بررسی تطبیقی اصل تعداد محدود در حقوق مالکیت فکری

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار حقوق عمومی و بین‌الملل، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

در مالکیت بر اموال فیزیکی علاقه‌های حقوقی که اشخاص می‌توانند نسبت به اموال داشته باشند و نیز روش‌های انتقال آن، تعداد محدود و قالب‌های مشخصی دارد. این موضوع که از آن با عنوان اصل تعداد محدود (Numerus clausus principle) یاد می‌شود در هر دو نظام حقوقی نوشته و کامن‌لا پذیرفته‌شده است. در حقوق ایران نیز بدون اینکه اصلی تحت این عنوان تصریح شده باشد، ماهیت آن مورد پذیرش قرار گرفته است. با توجه به اینکه در دهه‌ها‌ی اخیر مالکیت‌گرایی در حقوق مالکیت فکری تحولی چشمگیر داشته، پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که آیا در این حوزه نیز مانند مالکیت بر اموال فیزیکی، اصل تعداد محدود اعمال می‌شود یا خیر؟ به‌منظور پاسخ به این پرسش، اصل تعداد محدود و مبانی توجیهی آن، ضرورت و نحوۀ اعمال آن در حوزۀ حقوق مالکیت فکری با روشی توصیفی- تحلیلی بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای بررسی گردید و این نتیجه به‌دست آمد که اصل یادشده به‌طور یکنواخت در حوزۀ حقوق مالکیت فکری اعمال نمی‌شود و استانداردسازی علاقه‌های حقوق مالکیت فکری تا نقطه‌ای مفید خواهد بود که بین هزینه‌های ناشی از محدود کردن مالکان اموال فکری در ایجاد علاقه‌های مالکیتی جدید و منافع ناشی از اعمال اصل تعداد محدود تعادل برقرار باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Comparative Study of the principle of Numerus Clausus in the intellectual property rights

نویسندگان [English]

  • Mehdi Zahedi 1
  • Ebrahim Chavoshi Lahrood 2
1 Associate Professor of Public and International Law, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.
2 Ph.D. Student in in Private Law, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
چکیده [English]

In the property of the physical assets, the legal interests that individuals can have in relation to assets, as well as its methods of conveyance are in limited numbers and specified molds. The issue, referred to as the principle of the Numerus Clausus, has been accepted in both civil law and common law systems. In our country, without mentioned principal under this title, its nature has been accepted. In recent decades, propertization is one of the impressive developments in the field of intellectual property rights and the question is whether, in this area, such as the property of physical assets, the principle of Numerus Clausus is applied or not? Therefore, in this research, while explaining the principle of Numerus Clausus and its justification, the necessity and method of its application in the field of intellectual property rights were investigated by descriptive-analytical method based on library studies and determined that the principle is not uniformly applied in the field of intellectual property rights and the standardization of intellectual property rights interests will be useful to the extent that there is a balance between the costs of restricting intellectual property owners in creating new property interests and the benefits of applying the Numerus Clausus.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Exhaustion Doctrine
  • Intellectual Property
  • In-Rem Rights
  • Numerus Clausus Principle
  • Tragedy of the Anti-Commons
  • The Principles of Unity in property

مراجع

  1. الف) فارسی

    - کتاب‌ها

    1. حبیبا، سعید و شاکری، زهرا (1389). دکترین استیفای حق در حقوق مالکیت فکری، تهران: انتشارات سمت.
    2. کاتوزیان، ناصر (1383). اموال و مالکیت، چ 8، تهران: نشر میزان.

     

    - مقاله‌ها

    1. پیلوار، رحیم و صفری، حاتمه (1399). قلمرو آزادی اراده در ایجاد حقوق عینی جدید از منظر حقوق اموال و مالکیت و ثبت. مجلۀ حقوق اسلامی، سال 16، شمارۀ 65.
    2. حبیبا، سعید و شاکری، زهرا (1391). مبحثی در محدودیتها و استثنائات حقوق مالکیت ادبی و هنری. مطالعات حقوق تطبیقی، شمارۀ 1.
    3. جعفری‌تبار، حسن (1386). ملک معنی در کنار گفتاری در فلسفۀ حقوق مالکیت فکری. فصلنامۀ حقوق، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، سال 37، شمارۀ 2.
    4. قنواتی، جلیل و شیرخانی، پوریا (1396). بررسی مفهوم توقیفی بودن حقوق عینی: مطالعۀ تطبیقی حقوق فرانسه، آلمان، اسپانیا و حقوق اسلامی. فصلنامۀ پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، سال 4، شمارۀ 2.
    5. گرجی، ابوالقاسم (1365). مالکیت در اسلام. مجلۀ تحقیقات اسلامی، شمارۀ 1.
    6. محقق داماد، سید مصطفی (1397). تحلیل فقهی مالکیت ادبی و هنری. مجموعۀ مقالات همایش بررسی تحلیلی و انتقادی لایحۀ حمایت از مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط، فرهنگستان علوم.

     

    - رساله

    1. صاحب، طیبه (1389). مبانی حقوق مالکیت فکری از دیدگاه اقتصادی، رسالۀ دکتری دانشگاه تهران.

     

    ب) خارجی

    - Book

    1. Reboul-Maupin, Nadège (2008). Droit des biens, Paris: Dalloz, 2ième éd.

     

    - Articles

    1. Akkermans, Bram (2015). The Numerus Clausus of Property Rights. Maastricht European Private Law Institute Working Paper No. 2015/10.
    2. Alschuler, Albert W. (1996). Rediscovering Blackstone. 145 U. PA. L. REV. 1, 37, 43.
    3. Baffi, Enrico (2008-2009). The Anticommons and the Problem of the Numerus Clausus of Property Rights (2007). In Property, A Legal Paradigm. edited by Ramakistaiah. Jilla, the Ifcai University Press.
    4. Bell, Abraham and Parchomovsky, Gideon (2005). A Theory of Property. Cornell Law Review, Vol. 90, p. 531, 2005, U of Penn, Inst. for Law & Econ Research Paper 04-05.
    5. Bell, Abraham and Parchomovsky, Gideon (2004). what property is?. ILE research paper, No. 04-05.
    6. Davidson, Nestor M. (2008). Standardization and Pluralism in Property Law. 61 Vand. L. Rev.
    7. Hart, Hnery M., JR. & Sacks, Albert M., Eskridge, William N., Jr. & Philip P. Frickey Ed. (1995). The legal process: Basic Problems in the making and application of law. Foundation Press.
    8. Hansmann, Henry & Kraakman, Reinier (2002). Property, Contract, and Verification: The Numerus Clausus Problem and the Divisibility of Rights. 31 J. LEGAL STUD.
    9. Heller,Michael A (1999). The Boundaries of Private Property. The Yale Law Journal,Vol. 108.
    10. Hohfeld, Wesley N. (1917). Fundamental Legal Conceptions as Applied in Legal Reasoning. 26 Yale Law.
    11. Hovenkamp, Herbert (2011). Post-Sale Restraints and Competitive Harm: The First Sale Doctrine in Perspective. 66 N.Y.U. ANN. SURv. Am. L.
    12. Lemley, Mark Am (1997). “Dealing with Overlapping Copyrights on the Internet”, 22 U. DAYTON L. REV.
    13. Merrill, Thomas W. & Smith, Henry E. (2000). Optimal Standardization in the Law of Property: The Numerus Clausus Principle. 110 YALE L.J. 1, 23.
    14. Mulligan, Christina (2013). A Numerus Clausus Principle for Intellectual Property. 80 Tenn. L. Rev.
    15. Parisi, Fracesco (2002). Entropy of property. American Journal of Comparative Law, Vol. 50, No. 3.
    16. Perzanowski, Aaron K. & Schultz, Jason (2011). Digital Exhaustion. UCLA law review, University of California, Los Angeles. School of Law.
    17. Rudden, Bernard (1987). Economic Theory v. Property Law: The Numerus Clausus Problem. Oxford Essays on Jurisprudence (J. Eekelaar & J. Bell eds., 3d ed).
    18. Sganga, Caterina (2021). Digital Exhaustion after Tom Kabinet: A Non-exhausted Debate. EU Internet Law in the Digital Single Market, Springer.

     

    - Thesis

    1. Akkermans, Bram (2008). The Principle of Numerus Clausus in European Property law, Doctoral Dissertation, Maastricht University.

     

    - Websites

    1. https://www.microsoft.com/enus/download/details.aspx?id=13653(last visited Nov.17, 2021).

    22.https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=221807&pageIndex=0&doclang=EN#Footnote*(last visited Nov.21, 2021).

مطالعات حقوق تطبیقی
دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 26
پاییز و زمستان 1401
مهر 1401
صفحه 553-575

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار