اساسی‌سازی ماهوی حق بر محیط زیست در حقوق ایران و فرانسه

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق عمومی و بین‌الملل دانشکدۀ حقوق دانشگاه قم

چکیده

امروزه حق بر محیط زیست در حقوق عمومی داخلی در قالب قوانین اساسی، آرای دادگاه‌ها و رویه‌های اداری شناسایی و تضمین شده است. این شناسایی مرهون تحول هنجارین این حق در حقوق عمومی داخلی است. با ورود این حق به سطح هنجارهای اساسی، صحبت از بازتاب و تأثیر واقعی شناسایی این حق در نظام حقوق عمومی معاصر و گذار از اساسی‌سازی شکلی به اساسی‌سازی ماهوی است. نگارندۀ این مقاله کوشیده است در پرتو تئوری تعادل و نظریۀ تفسیر نشان دهد که چگونه اساسی‌سازی شکلی این حق به اساسی‌سازی ماهوی آن در حقوق عمومی فرانسه انجامیده و ظرفیت این امر در حقوق عمومی ایران به چه نحو است. با بررسی مجموعه هنجارهای اساسی و رویه‌های قضایی، می‌توان گفت که هم‌اکنون دغدغۀ نظام حقوقی تلاش در راستای صورت‌بندی سازوکارهایی حقیقی برای تضمین مؤثر حق بر محیط زیست است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Substantive Constitutionalization of Right to Environment in Iranian & French Law

نویسنده [English]

  • Ali Mashhadi
Assistant Professor, Public&International law Department,Qoum University, Qoum,Iran
چکیده [English]

Nowadays, right to environment, during constitutions, court decisions and administrative procedures, in internal public law have been identified and secured. The recognition of this right in public law is dependent on normative evolutions. With the promotion of the tight to environment in constitutional norms, we can speak about the real impact of the constitutionalization in contemporary public law system.
 This process can be seen as a transition from formal constitutionalization   to substantive constitutionalization right to environment. This article attempted to show how formal constitutionalization   led to substantive constitutionalization In light of the balance theory and the theory of interpretation.  So in the framework of constitutional norms and environmental judicial precedent evolutions, trying to devise real mechanisms for guarantee of the right to environment was the main concern of the legal system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Right to environment
  • Constitutional environmental rights
  • Substantive Constitutionalization
  • Formal Constitutionalization
  • Interpretative evolutions of norms
  • Environmental judicial precedent

مراجع

  1.  الف) فارسی:

    1. تقی زاده دوغیکلا، جواد (1383)، «مسأله اساسی‌سازی نظم حقوقی»، مجلۀ پژوهش‌های حقوقی شهردانش، ش 11، ص 169-122
    2. ساعد وکیل، امیر و پوریا عسگری،(1383)، نسل سوم حقوق بشر، انتشارات مجد، چ اول.
    3. صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی ( 1361)، انتشارات ادارۀ کل قوانین مجلس شورای اسلامی.
    4. کیال، مهسا و مهرنوش (1383)، «حقوق محیط زیست در منظر قانون اساسی»، مجموعه مقالات نخستین همایش حقوق محیط زیست ایران، انتشارات برگ زیتون، چ اول، ص 284-275.
    5. گرجی ازندریانی، علی‌اکبر (1388)، دادگاههای قانون اساسی، انتشارات میزان، چ اول.
    6. گرجی ازندریانی، علی‌اکبر (1388)، «تکثر و تنوع هنجاری در حقوق اساسی فرانسه»، مجلۀ تحقیقات حقوقی دانشکدۀ حقوق دانشگاه شهید بهشتی، شمارۀ 50 ،ص 348-324.
    7. مشهدی، علی (1388)، «تحولات اخیر حق بر محیط زیست در حقوق اساسی فرانسه»، نشریۀ حقوق اساسی، شمارۀ 11، ص 204-191.
    8. مشهدی، علی(1389)، ترمینولوژی حقوق محیط زیست، انتشارات خرسندی، چاپ اول.
    9. هداوند، مهدی و مشهدی، علی (1389)، اصول حقوق اداری در پرتو آراء دیوان عدالت اداری، معاونت حقوقی و توسعۀ قضایی قوۀ قضائیه، انتشارات خرسندی، چ اول.

     

    ب) فرانسه:

    1. Chantal Cans,(2005), «La Charte constitutionnelle de l’environnement : évolution ou révolution du droit français de l’environnement» Revue Juridique de droit de l’environnement n°131,pp.193-207.
    2. Catherine Roche,(2006), Droit de l’environnement, Gualino editeur, 2006.
    3. Earthjsutice, Issue Paper(2004), Human Rights and Environment, Material for the 60t h Session of the UN Commission on Human Rights, San Francisco.
    4.  F. MELIN-SOUCRAMANIEN et J. PINI ,(1993),
      L'émergence d'un droit constitutionnel de l'environnement en France, CNFPT.
    5. Ferdinand Melin-Soucramanien et Joseph Pini,(1993), Constitution et droit de l’environnement, Juris-Classeur Environnement, Fascicule, N°152.pp.97-183.
    6. Huten, Nicolas, Huten, Nicolas,(2002), Les nouveaux fondements constitutionnels du droit de l’environnement, Les apports de la Charte de l’environnement à l’ordre juridique interne, Thèse en Droit de l’environnement, Université de Paris 1 Panthéon-Sorbonne, et de Paris II Panthéon-Assas.pp21-25.
    7. Jacqueline Morand-Deviller,(2008), «La justice administrative vue par Jacqueline Morand-Deviller», Lettre de la justice administrative , Consil d’etat, Numéro19.pp 2-7.
    8.  Jacques Romert,(1997),»Où va la République? «, La Revue Administrative ,n°290, Février.pp129-145.
    9. Lamarque , Jean (1998), Code de l’environnement, Dalloz,pp1496-1499.
    10. Louis, Favoreus, Loic, Philip,(1994), Les grandes décisions du Conseil constitutionnel, Paris, Sirey.
    11. Mohammad Hossein Ramazani Ghavamabadi,(2009), »l'application du droit à l'environnement en Iran«, Proceeding of International Conference on Human Rights and Environment, Tehran, Univrsity of Shahid Beheshti.pp.302-317.
    12. Prieur, Michel(2001), Droit de l’environnement, 4e edition, Paris,Dalloz.
    13. Rebeyrol, Vincent,(2010), L’affirmation d’un droit à l’environnement et la réparation des dommages environnementaux , Ed. Defrénois.
    14. Yves Coppens , Actes du Colloque sur les enjeux scientifiques et techniques de la Charte de l’environnement, Sur:

    <http://www.charte.environnement.gouv.fr/UPLOAD/images/187_592_ColloqueFin.pdf.2012/3/5>

     

    ج) رویۀ قضایی:

    1. رأی هیئت عمومی دیوان عدالت اداری تاریخ 6/5/1371(شمارۀ دادنامه 63 کلاسه پروندۀ 21/71) مربوط به ابطال بخشنامۀ شمارۀ 73/1/729/14997مورخ 8/8/69. ادارۀ گمرک.
    2. رأی شماره 61 و 62-1380.2.30 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال بخشنامه‌های شمارۀ 898.8213‌ مورخ 1378.8.5 و 828.9588 مورخ 1378.9.10 شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران مورخ 30/2/80.
    3.  
      1. C.A. Caen, 18 juin 1977, A.J.D.A., 1977, p. 557.
      2. Cass. 18 juillet 1972, DS 1974. 73 )
      3.  TA Chalons-en-Champagne, ord.29 avrile 2005, Conservatoire du Patrimione naturel, Ligue de protection des oiseaux et fédération des Conservatoire d’espaces naturels.
      4. TA Amiens, Ord, réf.8 déc, 2005. Ibid T.G.I. Lyon, 5 mai 1977, A.J.D.A., 1977, p. 556.
      5. Décision n° 80-117 DC - Loi sur la protection et le contrôle des matières nucléaires, Recueil, p. 42.
      6. Décision n° 94-359 DC -19 janvier 1995 - Loi relative à la diversité de l'habitat, Recueil, p. 176.
      7. Tribunal de grande instance de Bourgoin- Jallieu 30 mai 1975.
      8. CE 28/5/1971 Ville Nouvelle Est.
      9. Cass. Civ. 2, 19 février 1992, Bull. civ. II n° 60).
      10. Cass.- Civ. 3, 3 novembre 1977, GP 1978. Somm. 21, DS 1978.434).
      11.  Cass. Civ. 3, 23 février 1982, GP 1982. 2. Pan.225; Civ.II, 16 mai 1994, Bull. civ.II n° 131).
      12.  Cass. Civ. 3, 23 février 1982, GP 1982. 2. Pan.225; Civ.II, 16 mai 1994, Bull. civ.II n° 131).
مطالعات حقوق تطبیقی
دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 2
پاییز و زمستان
مهر 1393
صفحه 559-580

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار