت و قوانین حقوقی ایران و افغانستان. دوفصلنامۀ علمی مطالعات حقوق بشر اسلامی، 8 (2)، 9-32.
    5. عبدی‌پور، ابراهیم و چاچ، سعید (1398). نابرابری بین پدر و مادر ایرانی در انتقال تابعیت به فرزندان. فصلنامۀ مطالعات حقوق تطبیقی، 10 (1)، 261-278.

     

    ب) انگلیسی

    1. A) Books
    2. Griffiths, Percival (2019). the British Impact on India, Routledge.
    3. Khalil Abdullah (2012). Directions of World Constitutions -Handbook of Human Rights in World Constitutions, Development Support Center.
    4. Kirmanj Sherko (2013). Identity and Nation in Iraq, Lynne Rienner Publishers.
    5. Omar Yassen, Abdullah (2021). Report on Citizenship Law: Iraq, Global Citizenship Observatory (GLOBALCIT) Robert Schuman Centre for Advanced Studies in collaboration with Edinburgh University Law School.
    6. Rizk Khoury, Dina (2020). Nationality and Sect in Ottoman and Post-Ottoman Iraq, brill Publisher, available at: https://brill.com/downloadpdf/book/edcoll/9789004413146/BP000027.xml
    7. United Nations Development Program (UNDP), (2018). Egypt, Gender Justice & The Law, Gender Justice & The Law Publication, available at: https://www.undp.org/sites/g/files/zskgke326/files/migration/arabstates/Egypt.Summary.19.Eng.pdf
    8. United Nations Development Program (UNDP), (2018). Jordan, Gender Justice & The Law, Gender Justice & The Law Publication, available at: https://www.undp.org/sites/g/files/zskgke326/files/migration/arabstates/Jordan-Country-Assessment---English.pdf
    9. United Nations (2003). Women, nationality and citizenship, Division for the Advancement of Women Department of Economic and Social Affairs.

     

    1. B) Articles
    2. Arato, Julian (2022). International Decisions- Qatar v. Arab United Emirate. American Journal of International Law, 116 (2), 397-403.
    3. Al Dalaien, Ahmad A. & Al Enizi, Ziad Kh. (2021). Women’s rights and nationality: a comparative study of Jordanian nationality law and CEDAW. Australian Journal of Human Rights, 27(1), 1-19.
    4. Chen, Lung-chu (1975). The Equal Protection of Women in Reference to Nationality and Freedom of Movement. Proceedings of the ASIL Annual Meeting, 69, 18-25.
    5. Emanuel, James, (2012). Discriminatory Nationality Laws in Jordan and Their Effect on Mixed Refugee Families. Gender Issues in International Law, University of Notre Dame Law School, 1-21.
    6. Gettys, Luella, (1939). a review of Nationality of Married Women: A Study of Domestic Policies and International Legislation. By W.E. Walts, the University of Toronto Law Journal, 3(1), 176-177.
    7. Isom Verhaaren, Christine, (2013). Book Review of Imperial Citizen: Marriage and Citizenship in the Ottoman Frontier Provinces of Iraq. By Karen M. Kern. the Historian Journal, 75, 824-826.
    8. Yamguchi, Zentralarchiv & Quetelet, Gigi (2020). A Comparative Study of Post-Marriage Nationality of Women in Legal Systems of Different Countries. International Journal of Social Science Research and Review, 3(3), 1-8.

     

    1. C) Books Cases
    2. Application of the International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination (Qatar v. United Arab Emirates), No. 2021/2, International Court Justice, available at: https://www.icj-cij.org/case/172
    3. Qatar v. United Arab Emirates in CERD, 30 august 2019, available at: https://www.ohchr.org/Documents/HRBodies/CERD/CERD-C-99-3.pdf

     

    1. D) Reports
    2. Alsabeehg, Zeineb & Kuzmova, Yoana, (2022), Report on Citizenship Law: United Arab Emirates, Robert Schuman Centre for Advanced Studies in collaboration with Edinburgh University Law School.
    3. Athayi, Abdullah, (2017), Report on Citizenship Law: Afghanistan, Global Citizenship Observatory (GLOBALCIT), Robert Schuman Centre for Advanced Studies in collaboration with Edinburgh University Law School.
    4. Frost, Lillian, (2022), Report on Citizenship Law: Jordan, Global Citizenship Observatory (GLOBALCIT), Robert Schuman Centre for Advanced Studies in collaboration with Edinburgh University Law School.
    5. Mafiwasta, (2009), Country Shadow Report: The United Arab Emirates, UN Committee on the Elimination of Discrimination against Women.
    6. Malek, Dalia, (2021), Report on Citizenship Law: Egypt, Global Citizenship Observatory (GLOBALCIT), Robert Schuman Centre for Advanced Studies in collaboration with Edinburgh University Law School.
    7. Max Planck Institute, (2005), Family Structures and Family Law in Afghanistan-A Report of the Fact-Finding Mission to Afghanistan.
    8. Marei, Afaf, (2009), Second Shadow Report for the CEDAW Egypt, the Egyptian Association for Community Participation Enhancement (EACPE).
    9. The Center for Egyptian Women's Legal Assistance (CEWLA foundation), (2008), The Shadow Report on the Status of Egyptian women in matters of personal status and forms of violence against women according to CEDAW convention, available at: https://www.ecoi.net/en/file/local/1265390/470_1262685273_cewlaegypt-45.pdf

     

    1. E) Websites
    2. Al Agati, Mohamed, (2012), Women and Equal Citizenship: Analysis of the New Constitution of Egypt, International Peace Institute, available at: https://www.ipinst.org/images/pdfs/women-and-constitution-egypt-english3.pdf
    3. Background Note on Gender Equality, Nationality Laws and Statelessness, 2022, available at: https://www.refworld.org/pdfid/6221ec1a4.pdf
    4. http://www.refworld.org/docid/5c2f3f8b4.html
    5. https://www.ohchr.org/en/press-releases/2023/02/qatar-against-united-arab-emirates-un-ad-hoc-conciliation-commission
    6. https://www.refworld.org/docid/5a9ffbd04.html
    7. https://www.undp.org/sites/g/files/zskgke326/files/2023-03/Gender%20equality%20policy%20LADP%20III.pdf
    8. United Nations, (2014), Women's Rights are Human's Rights, available at: https://www.ohchr.org/Documents/Events/WHRD/WomenRightsAreHR.pdf