آثار حقوقی تغییر جنسیت بر عقد نکاح در فقه اسلامی و نظام حقوقی کامن‌لا

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانش‌آموختۀ کارشناسی حقوق خصوصی دانشگاه تهران

چکیده

‎ با پذیرش و مشروعیت عمل تغییر جنسیت در نظام‌های حقوقی مختلف، اثر تغییر جنسیت بر عقد نکاح فرد پس از تغییر جنسیت زوج یا زوجین، از مهم‌ترین مسائلی است که فقها و حقوق‌دانان به آن پرداخته‌اند. اینکه عقد نکاح پس از تغییر جنسیت همچنان دوام دارد یا خیر، مهم‌ترین پرسشی است که صاحب‌نظران در نظام‌های مختلف حقوقی در پاسخ به آن کوشیده‌اند. در برخی از حالات همچون تغییر جنسیتِ یکی از زوجین یا تغییر جنسیت زوجین به‌ صورت غیر هم‌زمان، فقها به‌اتفاق بر انحلال نکاح معتقدند؛ درحالی‌که در برخی از حالات، همچون تغییر جنسیت هم‌زمان زوجین، در انحلال یا صحت عقد نکاح اختلاف وجود دارد. در بریتانیا نظام کامن‌لا تحت قانون بازشناسی جنسیت، فردِ ِتغییر جنسیت داده را موظف کرده است ظرف شش ماه عقد نکاح خود را باطل نماید تا جنسیت او به‌رسمیت شناخته شود. البته در برخی ایالت‌های امریکا تغییر جنسیت موجب فسخ یا بطلان نکاح نیست. در این نوشته تلاش شده است ضمن بیان مطالبی پیرامون موضوع و ماهیت مسئله به بیان احکام فقهی و حقوقی آن پرداخته شود‎ و دیدگاه‌های مختلف در این زمینه در فقه اسلامی و نظام کامن‌لا بیان گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Legal Effects of Sex Change on Marriage based on the Islamic Jurisprudence and Common Law

نویسندگان [English]

  • Mohsen Safari 1
  • Seyed Mehrdad Amir Shahkarami 2
1 Associate Professor, Faculty of Law & Political Sciences,University of Tehran, Tehran,Iran
2 MSc. in Private law, Faculty of Law and Political Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Soon after the acceptance and legalization of transsexual surgery، transsexuals' stability of marriage turns into a concern for both jurists and judges. Whether their marriage remains stable after surgery is a question which is still left unanswered. In cases when only one of the couples undergoes the surgery, marriage is generally believed to be abrogated, but in other cases when both partners do the surgery simultaneously, there are disagreements in verdicts. Based on the British common law system the transsexual partner is obliged to abrogate the marriage for six months until his or her gender is identified. In the United States however, no ban is imposed on marriage in such cases. The present paper aims to discuss the current ideas in this regard and survey the fact in common law and Islamic perspective.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Transsexual
  • Hermaphrodite
  • Gender Identity
  • Gender Recognition Act
  • Gender Recognition Certificate

مراجع

الف) فارسی
1. باریکلو، علیرضا (پاییز 1383 الف)، «آثار حقوقی تغییر جنسیت»، فصلنامۀ مدرس علوم انسانی، دورۀ 8، ش3، ص 129-107.
2. ------------- (زمستان 1382 ب)، «وضعیت حقوقی تغییر جنسیت»، مجلۀ اندیشه‌های حقوقی، دورۀ 1، ش5، ص 86-63.
3. خرازی، محسن (1379)، «تغییر جنسیت»، فقه اهل‌بیت (ع)، دورۀ 2، ش23، ص 147-104.
4. شهیدی، مهدی (1393)، تشکیل قراردادها و تعهدات، چ10، تهران: نشر حقوق‌دان.
5. صافی گلپایگانی، شیخ لطف‌الله (30/8/1394) استفتاء با موضوع تغییر جنسیت، بخش استفتائات، ش 1129.
6. صفایی، حسین و قاسم‌زاده، مرتضی (1394)، حقوق مدنی: اشخاص و محجورین، چ21، تهران: سمت.
7. قانون مدنی ایران، 1307 ش.
8. کاتوزیان، ناصر (1390 الف)، اعمال حقوقی (قرارداد- ایقاع)، چ16، تهران: انتشارات میزان.
9. ------------ (1386 ب)، حقوق خانواده، چ4، تهران: انتشارات دانش نگار.
10. کریمی‌نیا، محمدمهدی (بهار 1390 الف)، «بررسی فقهی و حقوقی تغییر جنسیت»، فصلنامۀ تخصصی علوم اسلامی، دورۀ اول، ش3، ص 24-3.
11. ----------------- (زمستان 1389 ب)، «تأثیر تغییر جنسیت بر ابقای نکاح»، فصلنامۀ فقه پزشکی، سال دوم، ش5، ص 149-121.
12. --------------- (تابستان 1391 ج)، «تغییر جنسیت و مسائل فقهی فراروی آن»، مجلۀ فقه و اجتهاد، دورۀ دوم، ش1، ص 178-151.
13. گودرزی، فرامرز (1377)، پزشکی قانونی، 2 جلدی، چ1، تهران: انتشارات انیشتین.
14. مکارم شیرازی، ناصر (1389 الف)، رساله‌ی احکام برای بانوان، تهیۀ ابوالقاسم علیان نژادی، چ8، قم: مدرسه الامام امیرالمؤمنین (ع).
15. --------------- (1394 ب)، استفتائات جدید، تهیۀ ابوالقاسم علیان نژادی، چ1، قم: مدرسۀ امیر المومنین.
16. هاشمی، سید حسین (بهار و تابستان 1390)، «علامه فضل‌الله و تغییر جنسیت از منظر قرآن»، پژوهش‌های قرآنی، سال هفدهم، ش 65 و 66، ص 140-117.
ب) عربی
17. انصاری، مرتضی‌بن محمد امین (1423ق)، فرائد الاصول، 4 جلدی، چ8، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
18. تبریزى، جوادبن على (1429ق)،استفتاءاتجدید، 2 جلدی، چ1، قم.
19. جبعی عاملی، زین‌العابدین (الشهید الثانی)، (1388)،مباحث حقوقی شرح لمعه، به کوشش دکتر اسدالله لطفی، چ6، تهران: مجد.
20. حر عاملی (1412ق)،وسایل‌الشیعه، 14 جلدی، قم: مؤسسۀ آل البیت (ع).
21. حسینی، سید صادق (1427ق)، المسائل الطیبه، قم: یاس الزهرا.
22. خمینی، روح‌الله (1379)، تحریر الوسیله، 2 جلدی، چ1، قم: دارالعلم.
23. مؤمن، محمد (1415ق)، کلمات سدیده فی مسائل جدیده، چ1، قم: مؤسسۀ نشر الاسلامی.
24. مطهری، احمد (1403ق)، مستند تحریر ‌الوسیله (المسائل المستحدثه)، 6 جلدی، چ1، قم: خیام.
25. مظفر، محمدرضا (1391)، اصول الفقه، 2 جلدی، چ11، قم: دارالفکر.
26. مکارم شیرازى، ناصر (1424ق)، احکامپزشکى، یک جلدی، چ1، قم: انتشارات مدرسۀ امام على‌بن ابى طالب علیه‌السلام.
27. منتظری نجف‌آبادى، حسین‌على (1427ق)، احکامپزشکى، یک جلدی، چ3، قم: نشر سایه.
28. موحدی لنکرانى، محمدفاضل (1427ق(، احکامپزشکانوبیماران، یک جلدی.
29. نائینی، محمدحسین (1376)، فوائد الاصول، 4 جلدی، چ13، قم: مؤسسۀ نشر الاسلامی.
30. نجفی، محمدحسن (1362)، جواهر الکلام، 44 جلدی، بیروت: دارالحیاء التراث العربی.
31. نراقی، احمد (1417ق)، عوائدالایامفیبیانقواعدالاحکام، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
ج) انگلیسی

32. Audrey C. Stirnitzke (Spring, 2011), “Transsexuality, Marriage, and the Myth of True Sex”, Arizona Law Review, 53 Ariz. L. Rev. 285, 288-319

33. Albert P. Melone, Allan Karnes (2008), The American Legal System: Perspectives, Politics, Processes, and Policies, Second Edition.Rowman & LittlefieldPublishers.

34. Betty.Cbruck (2004(, “No longer ugly Ducklying: the European court of human right recognizes transsexual civil right in Goodwin v U.K and sets one the tone for future United States Reform”,Vol 64,number 3, Louisiana Law Review,
35. Julie, Grenberg )2006), The Roads Less Travelled: The Problem with Binary Sex Categorie, In Currah, Paisley; Juang, Richard; Minter, Minter. Transgender Rights Minneapolis: Minnesota University Press.
36. Kogan. S.Tery )2004(, “transsexual, intersexual, and same Marriage”,  vol 18 ,Issue 2,, Byu journal of public law, 371-418.
37. Margarit, E. Coll, M. D. Oliva, R. Gómez, D. Soler, A. Ballesta, F(2000), “SRY gene transferred to the long arm of the X chromosome in a Y-positive XX true hermaphrodite”, vol 2, American Journal of Medical Genetics , 8-25.

38. Paisley Currah, Richard M. Juang, Shannon Minter, (2006), Transgender Rights, U of second Edition,Minnesota Press Publisher.

39. Paul Mallender, Jane Rayson (Oct 2005) ,The Civil Partnership Act 2004: A Practical Guide, First Edition,Cambridge University Press.
40. Sarah Creighton (2001), surgey of intersex,vol 94, no 5 , journal of the royal society of medicine.204-230.
41. Shauna.labman (2001), “Transsexual Identitiy and the law”, vol7,no 1, ,review of current law and law reform,1-24.
42. Gilmore,Stephen , Glennon, Lisa, Hayes and Williams'(2014), Family Law, Frist Edition, Oxford University Press.
43. Whittle, Stephan (2002), respectand Equality: Transsexual And Transgender Rights,vol 11,no 5. cavandish publishing limited.
 
د)پایگاه‌های اینترنتی
44. Re Kevin v Attorney-General for the Commonwealth (2001) 165 FLR 404, 409 [18], available at www.genderbridge.org/indexphp/get information/legal/marriage,.2015/09/24
45. Corbett v Corbett, No S06F0328 , available: at:www.law.cf.ac.uk/clr/networks/irsncd70.html]1970[2ALL,ER,33.:2015/08/10
46. Goodwin Vs,U.K, ECHR, 2002, Application number 289557/95, available at:http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-60596, . 2015/11/07
47. Rekevin vs Attorney General for the Commonwealth, Availeble at: http://www.austlii.edu.au/au/cases/cth/family_ct/2003/94.html.:2015/07/04
48. Vankuck V Germany, ECHR, 2003, Application, Number: 35968/97. Available at: http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-61142, . 2015/09/14
49. http://www.lambdalegal.org/know-your-rights/transgender/trans-marriage-law-faq .At:2015/05/29
50. http://www.mahtaa.com/?p=382662, (1392,11,27). 2015/11/20
51. http://www.mahtaa.com/?p=721(1391/12/08. 2015/11/20
52. X.Y.Z v U.K, ECHR، 1997, Application Number 27830/93, X, x, c Available At: http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-58032.2015/09/04
 
ه) قوانین خارجی
53. Gender Recognition Act 2004.
54. The Matrimonial Causes Act 1973.
55. The Matrimonial Causes (Northern Ireland) Order 1978.
56. The Divorce (Scotland) Act 1976.
57. California Transgender Family Law 101:2013.
مطالعات حقوق تطبیقی
دوره 9، شماره 1
بهار و تابستان
فروردین 1397
صفحه 285-308

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار