مطالعۀ تطبیقی مفهوم و الزامات علنی بودن دادرسی کیفری در حقوق ایران و موازین بین‌المللی

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دورۀ دکتری تخصصی حقوق عمومی، گروه حقوق عمومی و بین‌الملل، دانشکدۀ حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استاد گروه حقوق عمومی و بین‌الملل، دانشکدۀ حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 استادیار دانشکدۀ حقوق دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

 اصل علنی بودن دادرسی، یکی از جلوه‌ها و شاخصه‌های اساسی دادرسی عادلانه بوده، از مهم‌ترین تضمین‌های آن شمرده می‌شود. این اصل دارای مفهومی ترکیبی و قابل تجزیه به عناصر متعدد است و هرکدام از این عناصر مفهومی نیز الزامات خاص خود را دارد. درنتیجه، دادرسی علنی با نبود هرکدام از عناصر مفهومی و الزامات آن‌ها، دیگر به این مفهوم دلالت نخواهد داشت. بر این اساس، در این مقاله پس از تبیین عناصر مفهومی و الزامات اصل علنی بودن دادرسی کیفری در پرتو موازین بین‌المللی، موضع نظام حقوقی ایران در این باره مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت چنین نتیجه‌گیری شده است که با وجود شناسایی عناصر مفهومی و برخی الزامات اصل علنی بودن دادرسی در حقوق ایران، بی‌توجهی به برخی دیگر از الزامات مهم این اصل ازجمله ناممکن بودن دسترسی عمومی به اسناد و مدارک پرونده‌ها و دشواری دسترسی به آرای دادگاه‌ها و نیز وجود محدودیت‌های قانونی در خصوص انتشار جریان دادرسی و اعلان علنی رأی و همچنین برخی محدودیت‌های عملی دیگر، تحقق شایستۀ دادرسی علنی را در حقوق ایران با چالش‌های جدی مواجه ساخته است. به‌علاوه در راستای تکمیل نوشتار، به استثنا‌ها و محدودیت‌های حاکم بر این اصل نیز اشاره شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Comparative Study of the Concept and Necessities of Public Criminal Trial in the Iranian Law and International Standards

نویسندگان [English]

  • Ali Hajipour Kondroud 1
  • Seyed Mohammad Hashemi 2
  • Asadollah Yavari 3
1 Ph.D. Student of Public law, Department of Public & International Law, College of Law and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Full Professor, Department of Public & International Law, College of Law and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, College of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The rule of public trial is one of the main manifestations and indexes of fair trial, and is  considered as one of the most important enforcements of the rule of fair trial. The rule of public trial has a combined and referable- to- various -elements concept and each of the conceptual elements has its own necessities. Hence, with lack of every conceptual element and its necessities, public hearing will not refer to the concept. So, in this article after explaining conceptual elements and the necessities of the public criminal trial rule under the shadow of international criteria, Iranian Law position is studied in this relation and it is concluded that in spite of investigation of conceptual elements and some of the necessities of public trial rule in Iranian Law, ignoring other important necessities of the rule such as public inaccessibility of documents and deeds of the cases, difficulty in accessibility to the courts’ votes and also legal restrictions in the field of releasing proceedings and some other practical limitations, have confronted desired achievement of public trial with serious challenges in the Iranian legal system. In addition, to completing the text, the exceptions and limitations governing this principle are also discussed in this paper.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Criminal Procedure
  • public trial
  • conceptual elements
  • international criteria
  • Iranian Law

مراجع

  1. الف) فارسی

    1. 1.         انصاری، باقر (1390)، «مطالعه تطبیقی حق دسترسی رسانه‌ها به دادرسی‌ها و اطلاعات قضایی»، فصلنامۀ پژوهش حقوق، سال سیزدهم، ش35، ص 308-269.
    2. 2.        انصاری، باقر (1393)، حقوق رسانه، چ3، تهران: انتشارات سمت.
    3. 3.        خالقی، علی (1383)، «علنی بودن دادرسی در پرتو اسناد بین‌المللی و حقوق داخلی»، مجلۀ پژوهش‌های حقوقی، سال سوم، ش5، ص 49-29.
    4. 4.        دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل (UNODC) (1393)، راهنمای مرجع تقویت سلامت و توانمندی قضایی، مترجم: حسن وکیلیان، چ1، تهران: نشر مرکز مطبوعات و انتشارات قوۀ قضائیه.
    5. 5.        رضوی فرد، بهزاد و قربانزاده، حسین (1395)، «حق بر علنی بودن دادرسی به‌عنوان یکی از حقوق دفاعی متهم در رویۀ دادگاه‌های کیفری بین‌المللی»، مجلۀ مطالعات حقوق تطبیقی، دورۀ 7، ش1، ص 176-163.
    6. 6.        زراعت، عباس (1377)، جرم سیاسی، چ1، تهران: انتشارات ققنوس.
    7. 7.        زراعت، عباس و احمدی، انور (1386)، «مبانی و آثار اصل حضوری بودن فرایند دادرسی کیفری»، پژوهشنامۀ حقوق کیفری، سال پنجم، ش2، ص 137-111.
    8. 8.        صابر، محمود (1394)، آیین دادرسی کیفری بین‌المللی، چ2، تهران: نشر دادگستر.
    9. 9.        علم، محمود (1384)، دادگستری استاندارد در اسناد بین‌المللی، چ1، تهران: نشر میزان.
    10. 10.       قاری سید فاطمی، سید محمد (1393)، حقوق بشر در جهان معاصر، جستارهایی تحلیلی از حق‌ها و آزادی‌ها، جلد دوم، چ3، تهران: انتشارات شهر دانش.
    11. 11.       قربانی، علی (1390)، دادرسی منصفانه در رویۀ دادگاه اروپائی حقوق بشر، چ1، قم: انتشارات حقوق امروز.  
    12. 12.      قلعه جی، محمد رواس (1406ق)، موسوعه فقه علی بن ابی طالب، بیروت: دار المعرفه.
    13. 13.      کاشانی، سید محمود (1383)، استانداردهای جهانی دادگستری، چ1، تهران: نشر میزان.
    14. 14.      مالچ نیکل، مارک (1384)، «بزه دیدگان در معرض قضاوت؛ آیا اصل عدالت علنی در خدمت بزه دیدگان است؟»، در: جرم، بزه دیدگان و عدالت، مقالاتی در مورد اصول و رویه، مترجم: امیر سماواتی پیروز، چ1، تهران: انتشارات خلیلیان.
    15. 15.      مرادی حسن‌آباد، محسن (1393)، «پوشش تلویزیونی فرایند رسیدگی در دادگاه‌های کیفری»، مجلۀ حقوقی دادگستری، سال هفتاد و هشتم، ش87، ص 163-145.
    16. 16.      موسوی بجنوردی، سید صمد و روحانی، سمیه (1391)، «شاخصه‌های عدالت قضایی از منظر امیر المومنین علی (ع) با رویکردی بر آراء امام خمینی (س)»، پژوهشنامۀ متین، سال چهاردهم، ش54، ص 39-17.
    17. 17.      ناجی زواره، مرتضی (1394)، آشنایی با آیین دادرسی کیفری، ج2، چ1، تهران: انتشارات شهر دانش.
    18. 18.      نیکویی، سمیه (1385)، «الزامات علنی بودن دادرسی کیفری در پرتو دادرسی عادلانه»، مجلۀ حقوقی دادگستری، سال هفتادم، ش56 و 57، ص 240-219.
    19. 19.      ویژه، محمدرضا و طاهری، آزاده سادات (1390)، « تحلیلی بر قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات در پرتو اصول کلی حاکم بر دسترسی به اطلاعات»، فصلنامۀ پژوهش حقوق، سال سیزدهم، ش35، ص 268-237.
    20. 20.      هداوند، مهدی و آقائی طوق، مسلم (1389)، دادگاه‌های اختصاصی اداری در پرتو اصول و آئین‌های دادرسی منصفانه (حقوق ایران و مطالعۀ تطبیقی)، چ1، تهران: انتشارات خرسندی.
    21. 21.      هرمزی، خیرالله (1383)، «توجیه آرای مدنی و ضمانت اجرای عدم رعایت آن»، نشریۀ پژوهش حقوق و سیاست، ش11، ص 54-27.
    22. 22.     یاوری، اسدالله (1383)، «حق برخورداری از دادرسی منصفانه و آئین دادرسی نوین»، نشریۀ حقوق اساسی، سال دوم، ش2، ص 253-292.

     

     

    ب) خارجی

    1. Alemanno, Alberto and Stefan, oana, (2014) »openness at the court of Justice of the European Union: Toppling a Taboo«, Forth coming in 51 common Market Law Review Issue 1, pp. 97-139.
    2. Bosland, Jason and Gill, Jonathan, (2014), »The principle of open Justice and the judicial duty to give public resons«, Melbourne University law Rewiew, vol 38:482, pp 471-495.
    3. Conley, Amanda and Datta, Anupam and Nissenbaum, Helen and Sharma, Divya, (2012), »sustaining privacy and open Justice in the transition to online cort records: A Multidiseiplinary inquir«, Maryland Law Review, vol 71:772, pp 772-847.
    4. European Court of Human Rights, (2014), Guide on Article 6, Right to a fair trial (Criminal limb), available at, www.echr.coe.int.
    5. European court of human rights, (2014), Guide on Article 6, Right to a fair trial (criminal limb), available at: www.echr.coe.int.
    6. Grozev, Yonko and others, (2009), Right to a Fair Trial under the European Convention on Human Rights (Article 6), Interights Manual For lawyers, Pruduced with the generous support of the open society institute.
    7. International commission of Jurists, (2009), Trial observation Manual for criminal proceedings, practitioners Guide no.5, Geneva, Switzerland.
    8. Lawsom, Edward, (2005), Encyclopedia of Human Rights, second Edition, United States of America: Taylor and Francis publish.
    9. Mahoney, Paul, (2004), »Righ to a fair trial in criminal matters under Article 6 E.C.H.R«, judicial Studies Institute Journal, vol 4:2, pp 107-129.
    10. Mclachlin, Beverley, (2014), openness and the Rule of Law, Remark at the Annual International Rule of Law Lecture, London, United Kingdem.
    11. Mole, Nuala and Harby, Catharing, (2006), The right to a fair trial, A guide to the implementation of the European convention on human rights, human rights hand books, no.3. Belgium.
    12. Navratil, Szonja, (2009), publicity in the Adminstration of justice and the Disclosurs of court Decisions, EOTVOS KAROLY institute.
    13. OSCE office for Democratic Institutions and Human Rights (ODIHR), (2012), Legal Digest of Inter national Fair Trial Right« printed in Poland by Agencj a KARO.
    14. Rodrick, Sharon, (2007), »open Justice and Suppessing evidence of police methods: The positions in Canada and Australia«, Melbourne University Law Review, vol 31. pp 171-200.
    15. Saferling, Christoph .J. M (2001), »Towards an international criminal procedur«, First published, oxford university press, New York.
    16. Stepniak, Daniel, (2014), The Theraepuetic value of open Justice, Law school, The University of western Australia.
    17. Symonides, Janusz, (2000), Human Rights: concept and standards, UNESCO  Publishing.
    18. Tomlinson, Hugh, (2012), Towards Legal Trancparency, Justice wide open center for Law, Justice and Journalism )CLJJ( ,  city university: London.
    19. Vitkauskas, Dovydas and Dikov, Grigoriy, (2012), protecting the right to a fair trial under the European Convntion on Human Rights, Council of Europe, human rights hand books.
    20. White, Robin C.A, (1999), The English Legal system in Action, Third edition, oxford university press: New York.

     

     

    ج) آرا و پرونده‌ها

    1. Case of  Komanicky v Slovenia, Application no.32106/962002, June 4, 2002.
    2. Case of Dory v. Sweden, Application no. 28394/95, November 12, 2002, para37.
    3. Case of Goc V. Turkey, Application no. 36590/97. July 11, 2002, Para 12. 
    4. Case of Pretto and Others v Italy, Application no. 7984/77, December 8, 1983, para 8.
    5. Case of Riepan v. Austria, Application no. 35115/97, November14, 2000, Para 29.
    6. Case of Salamonsson v.Sweden, Application no. 38978/97, November 12, 2002, para36.
    7. Case of Steel and Morris v. the United Kingdom, Application no. 68416/01, February15,   2005, para 59.
    8. Case of Tierce and Others v. San Marino, Applications nos 24954/94, 24971/94 and24972/94- July 25, 2000, Para 93.
    9. Human Rights Committee, Communication no. 848 / 1999, Para.7.3.
    10. Humman Rights Committee General Comment 32. CCPR/C/GC/32, 23 August 2007.
مطالعات حقوق تطبیقی
دوره 9، شماره 1
بهار و تابستان
فروردین 1397
صفحه 87-119

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار