روش‌شناسی حقوق تطبیقی

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

دانش‌آموختۀ دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه ژان مولن لیون3 فرانسه

چکیده

ارزش نتایج و یافته‌های مطالعات تطبیقی و کارآمدی آن تا حد زیادی به روش تحقیق وابسته است. به همین دلیل یکی از مباحث مهم در حقوق تطبیقی شناخت روش‌های موجود و مراحل انجام پژوهش است. پرسش‌ها و مباحث مربوط به روش تحقیق در حقوق تطبیقی برای نخستین بار در اواخر قرن نوزدهم میلادی از سوی حقوق‌دانان آلمانی مطرح شد. پس از آن، این مطالعات در سایر کشورها به‌ویژه فرانسه، ایتالیا و امریکا گسترش یافت و هم‌زمان با گسترش علوم دیگر به‌‌خصوص علوم میان‌رشته‌ای، رویکردهای حقوق تطبیقی نیز روز‌به‌روز تنوع و توسعه بیشتری یافت. در ایران اما مطالعات در این حوزه بسیار محدود و عمدتاً منحصر به پاره‌ای توصیه‌های عملی و پراکنده برای انجام پژوهش‌های حقوق تطبیقی است. در این تحقیق بر آنیم نخست به معرفی روش‌های مختلف کیفی و کمی مطالعات حقوق تطبیقی به‌ویژه موارد نوپدید بپردازیم. در ادامه، مراحل اصلی انجام پژوهش تطبیقی در حوزۀ حقوق، مشکلات و موانع موجود در هر مرحله و راه‌های مقابله با آن بررسی می‌‌شود. بی‌شک به‌کارگیری مناسب رویکردهای جدید در حقوق تطبیقی، حقوق‌دان را در فهم بهتر موضوعات حقوقی، تحلیل علمی و دقیق آن‌ها و یافتن راه‌حل‌های حقوقی کارآمدتر یاری می‌رساند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Methodology of Comparative Law

نویسنده [English]

  • Elaheh Mohseni
Ph.D. in Private Law, Jean Moulin Lyon III University, France
چکیده [English]

The value of findings of comparative studies and their efficacy largely depend on research methodology. Therefore, one of the main issues in comparative law is understanding different research methods and approaches. Questions and debates related to research methods in comparative law were raised for the first time in the late 19th century by German lawyers. It was then followed and expanded by researchers in other countries, especially France, Italy and the United States; and along with the development of other sciences, new approaches to comparative law were increasingly developed. In Iran, however, the field has been very limited and largely confined to practical and scattered advices on how to do comparative law research.
In this paper, I try to introduce different qualitative and quantitative methods of comparative law research, with the focus on the state-of-the-art methods. The main methods (or approaches) of comparative law researches are the following: legislative method, descriptive method, evolutionary approach, conceptual method, functional method, factual method, textual approach v. contextual approach (the law-in-context method), historical method, method of classification of legal families, common core method and quantitative methods in comparative law as economic approach or statistical approach to comparative law.
I then describe the main steps necessary to comparative law research, existing and potential problems at every stage and ways to deal with them. There are five principle steps: definition of research topic and methodological approach, description, identification (comparison), explanation and finally evaluation and proposition.      
Understanding different methods and steps of comparative legal research helps comparatists achieve their goal. With the expansion and development of sciences, in particular interdisciplinary sciences, including legal linguistics, law and political economy, legal psychology, sociology of law and anthropology of law, new approaches are also applied in comparative law that help jurists to better understand legal issues through their scientific analysis and evaluation, and to find more effective legal rules and solutions. In this way, the range and scope of comparative law researches is constantly expanding. Introducing and applying these effective and various methods and approaches to comparative law by Iranian jurists and comparatists would lead to enhance juridical knowledge and improve domestic legislation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Comparative law
  • methodology
  • steps of comparative study
  • research method
  • interdisciplinary approach
1. فارسی
1. اس. آر. میننی (1395)، روش‌شناسی تحقیق در حقوق، مترجم: نازآفرین ناظمی، تهران: نشر میزان.
2. انصاری، مهدی (1390)، تحلیل اقتصادی حقوق قراردادها، تهران: انتشارات جاودانه جنگل.
3. تسوایگرت، کنارد و کوتس، هاین (1393)، درآمدی بر حقوق تطبیقی، مترجم: الیاس نوعی و محمد نوعی، تهران: مجد.
4. جناتی، محمدابراهیم (1374)، «فقه تطبیقی و پیشگامان آن»، کیهان اندیشه، ش 59.
5. حافظ‌نیا، محمدرضا (1384)، مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: سمت.
6. حکمت‌نیا، محمود (1384)، «بومی‌سازی نهادهای حقوقی با رویکرد اسلامی»، مجله فقه و حقوق، ش 7.
7. شیروی، عبدالحسین (1390)، حقوق تطبیقی، تهران: سمت.
8. صادق‌منش، جعفر (1390)، «درآمدی بر قواعد مطالعۀ تطبیقی در حقوق»، دادرسی، ش 86.
9. گروهی از نویسندگان (1390)، تأملاتی در حقوق تطبیقی، چ 3، تهران: سمت.
10. ملکیان، مصطفی (1380)، «روش‌شناسی در علوم سیاسی» (متن مصاحبه)، فصلنامۀ علوم سیاسی، ش 14.
11. منصوریان، ناصرعلی (1392)، «روش‌شناسی بومی‌سازی در حقوق»، مجلۀ تحقیقات حقوقی، دورۀ 16، ش 588.
 
2. خارجی
12. Ancel, Marc (1971), Utilité et méthodes du droit comparé: éléments d’introduction générale à l’étude comparative des droits, Neuchâtel, Suisse, Editions Ides et calendes.
13. Constantinesco, Léontin-Jean (1974), Traité de droit comparé, Paris, France, Librairie générale de droit et de jurisprudence.
14. David R. et Jauffret-Spinosi C. (2002), Les grands systèmes juridiques contemporains, Dalloz, 11 éd.
15. De Geest, Gerrit and Van den Bergh, Roger (2004), Comparative law and economics, Cheltenham (UK), E. Elgar, vol. I.
16. European Parliament (2013), A Comparative Study on the Regime of Surrogacy in EU Member States.
17. Gémar, Jean-Claude (1982), Langage du droit et traduction : Essais de jurilinguistique, Linguatech.
18. Jaluzot, Béatrice (2005), "Méthodologie du droit comparé : bilan et prospective", Revue internationale de droit comparé, 57-1, p. 29‑48.
19. Laithier, Yves-Marie (2009), Droit comparé, Paris, Dalloz.
20. McEvoy, Sebastian (2012), "Descriptive and purposive categories of comparative law" in : Pier Giuseppe Monateri, Methods of comparative law, Cheltenham (UK), E. Elgar, p. 144-162.
21. MORÉTEAU, O. P. (2005), "Premiers pas dans la comparaison des droits" (First steps in comparative law), in : Jurilinguistique : entre langues et droits ; Jurilinguistics: Between Law and Language, Jean-Claude Gémar et Nicholas Kasirer (Eds.), Bruylant (Bruxelles) and Thémis (Montréal), p. 407-430.
22. Örücü Esin (2006), A., "Methodology of comparative law", in: Smits, Jan M., Elgar encyclopedia of camparative law, Northampton, USA, E. Elgar, p. 442‑454.
23. PARISI, Francesco and LUPPI, Barbara (2012), "Quantitative methods in comparative law" in : P.G. MONATERI, Methods of comparative law, Cheltenham (UK), E. Elgar, p. 306-316.
24. Reitz, John C. (1998), "How to Do Comparative Law", American Journal of Comparative Law, 46, p. 617.
25. Van Hoecke, Mark (2015), "Methodology of Comparative Legal Research", Law and Method: http://www.bjutijdschriften.nl/doi/10.5553/REM/.000010.
26. Zweigert, Konrad and Kötz, Hein (2011), An introduction to comparative law, translated by Tony Weir, Third ed., Oxford New York, Clarendon Press Oxford University Press.