‏«انتفای قراردادهای مرتبط» در حقوق قراردادهای نوین فرانسه با نگاهی به قابلیت پذیرش آن در حقوق ایران

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق دانشگاه زنجان، زنجان، ایران‏

2 گروه حقوق خصوصی دانشگاه استراسبورگ، استراسبورگ، فرانسه‏

10.22059/jcl.2023.342932.634355

چکیده

در حقوق فرانسه، پیش‌تر وقتی اجرای چند قرارداد برای تحقق عملیات واحد ضروری بود و یکی از قراردادها به‌عنوان قرارداد محوری ازبین می‌رفت، در خصوص مبانی و ضمانت ‌اجرای زوال قرارداد محوری بر سرنوشت سایر قراردادهای مرتبط، ابهام وجود داشت. در مورد ضمانت اجرا، گاهی بطلان، گاه فسخ و گاهی هم انتفاء مطرح می‌شد. بر اساس بازنگری ۱۰ فوریه ۲۰۱۶ قانون مدنی فرانسه، در بندهای ۲ و ۳ مادۀ ۱۱۸۶ ضمانت ‌اجرای «انتفاء» برای زوال قراردادهای مرتبط برگزیده شد. در خصوص مبنا، رویۀ قضایی قبل از بازنگری، برای توجیه زوال قراردادهای مرتبط، به تئوری سبب، تجزیه‌ناپذیری تعهدات، شرط و تبعی بودن استناد می‌کرد که مبنای بیان‌شده نیز ابهاماتی را به‌دنبال داشت که بازنگری به آن مبنای قانونی بخشید. برای کاربست نهاد انتفاء برای زوال قراردادهای مرتبط شرایطی ضروری است: ۱- انجام عملیات واحد ۲- زوال قرارداد و تعیین‌کننده بودن قرارداد زوال‌یافته برای قرارداد دیگر و یا ناممکن شدن قرارداد بعدی ۳- آگاهی متعاقد از وحدت عملیات. با جمع این شروط، اگر قرارداد محوری به هر دلیلی باطل، فسخ یا منتفی شود، قراردادهایی که به قرارداد محوری وابسته‌اند، منتفی می‌شوند. رویکرد نظام حقوقی ایران در خصوص مبانی و ضمانت‌ اجرای قراردادهای مرتبط شفاف نیست و دکترین کمتر به آن پرداخته است و رویۀ قضایی هم قضاوت روشنی نسبت به آن ندارد. نگارندگان پژوهش حاضر ضمن معرفی این مفهوم جدید در حقوق فرانسه، تلاش کرده‌‌اند سودمند بودن آن در حقوق ایران را هم مورد بررسی قرار دهند. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Lapse “caducité” of interdependent contracts in the law of modern ‎French contracts with a view to its acceptability in Iranian law

نویسندگان [English]

  • Saeed Bigdeli 1
  • Akbar Osanlou 2
1 Law Group, Faculty of Humanities, Zanjan Univirsity, Zanjan, Iran‎
2 Separtment of Private Law, University of Strasbourg, Strasbourg, French‎
چکیده [English]

Under French law, it was necessary to enter multiple contracts in order to carry out a group operation, and there was ambiguity regarding the sanction and its principles in the event of the disappearance of one of them. Sanction sometimes entailed nullity, termination, or lapse. The reform of the French Civil Code on 10 February 2016 has opted for the sanction of lapse for the interdependence contracts in Clauses 2 and 3 of Article 1186. Regarding principles, pre-review jurisprudence sometimes relied on theory of cause, the indivisibility of obligations, and condition and accessory to justify the lapse of interdependence contracts, which have introduced ambiguity in the principles legalizing reform of contract law. Three conditions are required under which the lapse of an interdependence contract applies: 1) realization of the group of operation, 2) disappearance of the contract which is the prerequisite for the next contract or impossibility of the next contract, and 3) the contractor's awareness of the unity of the operation. Given these three terms, if the central contract is annulled, terminated, or lapsed for any reason, other contracts related to the original one will lapse. The Iranian legal system's approach to the lapse of interdependent contracts is unclear, the doctrine addresses it without due attention, and jurisprudence does not provide a sensible judgment. This article attempts to introduce this new concept (lapse of interdependence contracts) and its principles, scope, and effects.

کلیدواژه‌ها [English]

  • a group operation
  • ‎ dissolution
  • ‎ interdependent contracts
  • ‎ lapse
  • ‎ unity of operation.‎

مراجع

  1. الف) فارسی

    1. اسماعیلی هریسی، ابراهیم (۱۳۹۶). مبانی حقوق پیمان. چاپ چهاردهم، تهران: جنگل.
    2. امامی، سید حسن (۱۳۹۵). حقوق مدنی. جلد اول، چاپ سی و هفتم، تهران: اسلامیه.
    3. بهرامی احمدی، حمید (۱۳۹۴). کلیات عقود و قراردادها. چاپ سوم، تهران: میزان.
    4. بیگدلی، سعید و اصانلو، اکبر (۱۴۰۱). مطالعه تطبیقی انتفای قرارداد در حقوق فرانسه و ایران. فصلنامۀ پژوهش حقوق خصوصی، ۱۰) ۳۸(، ۹-44.
    5. تقی‌پور، بهرام؛ عباسی سرمدی، مهدی؛ کریمی پنابندانی، مهدی (۱۳۹۹). وضعیت معاملات مستقل و مرتبط از زمان انعقاد تا انحلال در حقوق ایران و کنوانسیون بیع بین المللی کالا ۱۹۸۰ وین. فصلنامۀ دیدگاههای حقوق قضایی، 25 )۹۰)، 19-48.
    6. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (۱۳۸۸). دائرة المعارف حقوق مدنی و تجارت. چاپ اول، تهران: گنج‌دانش.
    7. سیفی زیناب، غلامعلی؛ شریفی، حامد؛ بهرامپوری، رسول (۱۳۹۹). تجزیه‌پذیری تعهدات در حقوق ایران و فقه امامیه. فصلنامۀ علمی دیدگاه‌های حقوق قضایی، 25 (92)، 179-
    8. صفایی، سید حسین و سلطان‌احمدی، جلال (۱۳۸۹). تجزیه‌پذیری قرارداد در حقوق ایران، انگلیس و کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا (۱۹۸۰ وین). فصلنامۀ مطالعات حقوق خصوصی، ۴۰ (101)، 149-166.
    9. صفایی، سیدحسین (۱۳۹۷). قواعد عمومی قراردادها. جلد دوم، چاپ بیست و نهم، تهران: میزان.
    10. قاسم‌زاده، سید مرتضی (۱۳۹۹). مختصر حقوق قراردادها و تعهدات. چاپ دوازدهم، تهران: دادگستر.
    11. قدک، عبدالرسول (۱۳۷۶). وابستگی قراردادها در زمینه اعتبارات مصرفی حقوق فرانسه. تحقیقات حقوقی دانشگاه شهید بهشتی، (۲۱ و ۲۲)، 155-181.
    12. کاتوزیان، ناصر ( ۱۳۷۴). عقود معین. جلد اول، چاپ ششم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    13. کاتوزیان، ناصر (۱۳۷۴). قواعد عمومی قراردادها. جلد اول، چاپ سوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    14. کاتوزیان، ناصر (۱۳۹۶). قواعد عمومی قراردادها. جلد پنجم، چاپ دهم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    15. هراتی، مصطفی (۱۳۹۹). بررسی تطبیقی جایگاه "جهت" در حقوق قراردادهای ایران و حقوق نوین فرانسه. مطالعات حقوق تطبیقی دانشگاه تهران، ۱۱ (1)، 381-
    16. ویژه، محمدرضا و تنگستانی، محمدقاسم (۱۳۹۳). حق فسخ و انفساخ قراردادهای پیمانکاری دولتی (تحلیل موردی مقررات شرایط عمومی پیمان). فصلنامۀ مطالعات حقوق خصوصی، ۴۴ (1)، 105-124.
    17. یزدانیان، علیرضا (۱۳۹۸). تجزیه‌ناپذیری موضوع تعهدات قراردادی و غیرقراردادی در حقوق اسلام، ایران و فرانسه. دوفصلنامۀ پژوهش‌نامه حقوق اسلامی، 51 (1)، 21-52.

     

    ب) فرانسوی

    1. Andreu, L., et Thomassin, N. (2021). Cours de droit des obligations, 6e éd. Paris: Lextenso.
    2. Capitant, H. (1923). De la cause des obligations, Dalloz, Disponible sur : https://www.bnf/fr.
    3. Carbonnier, J. (2000). Droit civil, t 4. Les obligations, 22e éd., Paris: P.U.F.
    4. Chantepien, G., et Latina, M. (2018). Le nouveau droit des obligations : Commentaire théorique et pratique dans l’ordre du Code civil. 2e éd., Paris: Dalloz.
    5. Cornu, G. (2022). Vocabulaire juridique, 14e éd., Paris: P.U.F.
    6. Deshayes, O., et Genicon, T., et Laithier, Y.-M. (2018). Réforme du droit des contrats, du régime général et de la preuve des obligations, Paris: Dalloz.
    7. Houtcieff, D. (2022). Droit des obligations. 7e éd., Bruylant Bruxelles.
    8. Larroumet, CH., et Bros, S. (2018). Les obligations. t 3, 9e éd., Paris: Economica.
    9. Malinvaud, Ph., et Mekki, M., et Seube, J.-B. (2021), Droits des obligations, 16e éd., Paris: LexisNexis.
    10. Projet Catala (2005) : Avant-projet de réforme du droit des obligations et de la prescription, La Documentation française.
    11. Projet Terré, F, (2009): pour une réforme du droit des contrats, 1er éd., Paris: Dalloz, Thèmes et commentaires.
    12. Terré, F., Simler, Ph., Lequette, Y., et Chenede, F. (2022). Les obligations. 13e éd., Paris: Dalloz.
    13. Benhamou, E. (2017). L’interdépendance contractuelle, Mémoire, université de Grenoble Alpes.
    14. Chaaban, R. (2006). La caducité des actes juridiques, étude en droit civil, thèse, Paris 2,G.D.J.
    15. Garron, F. (2000). La caducité du contrat (étude de droit privé), thèse, d’Aix-Marseille 3.
    16. Marmayou, J.-M. (2001). L’unité et pluralité contractuelle entre les mêmes parties (méthode de distinction), thèse Aix-en-Provence.
    17. Pellé, S. (2007). La notion d’interdépendance contractuelle, Contribution à l’étude des ensembles de contrat, thèse, Paris 2 : Dalloz.
    18. Pelletier, C. (2004). La caducité des actes juridiques en droit privé français, thèse, Paris 12 : L’Harmattan.
    19. Seube, J.-B. (1996). L’indivisibilité et les actes juridiques, thèse, Montpellier 1, Paris : Litec.
    20. Armani-Mekki, S. (2002). Indivisibilité et ensembles contractuels : l’anéantissement en cascade des contrats, Defrénoisns, n° 6, p. 355.
    21. Aubert, J.-L. (2006). note sur Cass. 1er, 4 avr. 2006 : Defrénois, art. 38431, p. 1194.
    22. Bros, S. (2016). Les contrats interdépendants dans l’ordonnance du 10 février 2016. Juris-Classeur périodique (semaine juridique) édition général- n° 38, p. 975.
    23. Bros, S. (2016). L'interdépendance contractuelle, la Cour de cassation et la réforme du droit des contrats. p. 29, Dalloz.
    24. Fauvarque-Cosson B. (2013). L’interdépendance contractuelle en droit comparé. D.C., n° 3-042, p. 1079.
    25. Ghestin, J. (2006). Le renouveau doctrinal actuel de l'absence de cause. La Semaine Juridique Edition Générale, n° 49, 194.
    26. Mekki, M. (2017). Contrats et obligations - Réforme du droit des contrats : la caducité. La Semaine Juridique Notariale et Immobilière, n° 2, 13, p. 126.
    27. Mestre, J. (1986). L’évolution du contrat en droit privé français. in L’évolution contemporaine du droits des contrats, Journées Savatier, U.F., p. 41.
    28. Mignot, M. (2016). Commentaire article par article de l'ordonnance du 10 février 2016 portant réforme du droit des contrats, du régime général et de la preuve des obligations. Les petites affiches, 22 mars, p. 7.
    29. Seube, J.-B. (2017). Art.1186 et 1187- Fasc. unique : Contrat.- caducité du contrat. 20 février, JurisClasseur Code civil.
    30. Seube, J.-B. (2008). Un aspect de l’Avant- projet de réforme du droit des obligations : caducité et ensemble contractuel indivisible, entre frilosité jurisprudentielle et audace doctrinale. in Le monde du droit, Ecrits rédigés en l’honneur de Jacques Foyer, Economica, p. 925.
    31. Mazeaud, D. (2000). Les groupes de contrats. Colloque Petites Affiches, n° 90, p. 64.
    32. 1er civ.,1er juillet 1997, Bull. Civ.I, n° 224. p. 150
    33. 1er civ., 13 mars 2008, n°06-19.339: JurisData n°2008-043126 Bull. civ. I, n° 72; RDC 2008, p. 841, obs. J.-B. Seube.
    34. ch. mixte, 13 avril 2018, n° 16-21345.
    35. com. 5 juin 2007, n° 04-20.380, Bull., IV, n° 156, D., 2007, p. 1723, obs. X.Delpech , JCP G, 2007 , II, p. 10184, note Y.-M. Sernet, RTD civ., 2007, p. 569, obs. B. Fages.
    36. 5 juin 2007, n° 04-20.380, D. 2007. 1723, obs. X. Delpech ; RTD civ. 2007. 569, obs. B. Fages ; RTD com. 2008. 173, obs. B. Bouloc; JCP 2007. II. 10184, obs. Y.-M. Sérinet ; Dr. et patr. 2007, n° 162, p. 89, note P. Stoffel-Munck ; Civ. 1er, 4 avr. 2006, n° 02-18.277, D. 2006. 2656, note R. Boffa, et 2638, obs. S. Amrani-Mekki ; RTD civ. 2007. 105, obs. J. Mestre et B. Fages ; RDC 2006. 700, note D. Mazeaud
    37. 1er civ., 30 oct. 2008, n°07-17.646: JurisData n°2008-045575
    38. civ. 1er, 10 sept. 2015, n° 14-13.658; Civ. 1er, 22 mars 2012, n° 09-72.792; Bull .civ. I, n°62
    39. , 14 déc. 2010, nº 09-15.796, NP.
    40. Com., 13 févr.2007, n° 05-17.407, Bull. civ.2007, IV, n°43; Cass. 1erciv, 4 avr. 2006 :D.2006, p. 2656, note R.Boffa.
    41. Com., 13 févr.2007, n° 05-17.407, Bull. civ.2007, IV, n°43; Cass. 1erciv, 4 avr.2006 :D.2006, p.2656, note R.Boffa.
    42. , Com., 4 nov. 2014, n° 13-24.270, publié au Bulletin, D. 2014. 2297, et 2015. 529, obs. S. Amrani-Mekki et M. Mekki ; RTD civ. 2015. 127, obs. H. Barbier
    43. (com.), 4 novembre 2014, n° 13-24270, JCP G, 2015, p. 54, note J.-J. Barbieri, Gaz. Pal., 2015, n° 99, p. 20, obs. D. Houtcieff
    44. 3, 29 janv. 2014, n° 12-28.836, Bull. civ. I, nº 14; D. 2014. 972, note V. Pezzella
    45. , com., 15 juin 1999, pourvoi n°97-12.122, non-publié au Bulletin, D. 2000. Somm. 363, obs. Mazeaud ; CCC 1999 n°173, note Leveneur
مطالعات حقوق تطبیقی
دوره 14، شماره 2
پاییز و زمستان 1402
دی 1402
صفحه 607-634

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار