مطالعۀ تطبیقی اوصاف شیء در مسئولیت مدنی ناشی از اشیا در حقوق ایران و فرانسه

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدۀ علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 استادیار دانشکدۀ فقه و حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد، نجف‌آباد، ایران

3 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد، نجف‌آباد، ایران

چکیده

فعل ناشی از اشیا مانند فعل زیان‌بار انسان می‌تواند موجب مسئولیت کسانی شود که آن‌ها را در اختیار دارند. قانون مدنی فرانسه در زمان تصویب خود، اصل کلی مسئولیت ناشی از اشیا را پیش‌بینی نکرد و تنها در مواد 1385 و 1386، مسئولیت خسارات ناشی از حیوانات و ساختمان‌ها را لحاظ نمود. اما در اواخر قرن نوزدهم، بر مبنای تفسیر بند 1 مادۀ 1384 این قانون، این اصل در قلمرو مسئولیت قرار گرفت. در حقوق ایران نیز مواد 333، 334 قانون مدنی، همچنین موادی از قانون مجازات اسلامی مانند 511، 512، 514، 515، 518، 522، 528 و 534 و مادۀ 1 قانون بیمۀ اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیۀ موتوری زمینی در مقابل شخص ثالث به شناسایی این مسئولیت پرداخته است؛ بدون آنکه به اوصاف شیء در ایجاد مسئولیت بپردازد. هدف از تنظیم این مقاله آن است که با مطالعۀ تطبیقی بیان گردد. در مسئولیت شیء، تفاوتی نمی‌کند شیء جان‌دار یا بی‌جان، خطرناک یا غیرخطرناک، منقول یا غیر‌منقول و ساکن یا متحرک باشد؛ حتی ضرورتی ندارد شیء از جانب انسان هدایت و اداره شده باشد و در صورت وجود ارکان مسئولیت مدنی، فعل زیان‌بار شیء می‌تواند سبب مسئولیت دارندگان آن‌ شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A comparative study of objects realms in the civil liability resulting from objects at Iranian and French Laws

نویسندگان [English]

  • Alireza Yazdanian 1
  • Seyyed Mohammad Hadi Mahdavi 2
  • Reza Abbasian 2
  • Niusha Mosallanezhad 3
1 Associate Professor, Department of Laws, Faculty of Administrative Sciences and Economics, University of Esfahan, Esfahan, Iran
2 Assistant Professor, Department of Law ,Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Esfahan, Iran
3 PhD Student in Law, Department of Law, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Esfahan, Iran
چکیده [English]

An action resulting from an object like human's damaging action can cause liability for those who possess them. The French civil law at its approval time (1804) had not predicted this principle and just in Articles 1385, 1386, the liability of damages resulting from two types of objects, i.e. animals and buildings due to imposing great damages by them had been predicted by French law. However, by the late nineteen century, the general principle of liability resulting from the objects was included in the liability realm based on an interpretation from the Paragraph 1 of the Article 1384 of the French Civil Law. In the Iranian law, the Articles 333, 334 of the Civil Law and also the Articles from the Law of Islamic Punishment like 511, 512, 514, 515, 518, 522, 528 and 534 and article 1 of the law on compulsory insurance of civil liability of owners of motor vehicles against third-party land have dealt with the identification of this liability without dealing with the rules related to the object realms in creation of the mentioned liability. This article intends to review these rules through a comparative study. The main objective of this paper is to state that in considering object responsibility, there lies no difference whether the object is animate or inanimate, hazardous or non- hazardous, movable or immovable and static or dynamic through a comparative study. Even it is not necessary for the object to be directed or managed by a person. In case of existing any elements of civil liability, the damaging action of object can pose responsibility on its possessors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • objects actions
  • objects realms
  • posessorˊs liability
  1. الف) فارسی

    1. امیری قائم مقامی، عبدالمجید (1378)، حقوق تعهدات، وقایع حقوقی، جلد 1، چاپ 1، تهران، نشر میزان.
    2. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1380)، ترمینولوژی حقوق، چاپ 11، انتشارات گنج دانش، تهران.
    3. دهخدا، علی‌اکبر (1373)، لغت‌نامه دهخدا، جلد 4، چاپ 1، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
    4. ژوردن، پاتریس (1385)، اصول مسئولیت مدنی، مترجم مجید ادیب، چاپ 2، تهران، نشر میزان.
    5. ژوردن، پاتریس (1386)، تحلیل رویۀ قضایی در زمینۀ مسئولیت مدنی، مترجم مجید ادیب، چاپ 1، تهران، انتشارات میزان.
    6. شهیدی، مهدی (1375)، مجموعه مقالات حقوقی(حقوق مدنی، حقوق بازرگانی، حقوق کیفری)، چاپ1، تهران، نشر حقوقدان.
    7. عباسلو، بختیار (1391)، مسئولیت مدنی ناشی از سوانح رانندگی، چاپ سوم، تهران، انتشارات میزان.
    8. غلامعلی‌زاده، محمد (1392)، مسئولیت مدنی ناشی از وسایل موتوری، چاپ1، تهران، ناشر موسسه مطالعات و پژوهش های حقوقی شهر دانش.
    9. قیم، عبدالنبی (1385)، فرهنگ معاصر عربی- فارسی، چاپ 5، تهران، انتشارات فرهنگ معاصر.
    10. -کاتوزیان، ناصر (1380)، جنیدی، لعیا، غمامی، مجید، مسئولیت مدنی ناشی از حوادث رانندگی، چاپ 1، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
    11. کاتوزیان، ناصر (1386)، حقوق مدنی، الزام­های خارج از قرارداد، ضمان قهری، چاپ 8، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
    12. کاتوزیان، ناصر (1384)، مسئولیت ناشی از عیب تولید، چاپ 2، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
    13. محقق داماد، مصطفی (1366)، قواعد فقه، بخش مدنی، چاپ 2، تهران، انتشارات اندیشه‌های نو در علوم اسلامی.
    14. نظری، ایراندخت (1389)، مسئولیت مدنی مالک، چاپ 1، تهران، انتشارات جنگل.
    15. نوری، محمد علی (1380)، عقود و تعهدات قراردادی به طور کلی و الزامات بدون قرارداد از قانون مدنی فرانسه، چاپ 1، تهران، انتشارات گنج دانش.
    16. یزدانیان، علیرضا (1379) ، حقوق مدنی، قلمرو مسئولیت مدنی، چاپ 1، تهران، ناشر ادبستان.
    17. یزدانیان، علیرضا (1392)، درس هایی از حقوق مدنی تطبیقی، مطالعات تطبیقی در حقوق تعهدات، جلد 1، چاپ 1، تهران، نشر میزان.
    18. یزدانیان، علیرضا (1387)، «مطالعه تطبیقی مسئولیت مدنی مالک ساختمان در حقوق ایران و فرانسه»، فصلنامۀ حقوق، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دورۀ 40، شمارۀ 3، ص357-393.
    19. یزدانیان، علیرضا (1390)، «مطالعۀ تطبیقی طرح قاعدۀ مسئولیت مدنی ناشی از عمل غیر در حقوق ایران و فرانسه»، فصلنامۀ حقوق، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دورۀ 42، شمارۀ 4، ص 249-268.

    ب) خارجی

    1. افریقی، ابن منظور (1407ق)، لسان العرب، جلد 12، چاپ 12، بیروت، دار صادر.
    2. دسوقی، محمد ابراهیم (1975)، الاعفاء من المسئولیه عن حوادث السیارات، قاهره، دادالنهضه العربیه.
    3. نقیب، عاطف (1985)، النظریه العامه للمسئولیه الناشئه عن الفعل الاشیا، الخطا و الضرر، چاپ2، بیروت، منشورات عویدات.
    4. عامر، حسین و عبدالرحیم (1979)،المسئولیه المدنیه التقصیریه و العقدیه، چاپ 2، مصر، دارالمعارف.
    5. ناجی، غازی عبدالرحمن (1981)، المسئولیه عن الاشیا غیر الحیه و تطبیقاتها القضائیه، مجله العداله، العدد الثانی، بغداد، السنه السابعه.
      1. Baudouin, Jean-lowis, (1997), Laresponsabilité civile delictuelle, Des obligations, actes et responsabilités, Montreal.4é.éd. Tancelin,.
      2.  Cathelineau, Anne, (2013), Principle général responsabilité du fait des choses, Maitre de conférences à lˊ université de la Rochelle,14, Aout.
      3. Carbonnier, Jean, (1998), Droit civil, Les obligations, Tome 4,21é. éd. Presses universitaires de France.
      4. Chabas, Francois, (1995), Les accidents de la circulation,Dalloz.
      5.  Flour, Aubert. Jacques, Jean, (1997), Droit civil, les obligations, vol. 2,T. 2. Le fait juridique: Armand Colin,7é.éd.
      6. Frizzi, Géraldine, (2006), Transport terrestre , La responsabilité du transporteur interne devoyageurs et de bagages, Juris Classeur responsabilité civile et assurances. Fasc.
      7.  Groutel, Hubert, (1998), Les rapports de lˊ article 1386 et lˊ article 1384, alinéa 1 er du Code civile: 10 ans de jurisprudence commentée, Responsabilité civile et assurances, horsseriedec, chron.
      8. Hocquet-Berg, Sophie, (2003), Gardiencherche force majeure…desesperement… :Responsabilité civile et assurances, chron,12.
      9. Hocquet-Berg, Sophie, (2004), Droit réparation, responsabilité du fait des batiments. Juris Classeur responsabilité civile et assurances.
      10.  Hourdeau-Bodin, Stephanie, (2013), Droit réparation, responsabilité du fait des choses, intervention de la chose, Maitre de conférences, Université de la Rochelle, centred études Juridiques et politiques, Cejep, 2 Septembre.
      11. 35.      Jourdain, Patrice, (1991), Le corps humain peutetreune chose au sens de lˊarticle 1384, alinéa 1er.
      12.  Josserand, (1930), Le travail de refoulment de la responsabilité du fait des choses inanimees: DH.
      13. Mazeaud, Henri, Léon, Jean, (1978), Lecons de droit civile, obligations. T2.6é.éd. Montchrestien.
      14.  Mazeaud, Henri, Léon, (1949), Traité théorique et pratique de la responsabilité civile.Tome 2.4é.éd.Sirey.
      15. Prosser, Williaml, (1971), The law of torts, 4e.ed. west publishing co.
      16. Starck, Boris, (1972), Droit civil obligations,1é. éd. Librairie techniqes. Paris.
      17. Viney, Geneviève, Jourdain, Patrice, (1998), Traité de droit civil. Les conditions de la responsabilité. 2é.éd, Librairie générale de droit et de jurisprudence.
      18.  Viney, Geneviève, (1988), Traité de droit civil, les conditions de la responsabilité, 2é.éd.
      19. weill, Alex, Terré, Francois, (1975), Droit civil, les obligations. 2é. éd. Dalloz.