مطالعۀ تطبیقی رقابت مدیر شرکت تجاری با شرکت از طریق انجام معاملاتی مشابه معاملات شرکت در حقوق انگلیس و ایالات متحدۀ امریکا و ایران

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار حقوق خصوصی گروه حقوق دانشگاه گیلان

چکیده

یکی از انواع رقابت مدیر با شرکت تجاری، رقابت از طریق انجام معاملاتی مشابهِ موضوع عملیات آن است. در کشورهای مورد مطالعه هرچند چنین رقابتی ممنوع است، ولی در زمینۀ مسائلی که مطرح می‌شود وحدت نظر وجود ندارد. مهم‌ترین مسئله این است که آیا صرف انجام معاملاتی مشابهِ موضوع عملیات شرکت به‌منزلۀ رقابت با آن باید محسوب شود یا منوط به عوامل دیگری است؟ در حقوق انگلیس صرف این کار رقابت به‌حساب می‌آید. این دیدگاه دارای این مزیت است که مانع سوءاستفادۀ مدیر از جایگاه خود می‌گردد، ولی گاه باعث می‌شود که حق مدیر برای انجام فعالیت تجاری بدون دلیل موجه محدود شود. در حقوق ایالات متحدۀ امریکا و ایران در صورت انجام آن از روی سوءنیت یا زیان‌آور بودن برای شرکت، ممنوع است. مزیت این دیدگاه آن است که منافع شرکت و مدیر و مصالح اقتصادی را تأمین می‌کند، اما از نظر پیشگیری از سوءاستفادۀ مدیر، مناسب نیست و باید برای آن راهکاری اندیشیده شود. مسئلۀ دوم، ضمانت اجرای رقابت است. در این خصوص مهم‌ترین دغدغه این است که ضمانت اجرا چگونه طراحی شود که علاوه بر جنبۀ جبران زیان از شرکت، از ویژگی بازدارندگی نیز برخوردار باشد، چون یکی از رویکردهای اصلی در حقوق شرکت‌های تجاری در مبحث ضمانت اجرا، جنبۀ بازدارندگی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative study of Competition of the Director of a Company with the Company through Conducting Transactions Similar to the Company's Transactions in English, United States and Iranian law

نویسنده [English]

  • Issa Moghaddam
Assistant Professor of Private Law, Department of law, University of guilan, Guilan Rasht, Iran.
چکیده [English]

The company is managed by its directors. The issue that arises is that is the director allowed to conduct a Transaction similar to the subject of the company's or not? In this regard, there are similarities and differences between the laws of the English and the United States and Iran. In English law, one of the things that contradicts the director’s duty of loyalty to the company and its duty to avoid conflicts of interest with the company, is the competition of the director with the company  through Conducting transactions Similar to the Company's Transactions. According to the absolute view accepted in this country, such a thing is forbidden. In US law, the director also has a loyalty duty to the company, but has a relative approach in this regard. Under U.S. law, the director is permitted to engage in activities similar to that of the company; unless done with bad faith. According to the law of this country, reliance on this duty should be done only to the extent necessary to protect the interests of the company. The advantage of this view is that it considers the interests of the company and the director and economic interests, but it is not suitable for preventing   director from abuse. In Iranian law, the relationship between the director and the company is agency and the director must consider the interests of the company. Under Iranian law, it is not prohibited for a company to engage in any activity similar to the subject of company, unless it is detrimental to the company. Ofcourse, a loss is not a condition for the competition to be realized, but as soon as this is typically detrimental to the company.
Another issue that is raised in this regard is the sanction of the competition of the director   with the company. In this regard, the most important concern is that the sanction   is designed in such a way In addition to the aspect of compensation from the company, it also has a suitable deterrent aspect. Because one of the main approaches in the law of companies in the issue of sanction is the deterrent aspect. In English and American law, it’s  sanction  is: first, the director's duty to return all the benefits of the competition to the company, because from the point of view of these two countries, these interests belong to the company. The second sanction is the director's responsibility to compensate the company. In Iranian law, the main sanction is the director's responsibility to compensate the company. In some exceptional cases, there is also criminal sanction for it. These are cases in which the director has used the company's property and credit to compete with the company or has exercised its authority to compete.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Company
  • Director
  • Competition
  • Fiduciary relationship
  • Absolute prohibition
  • Relative prohibition
  • Sanction
  1. الف) فارسی

    1. اسکینی، ربیعا (1398)، حقوق تجارت، شرکت‌های تجاری، ج 2، چ 25، تهران: انتشارات سمت.
    2. اصغری آقمشهدی، فخرالدین(1381)، «خسارت عدم‌النفع در حقوق ایران و کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا مصوب 1980»، نامۀ مفید، ش 29.
    3. امامی، سید حسن (1353)، حقوق مدنی، ج 1، چ 5، تهران: انتشارات اسلامیه.
    4. پاسبان، محمدرضا (1389)، حقوق شرکت های تجاری، چ 4، تهران: انتشارات سمت.
    5. حسن‌زاده، مهدی (1390)، «آثار ید امانی در معاملات مدیران شرکت‌های تجاری»، ماهنامۀ کانون، ش 123.
    6. جعفرزاده، میرقاسم و شیخی، مریم (1394)، «رابطۀ حقوق رقابت و رقابت غیرمنصفانه: از رویکرد یکسان‌انگاری تا رهیافت مکمل و استقلالی»، پژوهشنامۀ حقوق تطبیقی، سال اول، ش 2.
    7. جنیدی، لعیا و اکبریان طبری، معصومه (1397)، «رابطۀ امانی مدیران در شرکتهای سهامی: بررسی تطبیقی در حقوق ایران و انگلستان»، حقوق تطبیقی، ج 14 ، ش 2.
    8. خزاعی، حسین (1385)، حقوق شرکتهای تجارتی، ج 2، چ 1، تهران: نشر قانون.
    9. ستوده تهرانی، حسن (1397)، حقوق تجارت، ج 1، چ 37، تهران: نشر دادگستر.
    10. عیسائی تفرشی، محمد و اصغری آقمشهدی، فخرالدین (1385)، «ماهیت حقوقی رابطۀ مدیران شرکت‌های سهامی با شرکت»، مجلۀ دانشکدۀ علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان، سال هجدهم، ش 2.
    11. عرفانی، محمود (1388)، حقوق تجارت، شرکت‌های تجاری، چ 1، تهران: انتشارات جنگل- جاودانه.
    12. کاویانی، کورش (1389)، حقوق شرکت‌های تجاری، چ 2، تهران: انتشارات میزان.
    13. نعمت‌اللهی، اسماعیل، سیدعلی روته، مریم سادات (1399)، «بررسی خسارت اعادة منفعت در حقوق مسئولیت مدنی در حقوق کامن‌لا و ایران»، مجلۀ حقوق خصوصی، دورة 71، ش 7.

     

    ب) خارجی

    1. Black, Bernard S.(2001), “The Core Fiduciary Duties of Outside Directors”, Asia Business Law Review, Vol 3, Issu 16, p. 1-35, http://papers.ssrn.com/abstract=270749.
    2. Bourne, Nicolas (2000), Essential Company Law, Third edition, London, Cavandish.
    3. Bourne,Nicolas (2008), Company law, third ed. London.
    4. Chan, andeas & Donald, david (2010), Comprative company law,first edition, Cambridge university press.
    5. Dignam, Alan & lowry, Jhon (2012), Company Law, oxford university, 7th.ed.
    6. Dine.janet, Koutsias,Mario (2014), company law, Eighth ed, Palagrave macmillan.
    7. Griffin, Stephen (2006), Company Law, Harlow: Pearson, forth ed.
    8. Fielding, Scott W. (1999), “Free Competition or Corporate Theft?: The Need for Courts to Consider the Employment Relationship in Preliminary Steps disputes”, Vanderbilt Law Review, Vol 52, Issue 1..
    9. Hannigan, Brenda (2012), Company law, Oxford University Press, Third ed.
    10. Pettet, Ben (2005), company law, Harlow, Pearson, second ed.
    11. Poposky, Jodi L. (1982), Corporate Opportunity and Corporate Competition:A Double – Barreled Theory o Fiduciary Liability, Hofstra Law Review, Vol. 10, Issu 4.
    12. ramsey, Richard M.(1943), Director’s Power to Compete with his Corporation, Indiana Law Journal , Vol. 18 ,Issu 4.
    13. Ridley, Ann, Shepherd, Chris (2015), company law, London, New York, Routledge, First ed. 26.
    14. Talbot, LE (2008), Critical company law, first edition, Routledge-Cavandish.
    15. Wild, Charles & Weinstein ,Stuart (2013), Smith and Keenan’s Company Law, seventeenth edition, London, New York.
    16. Woon, Walter, Company Law, London, Third ed.