قواعد صلاحیت در دعاوی مسئولیت مدنی ناشی از هتک‌حیثیت فرامرزی در ‏حقوق ایران، انگلستان و اتحادیۀ اروپا

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

2 گروه حقوق، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران

چکیده

امروزه با پیشرفت ارتباطات، دعاوی هتک حیثیت از مرزهای ملی فراتر رفته است، به‌طوری که امکان دارد در یک دعوا چندین عنصر خارجی دخیل باشند. در این وضعیت، دادگاه‏های متعددی می‏توانند با استناد به ارتباط عناصر دعوا با حوزۀ قضایی خود، اعمال صلاحیت کنند. این مسئله در جایی مشکل‏ساز است که ارتباط ناچیزی میان عناصر دعوی و کشور محل دادگاه وجود دارد. بنابراین، نظام‏های حقوقی باید قواعد صلاحیتی را ارائه دهند که مانع بروز چنین چالشی گردد. در این پژوهش بررسی خواهد شد که نظام‏های حقوقی ایران، انگلستان و اتحادیۀ اروپا از چه ضوابط صلاحیتی در چنین دعاوی استفاده می‏کنند؟ آیا این قواعد می‌تواند انتظارات مشروع اشخاص خصوصی را برآورده سازد و درعین‌حال با توجه به تحول فناوری، انعطاف لازم را داشته باشد؟ قانون‌گذار انگلیسی با توجه به اینکه در دعاوی هتک‏ حیثیت در زمان واحد ممکن است چندین کشور با دعوا ارتباط داشته باشند، قاعدۀ ویژه‏ای را وضع کرده است که به‌موجب آن، دادگاه‏های انگلستان در صورتی صلاحیت رسیدگی دارند که مناسب‏ترین دادگاه برای طرح آن دعوا باشند. به این ترتیب، لازم است دادگاه‏های انگلیسی ارتباط دعوا با سایر حوزه‏های قضایی را بررسی نمایند. در اتحادیۀ اروپا، علاوه بر دادگاه محل استقرار زیان‏زننده، محل وقوع خسارت را هم صالح تلقی نموده‏اند. ضمن آنکه دادگاه مرکز منافع زیان‏دیده در هتک ‏حیثیت اینترنتی واجد صلاحیت خواهد بود. لیکن در حقوق ایران قاعدۀ اختصاصی در این زمینه وضع نشده است و همان قواعد کلی صلاحیت در مورد هتک‏ حیثیت اعمال می‏‌شود. انحصار قواعد صلاحیت در حقوق ایران به قواعد کلی، برای دعاوی هتک حیثیت کارایی نداشته، اصحاب دعوا را با مشکل مواجه خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Jurisdiction in tort claims for cross-border defamation in the laws of ‎Iran, England and the European Union

نویسندگان [English]

  • Sayyed Hussein Safaei Moafi 1
  • Reza Maghsoudi 1
  • Reza Daryaee 2
1 Department of Private Law, Department of Law, Faculty of Literature and Humanities, university of ‎Guilan, Rasht, Iran
2 Department of Law, Faculty of Literature and Humanities, university of Guilan, Rasht, iran‎
چکیده [English]

Today, with the advancement of communication, defamation claims have crossed the national borders, it is possible for several foreign elements to be involved in a claim. In this situation, several courts may apply jurisdiction based on their relationship with those elements. This issue is problematic where there is a little connection between those elements and the jurisdiction. Therefore, legal systems must provide jurisdictional rules that prevent such a challenge. In this research, it will be investigated what jurisdictional criteria are used by the legal systems of Iran, England and the European Union in these claims. Can these rules meet the legitimate expectations of private individuals and at the same time have the necessary flexibility in view of the evolution of technology? In the English legal system, the legislators have adopted special rules for defamation which provides that, the courts can hear the lawsuit if England is the most appropriate place to file that claim. therefore, the English courts should examine the connection of the lawsuit with other jurisdictions. In the European Union, in addition to the general rule of the defendant's place of residence, the place of damage where the defamation was published also has jurisdiction. In EU law, the center of the victim’s interests will be competent in internet defamation. However, there are no specific rules for defamation in Iranian law, and the general jurisdiction rules will be applicable in the case of defamation. This Iranian approach is ineffective for defamation and will cause difficulties for litigants.

کلیدواژه‌ها [English]

  • defamation
  • ‎ domicile
  • ‎ jurisdiction
  • ‎ forum non ‎conveniens.‎

مراجع

  1. الف) فارسی

    1. ابراهیمی، سید نصرالله (1395). حقوق بین‏الملل خصوصی: کلیات، تابعیت، اقامتگاه، وضعیت بیگانگان و پناهندگی، استرداد مجرمین و سرمایه‏گذاری خارجی در ایران. چاپ هفتم، تهران: انتشارات سمت.
    2. الماسی، نجادعلی (1393). حقوق بین‏الملل خصوصی. چاپ سیزدهم، تهران: نشر میزان.
    3. خالقی، علی (1395). جستارهایی از حقوق جزای بین‏الملل. چاپ پنجم، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‏های حقوقی شهر دانش.
    4. سلجوقی، محمود (1400). حقوق بین‏الملل خصوصی. جلد دوم، چاپ یازدهم، تهران: نشر میزان.
    5. شریعت باقری، محمدجواد (1396). حقوق بین‏الملل خصوصی. چاپ دوم، تهران: نشر میزان.
    6. شمس، عبدالله (1394). آیین دادرسی مدنی (دورۀ پیشرفته). جلد اول، چاپ سی و چهارم، تهران: انتشارات دراک.
    7. صفایی، سید حسین (1393). مباحثی از حقوق بین‏الملل خصوصی. چاپ سوم، تهران: نشر میزان.
    8. شرقی، مرضیه و عامری، پرویز (1398). مسئولیت مدنی ناشی از افترا در نظام حقوقی کامن‏لا با رویکرد تطبیقی در حقوق ایران. پژوهش‏های حقوق تطبیقی، 23(2)، 57-81.
    9. صفایی معافی، سید حسین؛ ایمانپور، اکبر؛ و دریایی، رضا (1401). ضوابط مطالبۀ خسارت زیان‌دیدگان ثانویۀ روانی در حقوق انگلستان و کاربرد آن در حقوق ایران. مطالعات حقوق تطبیقی، 13(1)، 257-278.
    10. صفایی معافی، سید حسین و رستمی، عباداله (1401). نقش دستور قضایی در جبران خسارات با مطالعۀ حقوق انگلستان و ایران. فصلنامۀ تعالی حقوق، 8(4)، 341-313.
    11. مافی، همایون و ادبی فیروزجایی، رشید (1393). صلاحیت دادگاه‏های ایران در قلمرو حقوق بین‏الملل خصوصی. فصلنامۀ علمی- پژوهشی دانش حقوق مدنی، 3(2)، 48-63.
    12. مقصودی، رضا (1396). صلاحیت قضایی در حقوق بین‏الملل خصوصی. مجلۀ حقوقی بین‏المللی، 34(56)، 213-234.
    13. مقصودی، رضا (1391). دکترین دادگاه نامناسب در حقـوق بین‌المـلل خصوصـی. دوفصلنامۀ حقوق تطبیقی، 0(23)، 3-24.

     

    ب) انگلیسی

    1. “Depp II v News Group Newspapers Ltd; Anor [2020] EWHC 2911 (QB) (02 November 2020)”, n.d, at: https://www.bailii.org/ew/cases/EWHC/QB/2020/2911.html, last visited at: 13/04/2023.
    2. “eDate Advertising GmbH v X and Olivier Martinez and Robert Martinez v MGN Limited”, n.d, at: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/HTML/?uri=CELEX:62009CJ0509&from=EN, last visited at: 22/09/2023.
    3. “Fiona Shevill, Ixora Trading Inc., Chequepoint SARL and Chequepoint International Ltd v Presse Alliance SA.”, n.d, at: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/HTML/?uri=CELEX:61993CJ0068&from=EN, last visited at: 2/10/2023.
    4. “King v Lewis & Ors [2004] EWHC 168 (QB) England and Wales High Court (Queen's Bench Division)”, n.d, at: https://www.casemine.com/judgement/uk/5a8ff72160d03e7f57ea8295, last visited at: 2/10/2023.
    5. “Wright v Ver [2020] EWCA Civ 672 England and Wales Court of Appeal (Civil Division)”, n.d, at: https://www.casemine.com/judgement/uk/5ed4a3bf2c94e01262d17cc8, last visited at: 28/2/2023.
    6. Asensio, Pedro De Miguel (2020). Conflict of Laws and the Internet, Cheltenham: Edward Elgar Publishing Limited.
    7. Auda, Ali (2016). “A proposed solution to the problem of libel tourism”, Journal of Private International Law, 12(1), 106-131.
    8. Bariatti, Stefania (2011). Cases and Materials on EU Private International Law, Portland: Hart Publishing.
    9. Briggs, Adrian (2013). The conflict of Laws, Third Edition, Oxford: Oxford University Press.
    10. Briggs, Adrian (2021). Civil Jurisdiction and Judgments, Seventh edition, Oxon: Routledge.
    11. Calster, Geert van (2016). European Private International Law, Second Edition, Portland: Hart Publishing.
    12. Collier, J. G. (1987). “Staying of Actions and Forum Non Conveniens. English Law Goes Scotch”, The Cambridge Law Journal, 46(1), 33-35.
    13. Fellmeth, Aaron Xavier & Horwitz, Maurice (2009). Guide to latin in international law, First Edition, New York: Oxford University Press.
    14. Gillies, Lorna (2012). “Jurisdiction for cross-border breach of personality and defamation: EDate Advertising and Martinez”, International and Comparative Law Quarterly, 61(4), 1007-1016.
    15. Hartley, Trevor (2009). International Commercial Litigation (Text, Cases and Materials on Private International Law), Cambridge: Cambridge University Press.
    16. Hartley, Trevor C (2010). “Libel Tourism and Conflict of Laws”, International and Comparative Law Quarterly, 59(1), 25-38.
    17. Hörnle, Julia (2021). Internet Jurisdiction (Law and Practice), Oxford: Oxford University Press.
    18. Martin, Elizabeth (2011). Oxford Dictionary of Law, Oxford: Oxford University Press.
    19. McEleavy, Peter; Cuniberti, Gilles (2005). “I. Forum non conveniens and the Brussels Convention”, International and Comparative Law Quarterly, 54(4), 973 – 981.
    20. Nielsen, Peter Arnt (2013). “Libel Tourism: English and EU Private International Law”, Journal of Private International Law, 9(2), 269 - 288.
    21. Rodger, Barry J. (2006). “Forum Non Conveniens Post-Owusu”, Journal of Private International Law, 2(1) , 71-97.
    22. Rogerson, Pippa (2013). Collier’s Conflict of Laws, Fourth Edition, New York: Cambridge University Press.
    23. Stone, Peter (2010). EU Private International Law, Second Edition, Cheltenham: Edward Elgar Publishing Limited.
مطالعات حقوق تطبیقی
دوره 14، شماره 2
پاییز و زمستان 1402
دی 1402
صفحه 859-882

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار