مطالعۀ تطبیقی اعراض در فقه و حقوق ایران و حقوق فرانسه

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار حقوق خصوصی دانشگاه تهران، پردیس فارابی

چکیده

اعراض ازجمله مهم‌ترین اسباب زوال مالکیت است و پس از آن مال به دایرة اموال عمومی باز می‌گردد و برابر مقررات حقوقی دوباره قابل تملک و استفاده از سوی دیگران می‌شود. این مقاله در پی مطالعة تطبیقی این نهاد حقوقی در فقه و حقوق ایران از یک طرف و حقوق فرانسه از طرف دیگر است و بر همین اساس ابعاد مختلف حقوقی اعراض بررسی خواهد شد و خواهیم دید که نقاط اشتراک فراوانی بین نظام‌های حقوقی پیش‌گفته وجود دارد و مهم‌ترین آن‌ها این است که در هر دو نظام حقوقی، اعراض ایقاعی است که باعث زوال مالکیت می‌شود و درصورتی که به نحو صحیح و در چارچوب قانون اعمال نشود، مسئولیت ایجاد خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Abandonment in Fiqh, the Iranian Law and the French Law

نویسنده [English]

  • Rahim Pilvar
Assistant Professor, Law Department, Farabi Campus, University of Tehran, Qum, Iran
چکیده [English]

Abandonment is one of the most important causes which terminates the ownership and turns the abandoned property into a publicly-owned property. This makes the abandoned property available for a new ownership in accordance with the prevailing legal rules. The present study aims at undertaking a comparative examination of this legal institution in Fiqh, the Iranian law, and the French law. For this purpose, this paper will examine different dimensions of abandonment. This study will conclude that there are many similarities among the aforementioned legal systems in relation to abandonment. The most important aspect of abandonment is the termination of the ownership and if abandonment is not performed in a proper manner and in accordance to law, this may produce legal liability.

کلیدواژه‌ها [English]

  • abandonment
  • Ownership
  • Property
  • Extinction of ownership
  • Public properties
  1. الف) فارسی

    1. امامی، سید حسن (1377 )، حقوق مدنی ، ج4، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
    2. بودریار، ژان (1389)، جامعۀ مصرفی، اسطوره‌ها و ساختارها، ترجمۀ پیروز ایزدی، چ2، تهران: نشر ثالث.
    3. جعفری لنگرودی، محمد جعفر ( 1380)، حقوق اموال، تهران: گنج دانش.
    4. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1382)، عناصر‌شناسی، تهران: گنج دانش.
    5. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1386)، الفارق، تهران: گنج دانش.
    6. امام، سید محمد رضا و حقیقت‌پور، حسین (1391)، «بازپژوهی اعراض از ملکیت در فقه و حقوق»، مجلۀ فقه و اصول، شمارۀ 89، ص 105 تا 124.
    7. دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه (لوح فشرده)، روایت چهارم ، تهران: مؤسسۀ انتشارات دانشگاه تهران.
    8. عدل (منصورالسلطنه)، مصطفی (1373)، حقوق مدنی، به کوشش محمدرضا بندرچی، چ1، انتشارات بحرالعلوم.
    9. کاتوزیان، ناصر (1378)، اموال و مالکیت، چ2، تهران: نشر دادگستر.
    10. کاتوزیان، ناصر (1387)، ایقاع، تهران: نشر میزان.
    11. محقق داماد، سید مصطفی (1369)، «اعراض از ملک، مجله تحقیقات حقوقی»، شمارۀ 8، ص 7 تا 32
    12. محقق داماد، سید مصطفی؛ قنواتی، جلیل؛ وحدتی شبیری، سید حسن؛ عبدی‌پور، ابراهیم (1394)، حقوق قراردادها در فقه امامیه، تهران: انتشارات سمت.

    ب) عربی

    1. ابن منظور، ابو‌الفضل، جمال‌الدین، محمد‌بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، 15 جلد، - چ3، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
    2. ایروانی، علی‌بن عبدالحسین نجفی (1406ق)، جمان السلک فی الاعراض عن الملک، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    3. بحرالعلوم، محمدبن محمد تقی (1403ق) بلغه الفقیه، تهران: مکتبه الصادق.
    4. بحرانی، آل عصفور یوسف‌بن احمد‌بن ابراهیم (1405ق)، الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    5. حکیم، سید محسن (1416ق) مستمسک العروه الوثقى، قم: مؤسسۀ دارالتفسیر.
    6. حلی، علامه حسن‌بن یوسف‌بن مطهراسدی (1414ق)، تذکره الفقها (ط- الحدیثه)، قم: آل البیت.
    7. حلی، جمال‌الدین احمدبن محمد اسدی (1407ق)، المهذب البارع فی شرح المختصرالنافع، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    8. حلی، مقداد‌بن عبدالله سیوری (1404ق)، التنقیح الرائع لمختصرالشرائع، قم: کتابخانۀ مرعشی نجفی.
    9. خمینی، سید روح‌الله (1425ق)، تحریرالوسیله (ترجمۀ اسلامی)، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    10. خوئی، سید ابوالقاسم موسوی (بی‌تا)، المستند فی شرح العروه الوثقی، اجاره، بی‌جا.
    11. خوئی، سید ابوالقاسم موسوی (1418ق)، موسوعه الامام خوئی، قم: مؤسسۀ احیاء آثار الامام خوئی.
    12. رشتی، میرزا حبیب‌الله (گیلانی نجفی)، (1401ق)، کتاب القضاء، قم: دارالقرآن.
    13. شیرازی، سید محمد حسین (1413ق) الفقه، القواعد الفقهیه، بیروت: مؤسسۀ امام رضا(ع.)
    14. طریحى، فخر‌الدین (1416ق)، مجمع البحرین، 6 جلد، چ3، تهران: کتابفروشى مرتضوى.
    15. عاملى، شهید ثانى، زین‌الدین بن على (1413ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، 15 جلد، چ1، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
    16. عمیدی، سید عمیدالدین‌بن محمد اعرج حسینی (1416ق)، کنزالفوائد فی حل مشکلات القواعد، قم.
    17. فراهیدی، خلیل‌بن احمد (1410ق)، کتاب العین، قم.
    18. فیومى، احمدبن محمد مقرى، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، در یک جلد، منشورات دارالرضی، قم.
    19. قمی، سید صادق حسینی روحانی (1412ق)، فقه الصادق(ع)، قم: مدرسه امام صادق.
    20. مغنیه، محمد جواد (1421ق)، فقه الامام صادق(ع)، قم: مؤسسۀ انصاریان.
    21. مکارم شیرازی، ناصر (1416ق)، انوارالفقاهه، کتاب الخمس و الانفال، قم: مدرسۀ امام علی(ع).
    22. نائینی، میرزا محمد حسین غروی (1373ق)، منیه الطالب، تهران: المکتبه المحمدیه.
    23. نجفی، محمد حسن (1406ق)، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، لبنان: دارالاحیاء التراث عربی.
    24. نراقی، مولی محمدبن احمد (1422ق). مشارق الاحکام، قم.

    ج) فرانسوی

    1. Aubry et Rau (1961): Droit civil français, Des biens, 7  ͤ édition Par: Paul Esmein, T.2, Des biens, Librairies Techniques,
    2. Bergel .J ؛ Bruschim .M ؛ Cimamonti .S (2000), Traité de droit civil Sous la direction de Jaques Ghestin, Paris, L.G.D.J
    3. Colin .A et Capitant .H (1934): Cours  élémentaire de droit civil français, Avec le concour de M .Julliot de la morandière, T.1, 8  ͤ édition, Dalloz
    4. Garner, Bryan A ( 2004): Black’s law dictionary, Thomson business pub, 8 edition,
    5. Guillien, Raymond et Vincent Jean (2001): Lexique des termes juridique, Dalloz
    6. Planiol, Marcel ؛ Ripert, George (1952):  Traité pratique de droit civil Français Les biens, Par Picard,T 3, 2̊Edition, Paris, L.G.D.J
    7. Terré, François ؛ Simler, Philippe (2006): Droit civil Les biens, 7  ͤ édition ,Paris, Dalloz
    8. http://www.histoiredudroit.fr/corpus_iuris_civilis.html