بررسی حفظ حریم خصوصی شهروندان در دورۀ کرونا با تأکید بر مسئلۀ ‏پردازش داده‌ها (مطالعۀ تطبیقی در امریکا، فرانسه، چین و ایران)‏

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق خصوصی و اسلامی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 گروه حقوق خصوصی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

ضرورت مقابله با همه‌گیری کرونا دولت‌ها را به انجام اقدامات متعددی (ازجمله پردازش داده‌ها) سوق داده و بر عرصه‌های مختلفی از زندگی شهروندان تأثیر گذاشته و چالش‌های حقوقی فراوانی را در باب حریم خصوصی شهروندان در دورۀ کرونا ایجاد کرده است. مطالعۀ تطبیقی و مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی نظام حقوقی حاکم بر حریم خصوصی در دورۀ شیوع کرونا در چهار کشور ایران، فرانسه و امریکا و چین، آشکار می‌سازد اقداماتی که در شرایط عادی ناقض حریم خصوصی محسوب می‌شد، در این دوره بر اساس مجوز‌های خاص، از سوی دولت‌ها مبنای عمل قرار گرفته است. نظام حقوقی فرانسه به شیوه‌ای متمرکز، شفاف و مبتنی بر پاسخگویی و مسئولیت‌پذیری، حفظ حریم خصوصی را تضمین کرده که بخش مهمی از آن معلول وجود نهاد ناظر در زمینۀ پردازش داده‌ها است. حقوق چین نیز به‌واسطۀ قوانین و دستورالعمل‌های متعدد و نیز اعتماد شهروندان به نظام سیاسی و حقوقی با چالش‌های اندکی همراه بوده است. حقوق ایران علی‌رغم وجود مبانی حقوقی و فقهی در حمایت از حریم خصوصی، با خلأ تقنینی و نبود نهاد ناظر و مسئول در زمینۀ پردازش داده‌ها مواجه بوده و در حقوق امریکا نیز به علت ماهیت فدرال و نیز نبود رویکرد کل‌نگر به مسئلۀ حریم خصوصی و نهاد عام ناظر بر پردازش داده‌ها، چالش‌های حقوقی بسیار جدی وجود داشته است و دادگاه‌ها دایرۀ اختیارات دولت در زمینۀ مقابله با کرونا را در مسائل ناظر بر حریم خصوصی محدود کرده‌‌اند. در چین و فرانسه ورود دولت به عرصه‌های حریم خصوصی جدی‌تر بوده، با این تفاوت که در فرانسه شفافیت و رعایت اصول حقوق شهروندی در وضعیت بهتری قرار داشته است. در مقابل، در حقوق امریکا کمترین تعرض به حریم خصوصی صورت پذیرفته است. در ایران نیز فقدان قوانین و دستورالعمل‌های شفاف نگرانی‌هایی را در خصوص حفظ حریم خصوصی ایجاد کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Study of protection of citizens’ privacy during Covid-19 period with ‎emphasis on data processing‏ ‏‎(Comparative study of U.S., China, ‎France, and Iran law)‎

نویسندگان [English]

  • Mohsen Safari 1
  • Sajjad Ghasemi 2
1 Department of Private and Islamic Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, ‎Tehran, Iran‎
2 Department of Private Law, Department of Private and Islamic Law, Faculty of Law and Political ‎Science, University of Tehran, Tehran, Iran‎
چکیده [English]

Necessity of confrontation with coronavirus pandemic has moved governments toward taking a variety of actions in the field of defeating coronavirus (including data processing) which have influenced different aspects of life of citizens and caused many legal challenges in relation to the privacy of citizens in the time of corona outbreak. Comparative and descriptive-analytical method study of legal frameworks governing the right to privacy in the U.S., China, France, and Iran reveals that governments on the basis of special authorizations have taken actions during the pandemic which would be considered as violations to privacy in normal circumstances. French legal system has protected privacy in a centralized and transparent manner and based on accountability and responsibility which mostly is due to the existence of a controller entity. China law because of comprehensive legislations and regulations and citizens’ trust in legal and political systems faced few challenges. Iranian law despite the legal and jurisprudential foundations for the protection of privacy is faced with legislation lack and absence of a controller and accountable entity for data processing, and in U.S. law there have been serious legal challenges because of the dual nature of federal and state system and lack of a holistic approach toward the right to privacy and lack of a supervisor entity on data processing. Furthermore, courts have limited the scope of the government's authority in dealing with the coronavirus in relation to privacy matters. In China and France, the government's entry into the field of privacy has been more serious, with the difference that transparency and compliance with the principles of citizen's rights have been in a better state in France. On the other hand, in American law, the least invasion of privacy has been done. In Iran, the lack of clear laws and guidelines can cause privacy concerns.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Data processing
  • privacy
  • ‎Corona
  • personal data.‎

مراجع

  1. الف) فارسی

    1. انصاری، باقر و عطار، شیما (1401). حمایت از داده‌ها در چین؛ مطالعۀ تطبیقی با رویکرد حمایت از داده‌ها در امریکا و اتحادیۀ اروپا. مطالعات حقوق تطبیقی، 13(1)، 91-113.
    2. انصاری، باقر (1390). حقوق حریم خصوصی. تهران: سمت.
    3. نجارزاده هنجنی، مجید (۱۳۹9). تحلیل حقوقی وضع محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری کرونا در حقوق ایران؛ در جستجوی ادارۀ صلاحیت‌دار. فصلنامۀ حقوق اداری، سال هفتم، (2۳)، ۲4۵-۲2۵.
    4. واعظی، سید مجتبی و علی‌پور، سید علی (1389). بررسی موازین حقوق حاکم بر حریم خصوصی و حمایت از آن در حقوق ایران. مجلۀ حقوق خصوصی، (17)، 133-163.

     

    ب) عربی

    1. ایروانی، محمدباقر (1428). دروس تمهیدیة فی تفسیر آیات الأحکام‌. ج 2، قم: دار الفقه للطباعة و النشر .
    2. خمینی، روح‌الله (1368). تحریر الوسیله. ج 1، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    3. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1390). کشف الریبه. قم: دار المرتضوی.
    4. طبرسی، فضل‌بن حسن (1415) مجمع البیان. ج 1، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
    5. طوسی، محمد‌بن حسن (1413). التبیان فی تفسیر القرآن. ج 9، قم: مؤسسۀ النشرالاسلامی.
    6. فخر رازی، محمد‌بن عمر (1420). مفاتیح الغیب. ج 28، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    7. مشکینی، علی (1434). مصطلحات الفقه. ج 1، قم: مؤسسۀ دارالحدیث العلمیه والثقافیه، مرکز للطباعه والنشر
    8. مظفر، محمدحسن (1380). دلائل الصدق فی نهج الحق. ج 7، دمشق: مؤسسۀ آل البیت.
    9. مکارم شیرازی، ناصر (1428). الاخلاق فى القرآن. ج 3، قم: مدرسۀ امام علی.
    10. نجفی، محمدحسن (1362). جواهر الکلام. ج 9، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

     

    ج) لاتین

    1. Bandelier, Silvia; Dressel, Charlotte; Lanier, Clément; Steger-Kicinski, Arthur (2022). Retour sur le passe vaccinal: libre disposition de son corps et consentement aux soins, La Revue des droits de l’homme, May 2022.
    2. Beverley-Smith, Huw; Ohly, Ansgar; Lucas-Schloetter, Agne (2005). Privacy, Property and Personality; Civil Law Perspectives on Commercial Appropriation, New York: Cambridge university press
    3. Black, Campbell M. A. (1968), Black’s law dictionary, West publishing co.
    4. Bradford, Laura; Aboy, Mateo; Liddell, Kathleen (2020). COVID-19 Contact Tracing Apps: A Stress Test for Privacy, the GDPR and Data Protection Regimes, Journal of Law and the Biosciences, Paper No. 23/2020
    5. Cole, Jared P. & Swendiman, Kathleen S. (2014). Mandatory Vaccinations: Precedent and Current Laws, Washington: Congressional Research Service
    6. Cornu, Gérard (2018). Vocabulaire juridique, Paris: Presses Universitaires de France
    7. Cortez, Elif Kiesow (2021). Data Protection Around the World; Privacy Laws in Action, The Hague: T.M.C. ASSER PRESS, 2021
    8. Cudd, Ann E. & Navin, Mark C. (2018). Core Concepts and Contemporary Issues in Privacy, Springer International Publishing
    9. Duan, W. & Qin, T. (2022). The Impact of China’s Legal System on Public Health and Quality of Life during the COVID-19 Pandemic: An Empirical Study, Int. J. Environ. Res. Public Health, 19
    10. Guide sur l’article 8 de la Convention européenne des droits de l’homme; Droit au respect de la vie privée et familiale, du domicile et de la correspondence, (2022). Conseil de l’Europe/Cour européenne des droits de l’homme,
    11. Guinchard, Serge & Debard, Thierry, (2018). Lexique des termes juridiques 2017-2018, Paris: Dalloz
    12. Jingchun, Cao (2005), Protecting the Right to Privacy in China, Victoria University of Wellington Law Review 36(3)
    13. Kostka, Genia& Habich-Sobiegalla, Sabrina (2022). In times of crisis: Public perceptions toward COVID-19 contact tracing apps in China, Germany, and the United States. New Media & Society
    14. Liu, Jun& Zhao, Hui (2021). Privacy lost: Appropriating surveillance technology in China’s fight against COVID-19, Business Horizons, Vol. 64, Issue 6
    15. Martin, E. A., (1997). Oxford dictionary of law, New York: Oxford University Press
    16. Mbongo, Pascal (2012). The French Privacy Law, The Right to Privacy in the Light of Media Convergence, Germany: de Gruyter
    17. Mitchell, Mann; Mitchell, Peta; Foth, Marcus (2022). Between surveillance and technological solutionism: A critique of privacy-preserving apps for COVID-19 contact tracing, New Media and Society
    18. Nass, SJ; Levit, LA; Gostin, LO (2009). Beyond the HIPAA Privacy Rule: Enhancing Privacy, Improving Health Through Research, Washington: National Academies Press
    19. Peikoff, Amy L. (2008). Beyond Reductionism: Reconsidering the Right to Privacy, NYU Journal of Law and Liberty, Vol. 3, No. 1
    20. Pernot-Leplay, Emmanuel (2020), China's Approach on Data Privacy Law: A Third Way Between the U.S. and the E.U.? 8 PENN. ST. J.L. & INT'L AFF. 49
    21. Rigaux, François (1992). La vie privée: Une liberté parmi les autres, Bruxelles: Larcier
    22. Scassa, Teresa; Millar, Jason; Bronson, Kelly (2020). Privacy, Ethics, and Contact-tracing Apps, Vulnerable: The Law and Policy of COVID-19, University of Ottawa Press
    23. Simko, Lucy; Chang, Jack; Jiang, Maggie; Calo, Ryan; Roesner, Franziska; Tadayoshi Kohno. (2022). COVID-19 Contact Tracing and Privacy: A Longitudinal Study of Public Opinion, Digital Threats, 3, Article 25
    24. Vitalis, André (2009). Informatique et libertés: une histoire de trente ans, Hermès, La Revue 2009/1 (n° 53), pages 137 à 143
    25. Wang, Limin& Yang, Lixin (eds) (1997), The Law of the Rights of The Person, Beijing: The Press of Laws
    26. Warren, Samuel D. & Brandeis, Louis D., (1890). The Right to Privacy, Harvard Law Review, Vol. 4, No. 5., pp. 193-220.
    27. Wiederkehr, Georges (2019). Code civil annoté, Paris: Dalloz
    28. Wu, J.; Wang, J.; Nicholas, S.; Maitland, E.; Fan, Q. (2020). Application of Big Data Technology for COVID-19 Prevention and Control in China: Lessons and Recommendations, Journal of medical Internet research, 22(10)
    29. Yue Yang; Baik, Jeeyun; Ahn, Soyun; Jang, Eugene (2020). Tracing Digital Contact Tracing: Surveillance Technology and Privacy Rights During COVID-19 in China, South Korea, and the United States, SSRN Electronic Journal
مطالعات حقوق تطبیقی
دوره 15، شماره 1
بهار و تابستان
تیر 1403
صفحه 93-119

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار