مطالعۀ تطبیقی مسئولیت مدنی پزشک در برابر اشخاص غیربیمار در حقوق ایران و امریکا

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران

چکیده

مشروعیت اقدامات درمانی، مشروط به رضایت آگاهانۀ بیمار است و در راستای تأمین أخذ رضایت آگاهانه از بیمار، حقوق پزشکی «تعهد اطلاع‌رسانی» را در زمرۀ تکالیف پزشک به‌رسمیت شناخته است. این تکلیف صرفاً منحصر به ارائۀ اطلاعات به شخص بیمار نیست، بلکه علی‌رغم اصل رازداری در حقوق پزشکی، در بسیاری از سیستم‌های حقوقی این امر پذیرفته شده است که پزشک در راستای حفاظت از اشخاص غیربیمار که از ناحیۀ بیمار در معرض خطر هستند، باید هشدارهای لازم را به خود بیمار یا به اشخاص در معرض خطر ارائه دهد؛ درغیر این صورت، پزشک بابت خساراتی که به اشخاص غیربیمار وارد می‌شود، مسئول خواهد بود. با توجه به اینکه مسئولیت پزشک در برابر افراد غیربیمار، نخستین بار در حقوق امریکا مطرح شده و از طرفی قوانین و رویۀ قضایی ما در این زمینه دچار خلأ حقوقی است، در مقالۀ حاضر بر اساس روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تطبیقی شرایط ایجاد این‌گونه مسئولیت در حقوق امریکا و ایران پرداخته می‌شود تا ابعاد مختلف آن روشن گردد و پیشنهادهایی متناسب با نظام حقوقی ایران ارائه شود. مقالۀ حاضر نشان می‌دهد که حقوق امریکا و ایران در زمینۀ مسئولیت پزشک در برابر اشخاص غیربیمار دارای مبانی مشترک است و می‌توان برای تنظیم قواعد و شرایط مسئولیت یادشده از نظام حقوقی امریکا که پیشرو در این زمینه است، بهره برد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Physicians Civil Liability to Non-Patients in Iran and U.S.A.

نویسندگان [English]

  • Atefeh Ajori Ayask 1
  • sedigheh Mohammadhasani 2
1 Assistant Professor of Law, Faculty of Literature and Humanities, University of Birjand, Birjand, Iran
2 PhD Student in Private Law, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran
چکیده [English]

The legitimacy of medical treatment depends on the patient's informed consent. Medical law, therefore, recognizes the "obligation of information" as one of physician duties. This duty is not limited to informing the patient. Rather, despite the principle of confidentiality in medical law, in many legal systems, it is accepted that the physician in order to protect non-patient must give necessary warnings to the patient or to the exposed person at risk from the patient. Otherwise the physician will be responsible for any damage to non-patient. Considering that this liability been raised for the first time in American law, and on the other hand, considering that Iranian law and jurisprudence have not addressed this issue; This article, based on descriptive-analytical method, comparatively studies the conditions of such liability in US and Iranian law, in order to clarify its various dimensions and to provide suggestions for Iranian legal system. The present article shows that US and Iranian law on the liability of physicians to non-patients have common principles and the American legal system, which is a leader in this field, can be used to regulate the conditions of this liability in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Duty to Warn
  • Iranian Law
  • American Law
  • Non-Patient
  • Civil Liability

مراجع

  1. الف) فارسی و عربی

    - کتاب­ها

    1. اردبیلی، احمد (1412)، مجمع الفائده و البرهان، ج 10، چ 1، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
    2. بادینی، حسن (1384)، فلسفۀ مسئولیت مدنی، چ 1، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    3. شبیرى زنجانى، سید موسى (1428ق)، المسائل الشرعیة، قم: مؤسسة نشر الفقاهة.
    4. شهید ثانى، زین‌الدین بن على (1413ق)، مسالک الأفهام، ج 3، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیه.
    5. شیخ بهایی، محمد‌بن حسین (1390ق)، الحبل المتین فی أحکام الدین، قم: کتابفروشى بصیرتى.
    6. صفایی، حسین (1389)، مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد)، چ 1، تهران: سمت.
    7. صفایی، حسین و رحیمی، حبیب‌اله (1397)، مسئولیت مدنی تطبیقی، چ 1، تهران: شهر دانش.
    8. عاملی کرکی (محقق ثانی)، علی‌بن حسین (1414)، جامع المقاصد، ج 3 و 6، چ 2، قم: مؤسسۀ آل البیت.
    9. علامه حلی، حسن‌بن یوسف (1413ق)، قواعد الاحکام، ج 2، چ 1، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    • علامه حلی، حسن‌بن یوسف (1414ق)، تذکرة الفقهاء، ج 9، قم: مؤسسۀ آل‌ البیت.
    • عمید زنجانی، عباسعلی (1382)، موجبات ضمان، درآمدی بر مسئولیت مدنی و اسباب و آثار آن در فقه اسلامی، چ 1، تهران: نشر میزان.
    • فخرالمحققین، محمد‌بن حسن، (1378ق)، إیضاح الفوائد، ج 1، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
    • قطان حلی، محمد‌بن شجاع (1424ق)، معالم‌الدین فی فقه آل یاسین، ج 1، قم: مؤسسۀ امام صادق.
    • کاتوزیان، ناصر (1387)، الزامهای خارج از قرارداد، ج 1، چ 8، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    • مراغی، سید میرعبدالفتاح (1417)، العناوین الفقهیه، ج 2، چ 1، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    1. مصطفوی، سید مصطفی و امین‌زاده، سید محمد (1390)، تعدد عوامل موجب خسارت در حقوق ایران و فقه امامیه، چ 1، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.

     

    - مقالات

    • حاجی نوری، غلامرضا (1394)، «نگرشی تطبیقی بر مفهوم معیار تقصیر پزشک»؛ فصلنامۀ پژوهش حقوق خصوصی، ش 11.
    • خادم رضوی، قاسم؛ نوعی، الیاس؛ مهرپویان، آزاده (1394)، «رابطۀ سببیت در مسئولیت ناشی از بی‌احتیاطی؛ نگاهی تطبیقی به حقوق مسئولیت مدنی ایران و انگلستان»؛ پژوهش حقوق خصوصی، ش 10.
    • خشنودی، رضا (1392)، «تحول در مفهوم تقصیر پزشکی و مصادیق آن در نظام حقوقی فرانسه»؛ حقوق پزشکی، ش 26.
    • صفایی، حسین (1391)، «مبنای مسئولیت مدنی پزشک با نگاهی به لایحۀ جدید قانون مجازات اسلامی»؛ فصلنامۀ دیدگاه‌های حقوق قضایی، دورۀ 17، ش 58.
    • فهیمی، عزیزالله (1384)، «قابلیت پیش‌بینی ضرر در مسئولیت مدنی»، دیدگاههای حقوقی، ش 34-35.
    • قبولی، محمدمهدی؛ شیرخانی، پویا؛ موحدی فرد، محمد (1394)، «مسئولیت مدنی ناشی از همکاری ثالث در نقض تعهدات قراردادی؛ مطالعۀ تطبیقی در حقوق فرانسه، بلژیک و ایران با رویکردی فقهی»، پژوهشنامۀ حقوق اسلامی، ش 44.
    • لطفی، احسان (1388)، «از رضایت آگاهانه تا انتخاب آگاهانه: گفتاری در تعهد به اطلاع‌رسانی در روابط پزشک و بیمار»، حقوق پزشکی، ش 11.

     

    ب) انگلیسی

    - Books

    1. Chamallas, Martha; Wriggins, Jennifer B. (2010), The Measure of Injury: Race, Gender, and Tort Law, New York: New York University Press.
    2. Fleming, John G. (2011), Fleming's the law, 10 ed., Australia: Thomson Reuters.
    3. Frenkel, Marcel (2000), The legal basis of medical practice: MPM's guide, Greenbranch Pub.
    4. Harpwood, Vivienne (2003), Modern Tort Law, ed, London, GP.
    5. Honore, A.M. (1983), Causation and Remoteness of Damage International Encyclopedia Comparative Law, V.XI: Torts, Chapter 7, Germany: J.C.B Mohr. P.
    6. Johnson, Eric E. (2015), Torts: Cases and Context, V.1, eLangdell Press.
    7. Stephenson, Graham (2000), Sourcebook on Torts, 2nd, London: Cavendish.

     

    - Articles

    1. Adi A, Mathbout M. (2018), “The Duty to Protect: Four Decades After Tarasoff”; American Journal of Psychiatry Residents, 13.
    2. Almason, Allison L. (1997), “Implications of the Duty to Warn Are Hard Pills Personal Liability Implications of the Duty to Warn Are Hard Pills to Swallow: From Tarasoff to Hutchinson v. Patel and Beyond”; Journal of Contemporary Health Law & Policy 13 (2).
    3. Anfang S.A.; Appelbaum, P.S. (1996), "Twenty years after Tarasoff: Reviewing the Duty to Protect"; Harvard Review of Psychiatry, 2(2).
    4. Bal, Sonny B. (2009), “An Introduction to Medical Malpractice in the United States”; Clin Orthop Relat Res, 467(2).
    5. Burke, Jacquelyn (2015), “Discretion to Warn: Balancing Privacy Rights with the Need to Warn Unaware Partners of Likely HIV/AIDS Exposure”; Boston College Journal of Law & Social Justice; 35(1).
    6. Chaimowitz, Gary A.; Glancy, Graham D.; Blackburn, Janice (2000). “Duty to Warn and Protect-Impact on Practice”, Can J Psychiatry; 45.
    7. Eldredge, Laurence H. (1937), “Culpable Intervention as Superseding Cause”; University of Pennsylvania Law Review, 86(2).
    8. Gershonowitz, Aaron, The Strict Liability Duty to Warn, Washington and Lee Law Review Vol.44 | Issue.1 Article.6 1-1-1987
    9. Giacalone, Robert P. (1989), “Kirk v. Michael Reese Hosp. & Medical Center: The Treatment of a Third Party Plaintiff in a Medical Context”; DePaul Law Review, 38(3).
    10. Green, Leon (1961), “Foreseeability in Negligence Law”; Columbia Law Review, 61(8).
    11. Hall, Margaret Isabell (2003), “Duty to Protect, Duty to Control and the Duty to Warn”; Canadian Bar Review, 82(3).
    12. Harper, Fowler Vincent (1932), “Foreseeability Factor in the Law of Torts”; North Dame Law Review, 7(4).
    13. Hermann, Donald H.J.; Gagliano, Rosalind D. (1989), “AIDS, Therapeutic Confidentiality, and Warning Third Parties”; Maryland Law Review, 48(1)
    14. Johnson, Rebecca; Persad, Govind; Sisti, Dominic (2014), “The Tarasoff rule: the implications of interstate variation and gaps in professional training”; J Am Acad Psychiatry Law, 42(4).
    15. Kelley, Patrick J. (2001), “Restating Duty, Breach, and Proximate Cause in Negligence Law: Descriptive Theory and the Rule of Law”; Vanderbilt Law Review. 54(3).
    16. O'Donohue, William T.; Ferguson, Kyle E. (2003), Handbook of professional ethics for psychologists: issues, questions, and controversies. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
    17. Owen, David G. (2007), “The Five Elements of Negligence”; Hofstra Law Review, 35(1).
    18. Ramanathan, Tara (2019), “Law as a Tool to Promote Healthcare Safety”; Clinical Governance: An International Journal, 19(2):172–80.
    19. Scott, Helen (2019), “The History of Foreseeability”; Current Legal Problems, 27(1).
    20. Seligman, Brad Stuart (1978), “Untangling Tarasoff: Tarasoff v. Regents of the University of California”; Hastings Law Journal, 29 (1).
    21. Watson, Clarence (2005), “The Duty to Warn/Protect Doctrine and Its Application in Pennsylvania”; Jefferson Journal of Psychiatry, 19(1).
    22. Wright, Richard W. (195), “Causation in Tort Law”; California Law Review, 73(6).

     

    - Cases

    1. Brady v. Hopper. 570 f. Supp.1333, 1338 (D. Colo. 1983).
    2. Davis v. S. Nassau Communities Hospital et al. 119 A.D.3d 512 (2014).
    3. DiMarco v. Lynch Homes Chester County, Inc., 384 Pa. Super. 463, 474 n. 3, 559 A.2d 530, 535 n. 3 (1989).
    4. DiMarco v. Lynch Homes-Chester Cnty., Inc., 583 A.2d 422 (Pa. 1990).
    5. Eckhardt v. Kirts. 179 III. App. 3d 863(1989).
    6. Freese v. Lemmon 210 N.W. 2d 576 Iowa (1973).
    7. Gammill v. United States 727 F.2d 950 (10th Cir. 1984).
    8. Gooden v. Tips 651 S.W. 2d 364 Tex. Ct App. (1983).
    9. Kaiser v. Suburban Transp. 65 Wash. 2d 398-461 P. 2d 14 Wash. (1965).
    10. Kirk v. Michael Reese Hosp. & Med. Ctr., 483 N.E.2d 906 (Ill. App. Ct. 1985).
    11. Myers v. Quesenberry 144 Cal. App 3d 888, 193 Cal. RPtr. 733-738 (1983).
    12. Reisner v. Regents of University of California 1995 31 Cal.App.4th 1195.
    13. Tarasoff v. Regents of Univ. of Cal., 551 P.2d 334, 342 (Cal. 1976).
    14. Thompson v. County of Alameda (1980) 27 Cal.3d 741-758.
مطالعات حقوق تطبیقی
دوره 12، شماره 1
بهار و تابستان
فروردین 1400
صفحه 1-21

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار