بررسی و تحلیل اصل اعلام در نظام توثیق اموال (مفهوم، مبانی، کارکرد و ابزار)

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار حقوق خصوصی دانشکدۀ حقوق، علوم سیاسی و تاریخ دانشگاه یزد، یزد، ایران.

چکیده

یکی از اصول اساسی در حوزۀ حقوق بر اموال، اعلام است. اصل اعلام متضمن آگاهی اشخاص ثالث از حقوق عینی و توجیه‌کنندۀ تأثیر مطلق این حقوق در برابر آنان است که در نظام حقوقی ایران مغفول مانده است. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و مطالعۀ نظام‌های حقوقی غرب و با شیوۀ کتابخانه‌ای به سؤالاتی در خصوص مفهوم، مبانی، کارکرد و درنهایت ابزارهای آن در حوزۀ توثیق اموال و لزوم قبض دادن مال مرهونه در نظام حقوقی ایران پاسخ داده شده است. در نهایت، این نتیجه حاصل شد که اصل اعلام جزء ضروریِ نظام توثیق اموال است و مبنای آگاهی و ایجاد شفافیت و به‌تبع آن جلوگیری از نمایش ثروت کاذب، توجیه‌کنندۀ آن است. همچنین از کارکردهای متعددی برخوردار است؛ مانند افزایش دسترسی به اعتبار باوثیقه، جلوگیری از تقلب و دستکاری زمان معاملات، و کاهش هزینه‌های معامله. قبض مال موضوع حق وثیقه موضوعیتی نداشته، ابزاری است برای اعلام که در تأمین مبانی اصل یادشده نیز کارایی ندارد. این موضوع در نظام حقوقی ایران و در مورد لزوم قبض دادن مال موضوعِ عقد رهن نیز صادق است. ثبت حقوق وثیقه، ابزار مناسبی برای اعلام است و باید قائل به امکان جایگزینی قبض با ابزارهایی مانند ثبت بود. بنابراین، باید بین وثیقۀ همراه با اعلام و بدون اعلام تفکیک قائل شد و توجه به قبض را کنار گذاشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Review and analysis of the publicity principle in the collateralization of assets (concept, foundations, function and tool)

نویسنده [English]

  • Hamid Kabiri Shahabad
Assistant Professor of Private Law/Department of Law, Political Sciences and History, Yazd University, Yazd, Iran.
چکیده [English]

One of the basic principles in the field of property rights is publicity. The publicity principle implies the awareness of third parties of real rights and justifies the absolute effect (erga omens’) of these rights against them, which has been neglected in the Iranian legal system. In this article, questions about the concept, foundations, function and finally its tools in the field of collateralization of assets and the need to transfer of possession of mortgaged property in the Iranian legal system have been answered,with of descriptive-analytical method and desk research study of Western legal systems. In the end, it was concluded that the publicity principle is an essential component of the collateralization of assets system; the basis of awareness and creating transparency and, consequently, preventing the appearance of false wealth justifies it. It also has several functions such as increasing access to secured credit, preventing fraud and manipulation of transaction time, reducing transaction costs, and so on. Transfer of possession of collateral is not a matter, but is tool of publicity that it is also ineffective in provide the foundations. This is also true in the Iranian legal system and about the need to transfer of possession in the mortgage contract. Registration of security rights is a good tool for publicity and it should be possible to replace transfer of possession. Therefore, a distinction should be made between collateral with publicity and without it and Attention Of transfer of possession must be set aside.

کلیدواژه‌ها [English]

  • publicity principle
  • third parties
  • awareness and transparency
  • real rights
  • security right
  • transfer of possession

مراجع

  1. الف) فارسی

    1. امامی، سید حسن (1388). حقوق مدنی، ج 1، چ 29، تهران: انتشارات اسلامیه.
    2. عدل، مصطفی (1385). حقوق مدنی، به کوشش محمدرضا بندرچی، چ 2، قزوین: انتشارات طه.
    3. پیلوار، رحیم و صفری، حاتمه (1398). «قلمرو آزادی اراده در ایجاد حقوق عینی جدید از منظر حقوق اموال و مالکیت و ثبت»، فصلنامۀ حقوق اسلامی، دورۀ 16، ش 63.
    4. حبیبا، سعید و شعبانی کندسری، هادی (1395). «بازپژوهی نقش قبض در وضعیت عقد رهن؛ مطالعه تطبیقی در حقوق اسلام،ایران و فرانسه»،آموزه‌های فقه مدنی، دورۀ 8، ش 14.
    5. صفایی، سید حسین و جواهرکلام، محمدهادی (1400). حقوق مدنی پیشرفته، تضمین‌های دین، ج 1، چ 2، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    6. طجرلو، رضا و شعبانی کندسری، هادی (1393). «وثیقۀ شناور در نظام حقوقی کامن‌لا»، نشریۀ مطالعات حقوق تطبیقی، دورۀ 5، ش 1.
    7. قنواتی،جلیل و شیرخانی، پوریا (1396). «بررسی مفهوم توقیفی بودن حقوق عینی: مطالعۀ تطبیقی حقوق فرانسه، آلمان، اسپانیا و حقوق اسلامی»، فصلنامۀ پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، دورۀ چهارم، ش 3.
    8. کاتوزیان، ناصر (1385). عقود معین(عقود اذنی و وثیقه های دین)، ج 4، چ 5، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    9. کاتوزیان، ناصر (1386). دورۀ مقدمانی حقوق مدنی، اموال و مالکیت، چ 18، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
    10. کبیری شاه‌آباد، حمید و عیسائی تفرشی، محمد (1398). «نقش وثیقه در مقابله با پدیدۀ اطلاعات نامتقارن در بازار وام بانکی و لازمۀ ایفای مؤثر این نقش در وثائق منقول»، فصلنامۀ پژوهش حقوق خصوصی، دورۀ 8، ش 28.

     

    ب) عربی

    1. اردبیلى، احمدبن محمد (1403 ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج 9، چ 1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    2. بحرانى، یوسف‌بن احمد‌بن ابراهیم (1405 ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، ج 20، چ 1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    3. بهبهانى، محمدباقر‌‌بن محمد اکمل (1417 ق). حاشیة مجمع الفائدة و البرهان، چ 1، قم: مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی.
    4. حائرى، سید على‌بن محمد طباطبایى (1418 ق). ریاض المسائل (ط- الحدیثة)، ج 10، چ 1، قم: مؤسسۀ آل البیت علیهم السلام.
    5. حلّى، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر اسدى (1413 ق). مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، ج 5، چ 2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    6. حلّى، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر اسدى (1420 ق). تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة (ط - الحدیثة)، ج2، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام.
    7. عاملى، زین‌الدین‌بن على(شهید ثانی)، (1410 ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّى - کلانتر)، ج4، چ 1، قم: کتاب‌فروشى داورى.
    8. عاملى، على‌بن حسین (محقق ثانی، کرکی)، (1414 ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج5، چ 2، قم: مؤسسۀ آل البیت علیهم السلام.
    9. عاملى، محمد‌بن حسن (حر)، (1409 ق). وسائل الشیعة، ج 18، چ 1، قم: مؤسسۀ آل البیت علیهم السلام.
    10. عاملى، محمد‌بن مکى (شهید اول)، (1417 ق). الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، ج3، چ 2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    11. موسوی بجنوردی، سید محمد (1378). «دورالقبض فی عقد الرهن»، فصلنامۀ متین، ش 5.
    12. همدانى، آقا رضا‌بن محمد هادى (1416 ق). مصباح الفقیه، ج 14، چ 1، قم: مؤسسة الجعفریة لإحیاء التراث و مؤسسة النشر الإسلامی.

     

    ج) انگلیسی

    1. A. Morell and F. Helsen (2014).”The Interrelation of Transparency and Availability of Collateral: German and Belgian Laws of Non-possessory Security Interests“, European Review of Private Law, vol. 3.
    2. Akkermans, Bram, (2008). the principle of numerus clausus in European property law, 1st edition,Oxford :intersentia.
    3. Alejandro Alvarez de la Campa (2011).” Increasing Access to Credit through Reforming Secured Transactions in the MENA Region“, Policy Research Working Paper 5613, The World Bank.
    4. Baird D.G. & T.J. Jackson. (1984). “Information, Uncertainty, and the Transfer of Property“,The Journal of Legal Studies 13, no. 2,299-342.
    5. Baird, D.G. (1983).”Notice Filing and the Problem of Ostensible Ownership“,The Journal of Legal Studies 12, no. 1.
    6. Benjamin, J. (2001). Interests in Securities, A Priority Law Analysis of the International Securities Markets,1st edition ,Oxford: Oxford University Press.
    7. Berlee, A. (2018). Access to personal data in public land registers: Balancing publicity of property rights with the rights to privacy and data protection,1st edition,The Netherlands: Eleven International publishing.
    8. Castellano, G. G. (2015). ”Reforming Non-Possessory Secured Transactions Laws: A New Strategy?“,The Modern Law Review, 78,611–640.
    9. Comment A to IX.-1:202 (DCFR).
    10. Dalhuisen, J.H. (2019). on Transnational and Comparative, Commercial, Financial and Trade Law, vol. II., 5th ed. Portland: Hart Publishing.
    11. Dirix, E. (2004).‘Effect of Security Rights vis-á-vis Third Person’. In Divergence of Property Law, an Obstacle to the Internal Market?, 1st edition,Munich/Germany:Sellier European Law Publishers.
    12. Drobnig, U. (2011). Security Right in Movables. In Towards a European Civil Code, Kluwer Law International.
    13. Giuliano G. Castellano (2015). ”performing non-possessory secured transactions law: a new strategy?“, the modern law review, 78, 611-640.
    14. Goode, R, (2004). The Cape Town Convention on International Interests in Mobile Equipment. In Towards a European Civil Code,3rd edition, Kluwer Law International.
    15. Gretton, G.L. (2012).” Symposium – Reform of Security over Moveable Property; The Discussion Paper in Outline“, Edinburgh Law Review 16, 261-267.
    16. Hamwijk, D.J.Y. (2012). ”The puzzling concepts of publicity and possession: to the heart of property law , European Property Law Journal, vol. 1, no. 2.
    17. Kieninger, E.-M (ed.).(2004). Security rights in movable property in European private law ,The Common Core of European Private Law, vol. 4. Cambridge: Cambridge University Press.
    18. Lipson, J.C. (2004). ”Secrets and Liens: The End of Notice in Commercial Finance Law“. Emory Bankruptcy Developments Journal 21, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=605741
    19. Livingston, M. (2007).” A Rose by Any Other Name Would Smell as Sweet (or Would it?): Filing and Searching in Article 9’s Public Records“, Brigham Young University Law Review 2007, 111- 166.
    20. Lopucki, L.M.؛Abraham, A.I. & B. Delahaye (2013).” Optimizing English and American Security Interests“, Notre Dame Law Review 88, UCLA School of Law, Law-Econ Research Paper No. 12-07.
    21. Merrill, T.W. & H.E. Smith. (2017). Property: principles and policies,1st edition, New York: Foundation Press.
    22. Mooney Jr., C.W. (1988).” The Mystery And Myth of “Ostensible Ownership” and Article 9 Filing: A Critique Of Proposals to Extend Filing Requirements For Leases«,Alabama Law Review 39, 683-789.
    23. Philip ,R Wood (2005). comparative law of security interests and title finance,2nd edition, London:Sweet & Maxwell.
    24. Picker, R.C. (2009). Security Interests in Personal Property – Cases, Problems, and Materials,New York: Foundation Press.
    25. R. Cooter & T. Ulen (2004). Law and Economics,4th ed., London:Pearson Education.
    26. Ronald H. Coase (1960).” The Problem of Social Cost“, The Journal of Law & Economics,vol. 3.
    27. Ronald H. Coase (2013). ”The Federal Communications Commission“ ,The Journal of Law and Economics, vol. 56,879 – 915.
    28. Royston Miles Goode (2004). Commercial Law. 3nd ed., London:LexisNexis : Penguin Books.
    29. Sagaert, V. (2009). Consensual versus Delivery Systems in European Private Law –Consensus about Tradition, In Rules for the Transfer of Movables, A Candidate for European Harmonisation or National Reforms?Berlin:Sellier de Gruyter.
    30. Sigman, H.C. (2012). ”Perfection and Priority of Security Rights’. In The Future of Secured Credit in Europe“,European Company and Financial Law Review, special vol. 2,.
    31. Simkovic, M. (2009). ”Secret Liens and the Financial Crisis“, The American Bankruptcy Law Journal; Ft. Wayne vol. 83, Iss. 2 ,253-295.
    32. Simpson, J. & J. Menze (2000).” Ten Years of Secured Transactions Reform“,Law in Transition 20.
    33. Spanogle, J.A. (2009). ”Secured Transactions Law in Eastern Europe: The Polish Experience as an Example“,Thomas Jefferson Law Review, 31, no. 2.
    34. van Erp, Sjef & Akkermans, Bram (2012). Ius Commune Casebooks for the common law of Europe. Text, cases and materials on property law, 1st edition, Oxford: Hart Publishing.
    35. van Erp, Sjef &Akkermans, Bram, (2010). Property rights: a comparative view, Encyclopedia of Law and Economics, Seconds Edition, UK:Edward Elgar Cheltenham.
    36. van Erp, Sjef (2009).” From ‘Classical’ to Modern European Property Law’؛“ In Essays in Honour of Konstantinos D. Kerameus/Festschrift für Konstantinos D. Kerameus, vol. I. Athens/Brussels: A. Sakkoulas/Bruylant.
    37. van Erp, Sjef (2009). ”Security interests: A Secure Start for the Development of European Property Law“, Maastricht Faculty of Law Working Paper No. 5, Vienna/Berlin: Lit Verlag, 3-39.
    38. Vliet, Van L.P.W. (2000). Transfer of movables in German, French, English and Dutch law ,diss.Maastricht,. Nijmegen: Ars Aequi Libri.
    39. Wittman, D. (2006). Economic Foundations Of Law And Organization, Cambridge, 1st edition,Cambridge:Cambridge University Press.
مطالعات حقوق تطبیقی
دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 26
پاییز و زمستان 1401
مهر 1401
صفحه 797-817

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار