شرط فاسخ در اصلاحات اخیر قانون مدنی فرانسه و محدودیت‌های قانونی ‏و قضایی اعمال آن از منظر حقوق ایران

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

گروه حقوق خصوصی، دانشگاه مونپلیه، مونپلیه، فرانسه

چکیده

همواره اجرای تعهدات قراردادی به‌عنوان یک اصل که به تحکیم عقود کمک می‌کند مورد توجه قانون‌گذاران و طرفین عقد بوده است. قانون‌گذار راهکارهای مختلفی در جهت اجرای اجباری عقد پیش‌بینی کرده است و طرفین نیز با داشتن چنین دغدغه‌ای با شروط ضمن عقد در مقام تأمین این هدف بوده‌اند که شرط فاسخ یا منوط ساختن انحلال عقد به عدم اجرای تعهدات از جملۀ آنهاست. ماهیت اساسی شرط انحلال بر عدم اجرای عقد مبتنی شده است. در اصلاحات اخیر قانونی فرانسه و همگام با سایر قوانین و مقررات اتحادیۀ اروپا شرط فاسخ که در گذشته از سوی رویۀ قضایی و دکترین مورد شناسایی قرار گرفته، وارد قلمرو قانونی شده است. در حقوق ایران یک خلأ قانونی در این زمینه مشاهده می‌شود، چراکه قانون مدنی در مادۀ 264 از آن به‌عنوان یکی از اسباب سقوط تعهد یاد نکرده است. علاوه بر این، فقه نیز بیان صریحی در پذیرش این مفهوم حقوقی ندارد. به‌نظر می‌رسد بر حسب اصول کلی حقوقی و فقهی، شرط انحلال قابل پذیرش باشد، اما در مقام سنجش شرط فاسخِ غیرعادلانه باید این قدرت به دادرس اعطا شود تا عدالت قراردادی در معرض خطر قرار نگیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Termination condition in the new French civil law and the ‎legal and judicial restrictions on its application from the ‎perspective of Iranian law

نویسنده [English]

  • Mostafa Harati
Department of Private law University of Montpellier, Montpellier, France. ‎
چکیده [English]

The fulfillment of contractual obligations has always been considered by the legislators and the parties to the contract as a principle that helps to strengthen the contracts. The legislator has envisaged various solutions for the compulsory execution of the contract, and the parties, having such concerns, have been in a position to meet the conditions of the contract, such as the condition of termination or conditional termination of the contract on non-fulfillment of obligations, including have been. The basic nature of the dissolution condition is based on the non-performance of the contract. In recent French legal amendments and line with other EU laws and regulations, the termination clause, which was previously recognized by jurisprudence and doctrine, has entered the legal field. There is a legal gap in Iranian law in this regard because the Civil Code in Article 264 does not mention it as one of the causes of the fall of the obligation, in addition, jurisprudence does not have a clear statement in accepting this legal concept. It seems that according to the general legal and jurisprudential principles, the condition of dissolution is acceptable. But this power must be given to the judge as a measure of the condition of an unjust termination so that contractual justice is not jeopardized.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dissolution
  • ‎ Enforcement
  • ‎ Judge
  • ‎ Unfair.‎

مراجع

  1. الف) فارسی

    1. ابهری، حمید و افچنگی، زینب (1388). مفهوم، ماهیت و آثار شرط انفساخ در حقوق ایران. مطالعات فقه و حقوق اسلامی، (1)، 33-7.
    2. جبار گلباغی، سید علی (1390). شرط فاسخ در فقه و حقوق شیعه. فصلنامۀ تخصصی فقه و مبانی حقوق اسلامی، (2)، 112-93.
    3. رأی وحدت رویۀ 810 دیوان عالی کشور مورخ 26/3/1400
    4. شراعی، الهام؛ یزدانیان، علیرضا؛ مهدوی، محمدهادی (1398). مطالعۀ تحلیلی اثر قهقرایی پایان تعلیق در فقه امامیه و حقوق ایران و فرانسه. فصلنامۀ تطبیقی حقوق اسلام و غرب، 19 (1)، 198-169.
    5. شهیدی، مهدی (1392). سقوط تعهدات. چاپ هفتم، تهران: انتشارات مجد
    6. نظریۀ مشورتی ادارۀ کل حقوقی قوۀ قضاییه، به شمارۀ 7/99/1434 مورخ 27/2/1400
    7. هراتی، مصطفی (1401 ش). بررسی نظریۀ عمومی انتقال قرارداد، در حقوق جدید فرانسه و جایگاه آن در حقوق ایران. مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، (1)، 21-1.
    8. هراتی، مصطفی و میرشکاری، عباس (1400). تحلیلی بر حق تعلیق در فقه، حقوق ایران و حقوق جدید فرانسه. مطالعات حقوقی معاصر، 22 (12)، 228-205.
    9. یزدانیان، علیرضا (1388). ویژگیهای معلق علیه در فقه، حقوق ایران و فرانسه. دوفصلنامۀ فقه و مبانی حقوق اسلامی، 42 (2)، 159-141.

     

    ب) عربی

    1. انصاری، مرتضی (1281). مکاسب. جلد چهاردهم، چاپ لبنان.
    2. سبحانی، جعفر (1414). المختار فی الاحکام الخیار. قم: نشر مؤسسۀ امام صادق.
    3. شریف مرتضی، علی‌بن حسین (1415). الانتصار فی انفرادات الامامیه. چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    4. مروارید، علی‌اصغر (1414). الینابیع الفقهیه. جلد ٣٥، چاپ اول، لبنان: نشر مؤسسۀ فقه الشیعه.
    5. نائینى غروى، میرزا محمدحسین (1373). منیۀ الطالب فی حاشیۀ المکاسب. چاپ اول، لبنان: المکتبۀ المحمدیۀ

     

    ج) انگلیسی

    1. Abhari, Hamid and Afchengi, Zainab (2008), the concept, nature and effects of rescission condition in Iranian law, Studies of Fiqh and Islamic Law, 1, 7-33 (In Persian).
    2. Advisory opinion of the General Legal Department of the Judiciary, No. 7/99/1434 dated 2/27/1400
    3. Andjechaïri-Tribillac, Sarah (2021), Covid-19 et non-paiement des loyers commerciaux: contestation sérieuse, AJDI, Dalloz, 121-146
    4. Ansari, Morteza (1281), Makasab, vol. 14, Lebanon edition (In Persian).
    5. Borricand, Jean (1957), La clause résolutoire expresse dans les contrats, RTD civ, 420-446
    6. Boyer, Laurent (2010), Contrats et conventions, Rép. civ. Dalloz, n°214. 58-75
    7. Buy, Frédéric, Lamoureux, Marie, Mestre, Jacques, Roda, Jean-Christophe (2018), Les principales clauses des contrats d'affaires, Paris, Lextenso
    8. CA Paris, 1er déc. 1992 : JurisData, n° 1992-023798
    9. CA Rouen, 9 juill. 1969 : D. 1970, p. 178
    10. Capitant, Henri, Terré, François, Lequette, Yves, Chénedé, François (2015), Les grands arrêts de la jurisprudence civile, t. 2, 13e éd., Dalloz
    11. CARON, Christophe (2000), La clause résolutoire en droit français », Revue de la Faculté de droit de Sfax, pp. 70-89
    12. 1988, Doc. fr., 1988, p. 194
    13. 3e civ., 15 sept. 2010, n° 09-10.339: JurisData n° 2010-015982
    14. 3e civ., 17 févr. 2010, n° 08-20.943: JurisData n° 2010-000804
    15. 3e civ., 18 janv. 2006, n° 05-14.971: JurisData n° 2006-031688; Bull. civ. III, n° 18
    16. 3e civ., 20 nov. 1985: Bull. civ. III, n° 148
    17. com., 11 janv. 1966: Bull. civ. III, n° 17.
    18. com., 11 mai 1964: Gaz. Pal. Rec. 1964, 2, p. 245.
    19. com., 14 janv. 1997 : D. aff. 1997, p. 274
    20. com., 19 juill. 1966: Bull. civ. III, n° 367; Rev. loyers 1967, p. 94
    21. com., 20 oct. 1964: Bull. civ. III, n° 429.
    22. com., 31 mars 1978 : Bull. civ. IV, n° 102
    23. com., 5 oct. 1965: Bull. civ. III, n° 480
    24. 1re, 14 nov. 2018, no 17-23.135, D. 2018. 2229
    25. 3e, 22 juin 2005, no 03-18.624 P: D. 2005. 3003, note Rakotovahiny ; JCP 2005. II. 10149, note Dagorne-Labbe
    26. Cour de cassation, chambre civile 3, du 28 mai 2003, 02-11.155.
    27. Deshayes, Olivier, Genicon, Thomas et Laithier. Yves-Marie (2018), Réforme du droit des contrats, du régime général, et de la preuve des obligations, Commentaire article par article, 2e éd., LexisNexis
    28. Hage-chahine, Najib (2021), Résolution – Résiliation, Répertoire du droit civil, Dalloz, 13-35
    29. Harati, Mustafa (1401), review of the general theory of contract transfer, in new French law and its place in Iranian law, Contemporary Comparative Law Studies, 1, 1-21 (In Persian).
    30. Harati, Mustafa and Mirshkari, Abbas, (1400), an analysis of the right of suspension in jurisprudence, Iranian law and new French law, Contemporary Legal Studies, 22 (12), 205-228 (In Persian).
    31. Jabar Golbaghi, Seyyed Ali (2013), "Abrogation Condition in Shia Jurisprudence and Law", Specialized Quarterly Journal of Islamic Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, 2, 93-112 (In Persian).
    32. Lassard, Yves, Histoire du droit des obligations (2007), Paris, Economica
    33. Lecuyer, Herve (1999), Le contrat, acte de prévision, in L'avenir du droit, Mélanges en hommage à François TERRE, Paris, Dalloz, 659-673
    34. Marwarid, Ali Asghar (1414), Elinabi' al-Fiqhiyyah, volume 35, published by Fiqh Al-Shi'a Institute, first edition (In Persian).
    35. Mercadal, B (2016), Réforme du droit des contrats, coll. Dossiers pratiques, Francis Lefebvre, no 721, 271-287
    36. Naini Gharavi, Mirza Mohammad Hossein, (1373), Maniye Talib fi Hashiyyah Al-Makasab, first edition, Al-Muhammadiyah School (In Persian).
    37. Paulin, Christophe (1996), La clause résolutoire, thèse, LGDJ
    38. Pratte, Pierre, (2011), Condition résolutoire et clause résolutoire : deux choses à distinguer, Revue du Barreau/Tome 70/Automne, 319-334
    39. Ripert, Georges (2013), La règle morale dans les obligations civiles, Paris, LGDJ
    40. Shahidi, Mehdi (2012), Fall of Commitments, 7th edition, Tehran: Majd Publishing House (In Persian).
    41. Sharai, Elham, Yazdanian, Alireza, Mahdavi, Mohammad Hadi (2018), Analytical study of the regressive effect of the end of suspension in Imamiyyah jurisprudence and Iranian and French law, Comparative Quarterly of Islamic and Western Laws, 19 (1), 169-198 (In Persian).
    42. Sharif Morteza, Ali ibn Hossein (1415 AH), al-Intisar fi Infradat al-Umamiyah, first edition, Qom: Islamic Publications Offic (In Persian).
    43. Sobhani, Jafar (1414), al-Mukhtar fi al-Ahkam al-Khiyar, published by Imam Sadiq Institute, Qom (In Persian).
    44. 21 sept. 2016, no 14-30.056 P: D. 2016. 1937 ; Dr. soc. 2017. 136, étude S. Tournaux ; RDT 2017. 40, obs. L. Bento de Carvalho
    45. Unanimity decision of 810 Supreme Court dated 3/26/1400
    46. Yazdaniyan, Alireza (2008), the features of the suspension of opposition in jurisprudence, the laws of Iran and France, two-quarter journal of jurisprudence and fundamentals of Islamic law, 42 (2), 141-159 (In Persian).
مطالعات حقوق تطبیقی
دوره 14، شماره 1
بهار و تابستان 1402
تیر 1402
صفحه 563-582

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار