تأملی بر مؤلفه‌های تاریخ‌نگاری حقوقی به سبک پارادایمی با تأکید بر آرای کوهن

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دکتری حقوق خصوصی، گروه حقوق دانشکدۀ علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه حقوق دانشکدۀ علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان

3 استادیار گروه حقوق دانشکدۀ علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان

چکیده

این پژوهش متأثر از نگرش پارادایمی در فلسفۀ علم به‌دنبال آن است تا عناصرِ مؤلف تاریخ‌نگاری پارادایمیِ حقوقی را ریشه‌یابی نماید. از این رهگذر، بحثی روش‌شناختی درانداخته که با به‌کارگیری آن، مورخ یا محقق حقوقی، پارادایم‌های حقوقی را در طول یا عرض زمان بهتر بشناسد. مورخ حقوقی مطابق با این سبک و با اتخاذ پیش‌فرض‌های ذهنی ادوار مختلف حقوق با گزاره‌های حقوقی مواجه شده، از این خطای رهزن پرهیز دارد که با پیش‌پندارهای امروزی به سمت گزاره‌های حقوقی در تاریخ برود. این مهم مورخ را در بافتی قرار می‌دهد که قصد شناسایی آن را دارد و سرانجام، این نتیجه پدید می‌آید که گزاره‌های درون‌حقوقی (قواعد، اصول، نهادها، دکترین حقوقی) در رویارویی با گزاره‌های برون‌حقوقی (اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، مذهبی، محیطی و غیره) درک و معنا می‌شوند و این، یعنی التقاط تاریخ‌نگاری درون‌گرایانه و برون‌گرایانه که یکی دیگر از مؤلفه‌های تاریخ‌نگاری پارادایمی است. نهایت اینکه این سبک به انقطاع یا گسست‌هایی که در ادوار مختلف فقه یا حقوق صورت گرفته است، بی‌توجه نبوده، مسامحة تکاملیست‌های حقوقی که تاریخ حقوق را یک‌سره می‌بینند و گزاره‌های حقوقی را به درازای تاریخ می‌کشانند، مرتکب نمی‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Examining elements of legal historiography from the paradigmatic viewpoint by focusing on Thomas Khun’s idea

نویسندگان [English]

  • Ehsan Momeni Tezerji 1
  • Mahdi Shahabi 2
  • Morteza Tabibi 3
  • Ghodrat Allah Noroozi Baghkameh 3
1 Ph.D. in Private Law, Faculty of Administrative Sciences and Economics, Department of Law, University of Isfahan, Isfahan,Iran.
2 Associate Professor, Private Law, University of Isfahan, Faculty of Administrative Sciences and Economics, Department of Law, Isfahan, Iran.
3 Assistant Professor, Private Law, University of Isfahan, Faculty of Administrative Sciences and Economics, Department of Law, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

This research, under the influence of a paradigmatic viewpoint in the philosophy of science, seeks to find the roots of paradigmatic legal historiography's constitutive elements. Thus, it offers a methodological discussion through which a researcher can have a better understanding of legal paradigms over time. A legal historiographer, by applying this method and by adopting different mental presuppositions about the law in different eras, would avoid the fatal error of assessing historical legal premises with the contemporary presuppositions. This procedure would place the historiographer in the very context they would intend to recognize. As a result, internal premises of law (principles, institutions, legal doctrines) would be placed and understood in direct relation with external assumptions of law (economic, political, religious, etc.) this process leads us to mix internal and external historiography which is another constituent of paradigmatic approach. Finally, this method would take the temporal discontinuity of law or jurisprudence into consideration and avoid legal evolutionists' negligence. They see legal history as a totality and apply their premises to its whole history.(Scientific research).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Legal Paradigm
  • Internal and External Historiography
  • Legal evolutionism
  • Holism
  • Historical discontinuity

مراجع

  1. الف) فارسی

    - کتاب‌ها

    1. برایان، فی (1389). پارادایم‌شناسی علوم انسانی، مترجم: مرتضی مردیها، چ 1، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق و پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
    2. پژوهشکدۀ حوزه و دانشگاه (1381). درآمدی بر حقوق اسلامی، چ 2، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
    3. تریگ راجر (1384). فهم علم اجتماعی، مترجم: شهناز مسمی‌پرست، تهران: نشر نی.
    4. تیرنی، برایان (1396). دین، قانون و پیدایش فکر مشروطه، مترجم: حسین بادامچی و محمد راسخ، چ 2، تهران: نگاه معاصر.
    5. دل. وکیو (1391). فلسفۀ حقوق، مترجم: جواد واحدی، چ 3، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
    6. سروش، عبدالکریم (1393). قبض و بسط تئوریک شریعت نظریه تکامل معرفت دینی، چ 13، تهران: مؤسسۀ فرهنگی صراط.
    7. شهابی، مهدی (1397). فلسفۀ حقوق مبانی نظری تحول نظام حقوقی از حقوق سنتی تا حقوق مدرن، چ 1، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
    8. کاتوزیان، ناصر (1385). فلسفۀ حقوق، تعریف و ماهیت حقوق، ج 1، چ 4، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    9. کوهن، تامس (1392). تنش جوهری؛ جستارهایی درباره دگرگونی و سنت علمی، مترجم علی اردستانی، چ 1، تهران: نشر رخداد نو.
    10. مقدم حیدری، غلامحسین (1390). قیاس‌ناپذیری پارادایم‌های علمی، چ 4، تهران: نشر نی.
    11. هارت، هربرت (1390). مفهوم قانون، مترجم: محمد راسخ، چ 1، تهران: نشر نی.

     

    - مقالات

    1. انصاری، مهدی (1390). «نظریه نقض کارآمد قرارداد از دیدگاه مکتب تحلیل اقتصادی حقوق»، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دورۀ 41، ش 1.
    2. بادینی، حسن (1385). «آیا حقوق دانش مستقلی است؟»، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، ش 74.
    3. جعفری تبار، حسن (1382). «درآمدی بر تاریخ‌نگاری علم حقوق»، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، ش 60.
    4. حکمت‌نیا محمود، کاظمینی محمدحسین (1389). «درآمدی بر مساله‌شناسی حقوقی با تأکید بر نظام حقوقی زن و خانواده»، نظریۀ فقه و حقوق خانواده، پیاپی 53.
    5. راسخ، محمد (1385). «ویژگی‌های ذاتی و عرضی قانون»، مجلس و پژوهش، سال 13، ش 51.
    6. راسخ، محمد (1395). «نوبت نسل سوم حقوقی»، در: حق و مصلحت مقالاتی در فلسفۀ حقوق، فلسفۀ حق و فلسفۀ ارزش، ج 2، تهران: نشر نی.
    7. زیباکلام، سعید (1377). «فلسفه، جامعه‌شناسی و تاریخ علم»، فلسفه و کلام، ش 15و16.
    8. شهابی، مهدی (1388). «از حقوق سنتی تا حقوق مدرن تأملی در مبانی تحول نظام حقوقی»، نامۀ مفید، دورۀ 15، ش 76.
    9. صادقی، رضا (1392). «رویکرد برون‌گرایانه تامس کوهن به تاریخ علم»، فصلنامۀ تأملات فلسفی دانشگاه زنجان، سال سوم، ش 11.
    10. صادقی، رضا (1395). «ماهیت پارادایم و ابعاد کل‌گرایانۀ آن»، متافیزیک، سال یازدهم، ش 2.
    11. فتحی‌زاده، مرتضی (1384). «ناعقلانیت علمی از دیدگاه توماس کوهن»، نشریۀ ذهن، ش 23.
    12. کاتوزیان، ناصر (1387). «اهمیت شناخت مبنای التزام به عقد»، در: گامی به‌سوی عدالت، ج 3، تهران: نشرمیزان.
    13. کاشی، غلامرضا؛ فراهانی منفرد، مهدی؛ اسماعیلی، حبیب‌الله (1387). «تاریخ و دیگر علوم انسانی در تعامل با یکدیگر»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش 124.
    14. گمینی، امیرمحمد (1389). «تاریخ‌نگاری علم به سبک ویگ»، فصلنامه علمی پژوهشی روش‌شناسی علوم انسانی، سال 16، ش 62.
    15. گمینی، امیرمحمد (1393). «تاریخ‌نگاری برون‌گرایانۀ علم: بازخوانی تز هسن-گروسمان»، هستی و شناخت، ج 1، ش 1.
    16. مبلغی، احمد (1382). «پارادایم‌های فقهی، فقه و اصول»، کاوشی نو در فقه اسلامی، ش 37 و 38.
    17. مبلغی، احمد (1383). «ضرورت بازنگری در پارادایم‌های فقهی»، در: درآمدی بر آزاداندیشی و نظریه‌پردازی در علوم دینی، قم: انتشارات مرکز مدیریت حوزۀ علمیه قم.
    18. محقق داماد، مصطفی (1385). «سیر تاریخی اجتهاد شیعی، مکتب‌ها، حوزه‌ها و روش‌ها»، تحقیقات حقوقی، ش 44.
    19. محقق داماد، مصطفی (1374). «نقش عنصر زمان و مکان در اجتهاد شیعی»، دانشگاه انقلاب، ش 105.
    20. محمدی، سام و کدیور، حسام (1395). «نقض کارآمد قرارداد در حقوق ایران»، حقوق خصوصی، دورۀ 13، ش 2.
    21. ناطقی محمد (1393). «دانش فلسفه علم اصول و نسبت آن با رئوس ثمانیه علم اصول»، فلسفه و کلام:پرتو و خرد، ش 7و8.
    22. ویلسون، دیوید (1387). «تاریخ‌نگاری علم و دین»، مترجم: فرشاد فرشته صنیعی، فلسفه و کلام :نامۀ علم و دین، ش 37 تا40.

     

    ب) انگلیسی

    - Books

    1. Bauling, Andrea (2017). HISTORICAL FOUNDATIONS OF SOUTH AFRICAN LAW, University of South Africa Muckleneuk, Pretoria.
    2. Butterfield, Herbert (2002). The Whig Interpretation of History, Html edition for ©Eliohs by Guido Abbattista, http://www.eliohs.unifi.it/testi/900 /butterfield/introduction.html
    3. Kuhn, Thomas (1970). The Structure of Scientific Revolutions, Chicago: THE UNIVERSITY OF CHICAGO PRESS.
    4. Lewis Andrew, Lobban Michael (2004). Law and History:Current legal Issues, oxford, new York: oxford university press.
    5. main, sir henry sumner (1906). Ancient Law, its connection with the early history of society and its relation to modern ideas [1861], 4th Amerivan from the 10th londen edition(new York: Henry holt and co.,1906). 4/26/2020.https://oll.libertyfund.org/titles/2001
    6. Sahotra, Sarkar & Pfeifer, Jessica, (2006). Philosophy Of Science:An Encyclopedia, Rouledge, New York & London.

     

    - Articles

    1. Alvargonzález, David (2013). “IS THE HISTORY OF SCIENCE ESSENTIALLY WHIGGISH?”, History of science; an annual review of literature, research and teaching 51(1),pp. 85-99.
    2. Binkovitz Jean (2011). “The Emergence of a New Civil Rights Paradigm”, United Steelworkers v. Weber, available at: http://ssrn.com/abstract=1789210,pp1-8.
    3. Bird Alexander (2015).”Kuhn and the Historiography of Science”, Boston Studies in the Philosophy and History of Science, Vol 311, pp. 23-38.
    4. Bix, Brian (2005). “Law as an Autonomous Discipline”, Minnesota Public Law Research Paper No. 02-8; THE OXFORD HANDBOOK OF LEGAL STUDIES, Peter Cane & Mark Tushnet, eds., pp. 975-987.
    5. COLLIER, CHARLES (1993). “INTERDISCIPLINARY LEGAL SCHOLARSHIP IN SEARCH OF A PARADIGM”, Duke Law Journal, VOL. 42, NO. 4, PP. 840-853.
    6. Elliott, Donald (1985). “THE EVOLUTIONARY TRADITION IN JURISPRUDENCE”,COLUMBIA LAW REVIEW, Vol. 85:38, pp. 38-94.
    7. Giuliani Adolgo (2019). “What is comparative legal history? Legal historiography and the revolt against formalism, 1930–60” Edward Elgar, 1, pp. 30-77.
    8. Gordon, RobertT (1976). “Recent Trends in Legal Historiography”,LAW LIBRARY JOURNAL, Vol. 69, pp. 462-468.
    9. HUENE, PAUL HOYNINGEN (1992). “The Interrelations between the Philosophy, History and Sociology of Science in Thomas Kuhn's Theory of Scientific Development”,Brit. /. Phil. Sci. 43 , pp. 487-501.
    10. HUENE, Paul HOYNINGEN. (2012). “Philosophical Elements in Thomas Kuhn’s Historiography of Science”, THEORIA, 75, pp. 281-292.
    11. Klass,Gregory (2014). “Efficient Breach”,Georgetown Public Law and Legal Theory Research Paper No. 13-018, pp. 362-387.
    12. Larvor, Brendan (2003). “Why did Kuhn’s Structure of scientific revolutions cause a fuss?”, Studies in History and Philosophy of Science Part A, Volume 34, Issue 2, pp 369-390.
    13. LITOWITZ DOUGLAS (1998). “INTERNAL VERSUS EXTERNAL PERSPECTIVES ON LAW: TOWARD MEDIATION”, Florida State University Law Review, Vol. 26, pp. 127-150.
    14. Lobban, Michael (2012). “THE VARIETIES OF LEGAL HISTORY”, Clio@Thémis - n°5, pp. 1-29.
    15. Mendie Patrick, Ejesi Edwin (2014). “LOGICAL POSITIVIST VERSUS THOMAS KUHN”, ResearchGate, pp. 1-12.
    16. Nnaji John, Luján José Luis (2016). “The Content of Science Debate in the Historiography of the Scientific Revolution”, INTERNATIONAL STUDIES IN THE PHILOSOPHY OF SCIENCE, VOL. 30, NO. 2, pp. 99-109.
    17. Parker, Kunal (2010). “Law “In” and “As” History: The Common Law in the American Polity, 1790–1900”, UC IRVINE LAW REVIEW, Vol. 1:3,pp. 587-609.
    18. Pathak, Rabindra (2019). “Historical Approach to Legal Research”, BC NIRMAL, RAJNISH KUMAR SINGH & ARTI NIRMAL Legal Research and Methodology Perspectives, Process and Practice (Satyam Law International 2019), p. 1-9.
    19. Planty-Bonjour, Guy, “Le droit naturel selon Aristote et les déclarations des droits de l'Homme” Les Études Philosophiques, no. 2, 1986, pp. 145–159.
    20. Stobbs, Nigel (2011). “The Nature of Juristic Paradigms Exploring the Theoretical and Conceptual Relationship Between Adversarialism and Therapeutic Jurisprudence”, WASHINGTON UNIVERSITY JURISPRUDENCE REVIEW, VOL. 4:97, pp. 97-149.
    21. Torr, Christopher (2000). “The Whig Interpretation of History”, Department of Economics. University of South Africa, SAJEMS NS Vol 3 (2000) No I, pp. 52-58.
    22. Villey, Michel (1969). “Droit subjectif I (La genèse du droit subjectif chez Guillaume d’Occam) ”, In. Seize essais de philosophie du droit dont un sur la crise universitaire, Paris, Dalloz, pp. 140- 178.
    23. Villey, Michel et Villet, Michel (1946). “L’idée du droit subjectif et les systèmes juridiques romains”, In. Revue Historique de Droit Français et étranger,n° 24, quatrième série, pp. 201-228.
    24. Vries, Ubaldus (2013). “Kuhn and Legal Research A Reflexive Paradigmatic View on Legal Research”,Recht en Methode in onderzoek en onderwijs, (3) 1, pp. 7-25.
    25. Weinrib, Ernest (1998). “Legal Formalism: On the Immanent Rationality of Law”,The Yale Law Journal Vol. 97, No. 6, pp. 949-1016.
    26. Yturbe Corina (1995). “The History of Science: Internal or External?”, Boston Studies in the Philosophy of Science, Vol. 172, pp. 71-87.
    27. ZIEGLER, PETER (1998). “A GENERAL THEORY OF LAW AS A PARADIGM FOR LEGAL RESEARCH, THE MODERN LAW REVIEW”, The Modern Law Review, Vol. 51, pp. 569-592.
مطالعات حقوق تطبیقی
دوره 13، شماره 1
بهار و تابستان 1401
تیر 1401
صفحه 403-421

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار