بررسی فرآیند تحصیل ملکیت اموال فکری

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکترای تخصصی حقوق خصوصی دانشگاه تهران

چکیده

حق مالکیت فردی از مهم‌ترین حقوق افراد جامعه تلقی می‌شود که در مرکز حقوق خصوصی جای گرفته است. در فقه اسلامی حمایت از مال به عنوان یکی از اهداف پنج‌گانۀ شریعت و در کنار حمایت از عقل، دین، نسل و نفس تصریح شده است. در مادۀ 140 قانون مدنی، فرآیند تحصیل ملکیت به چهار چیز محدود شده است؛ به عبارتی دیگر، قانون‌گذار سبب تملک اموال را به چهار چیز محدود نموده و تملک خارج از این اسباب را نامشروع دانسته است. هدف مقالۀ حاضر، بررسی فرآیند تحصیل ملکیت پدیدآورندۀ اثر فکری نسبت به اثر خود در سیاق مادۀ 140 قانون مدنی است. با‌این‌حال این مقاله در آغاز، مالیت آثار فکری را که مقدمۀ احراز ملکیت پدیدآورنده است بررسی کرده و پس از آن به‌طور جداگانه چگونگی تحصیل مالکیت خصوصی اموال فکری را نسبت به پدیدآورندۀ آن‌ها مطالعه نموده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the Process of Property Acquisition in Intellectual Property

نویسندگان [English]

  • Saeed Habiba 1
  • Majid Hoseinzadeh 2
1 Associate Professor, Private and Islamic Law Department, University of Tehran, Tehran, Iran
2 PDH Student in private law, University of Tehran, Tehran ,Iran
چکیده [English]

Right of private property is of the most important individual rights of society that lies in the heart of private law. In Islamic law protection of property as one of the five goals of fighhe, that is, protection of sagacity, religion, generation and self, is to be stipulated. Based on article 140 of civil code the process of property acquisition is restricted to four cases. On the other hand, legislator has limited the causes of property acquisition to four cases and prohibited any other acquisition out of these causes. The purpose of present article is investigating the process of property acquisition of intellectual works in the light of article 140 of civil code. However, at first, the value of intellectual works will be analyzed since it is the introduction of property acquisition of intellectual works and the quality of private property acquisition of intellectual works to its creator will be separately investigated afterward.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Intellectual Properties
  • acquisition of unclaimed properties
  • the Cause of Property Acquisition
  • Value of Intellectual Works
  • Property Acquisition
الف) قوانین و مقررات
1. قانون اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386ش.
2. قانون اسرار تجاری امریکا مصوب 1979م و اصلاحیه 1985م.
3. قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی مصوب 1352ش.
4. قانون حمایت از حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان مصوب 1348ش.
5. قانون حمایت از پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای مصوب 1379ش.
6. قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1313ش.
7. قانون مدنی فرانسه.
8. قانون مسئولیت مدنی مصوب 1339ش.
9. قانون مدنی مصر.
ب) کتاب‌های فارسی
10. امامی، اسدالله (1390)، حقوق مالکیت صنعتی، جلد دوم، چاپ اول، تهران: انتشارات میزان.
11. امامی، میر سیدحسن (1390)، حقوق مدنی، جلد اول، چاپ سی‌و‌دوم، تهران:‌ انتشارات اسلامیه.
12. جاکوب، رابین؛ الکساندر، دنیل؛ لین، لیندسی(1386)، مالکیت فکری،‌ مترجم: بیگی، هاشم، چاپ اول، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
13. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1385)، دانش‌نامۀ حقوقی، جلد سوم، چاپ پنجم، تهران: انتسارات گنج دانش.
14. حائری شاه‌باغ، سیدعلی (1387)، شرح قانون مدنی، جلد دوم، چاپ سوم، تهران: ‌کتابخانۀ گنج دانش.
15. حبیبا، سعید (1390)، جزوۀ درسی حقوق مالکیت صنعتی، جلد اول، انتشارات دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
16. حکمت‌نیا، محمود (1387)، مبانی مالکیت فکری، چاپ دوم، قم: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
17. زرکلام، ستار (1387)، حقوق مالکیت ادبی و هنری، چاپ دوم، تهران: انتشارات سمت.
18. صادقی نشاط، امیر (1389)،حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای، چاپ دوم، تهران: نشر میزان.
19. عدل، مصطفی (1342)،حقوق مدنی، چاپ هفتم، تهران:‌ نشر امیرکبیر.
20. کاتوزیان، ناصر (1386)،‌ حقوق اموال و مالکیت، چاپ پانزدهم، تهران: انتشارات میزان.
21. کاتوزیان، ناصر (1387)، مسئولیت مدنی(مسئولیت‌های خاص و مختلط)، جلد دوم، چاپ هشتم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
22. کنعانی، محمدطاهر (1387)، تملک اموال عمومی و مباحات، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
24. محقق داماد، سیدمصطفی (1388)، قواعد فقه، جلد اول، چاپ دوم، تهران: مرکز نشر علوم انسانی.
25. مهدی‌زاده، حسین (1389)، ثبت آثار ادبی و هنری، چاپ اول، تهران: انتشارات مجد.
26. میرحسینی، سیدحسن (1385)، مقدمه‌ای بر حقوق مالکیت معنوی (مالکیت فکری)، چاپ دوم، تهران: نشر میزان.
27. میرحسینی، سیدحسن (1387)، حقوق اختراعات، چاپ اول، تهران: انتشارات میزان.
28. کانت، ایمانوئل (1380)،فلسفۀ حقوق، مترجم: صانعی دره بندی، منوچهر، چاپ اول، تهران: انتشارات نقش و نگار.
29. کلمبه، کلود (1385)،اصول بنیادین حقوق مولف و حقوق مجاور در جهان، مترجم: محمدزاده وادقانی، علیرضا، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
30. هگل، گئورک ویلهلم فریدریش (1378)، عناصر فلسفۀ حق، مترجم: ایرانی‌طلب، مهبد، چاپ اول، تهران: انتشارات پروین.
ج) مقاله‌های فارسی و پایان‌نامه‌ها
31. حبیبا، سعید؛ شاکری، زهرا (1391)، انتقال قهری اموال فکری، مجلۀ مؤسسۀ حقوق تطبیقی دانشگاه تهران، دورۀ دوم، شمارۀ 1، ص106- 87.
32. علی اعظم، محمد‌بیگی (1374)،بررسی دیدگاههای رایج در حقوق مؤلف، همشهری، شمارۀ 825-823.
33. گرجی، ابوالقاسم (1372)،مشروعیت حق و حکم آن با تکیه بر حقوق معنوی، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شمارۀ 29، ص 132-121.
34. محمودی، اصغر (1391)، ماهیت حقوق مالکیت فکری و جایگاه آن در حقوق اموال، دوفصلنامۀ علمی ـ پژوهشی دانش حقوق مدنی، شمارۀ دوم، پاییز و زمستان 91، ص107-94.
35. رمضان نصرتی، جواد (1388)، بیع اموال فکری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دفاع‌شده به راهنمایی دکتر سعید حبیبا، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
ج) منابع عربی
36. الطباطبایی حکیم، سیدمحسن (1390)، نهج‌الفقاهه، چاپ اول، قم: انتشارت 22بهمن.
37. الغروی الاصفهانی، سید محمدحسین (1418)، حاشیه علی المکاسب، جلد پنجم، چاپ اول، قم: انتشارات حوزۀ علمیه قم.
38. خمینی، امام روح‌الله (1415)، کتاب البیع، جلد اول، چاپ هفتم، قم: النشر الاسلامی.
39. خویی، آیت‌الله ابوالقاسم (1412)، مصباح‌الفقاهه، چاپ دوم، بیروت: انتشارات دارالهادی.
40. نجفی، شیخ محمدحسن (1281)، جواهرالکلام، جلد سوم، لبنان، دار احیاء التراث العربیه، نرم‌افزار جامع فقه اهل بیت علیه‌السلام.
د) منابع لاتین
41. Black, Henry, C., Black Law Dictionary(2003), West Publishing Co, USA.
42. Clarke, Alison & Kohler, Paul(2005), Property Law, Published in the United States of America by Cambridge University Press, New York.
43. Cohen, J, Flex (1985), Transcendental Nonsense and the Functional Approach, third edition, Max Planck Institute of Economics.
44. Mazeaud (Henri et Léon), Chabas (François), (1999), Leçons de droit civil, Vol. 2,  Les suretés-La publicité fonciere, 7eéd, ontchristien.
45. Stark, Boris(1972), Driot civil, 2th Edition, Libraries Technology, Paris.