قدرت سیاسی؛ مطالعۀ تطبیقی در اندیشۀ لیبرال و اسلامی

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدۀ معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق (ع)

2 دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق گرایش حقوق عمومی- دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه

چکیده

قدرت سیاسی یکی از بنیادی‌ترین واژگان حقوق عمومی محسوب می‌گردد تاجایی که تفکیک قدرت سیاسی و حقوق عمومی از یکدیگر غیرممکن به‌نظر می‌رسد. این در حالی‌ است که گویا این مفهوم به‌عنوان زیربنایی‌ترین مفهوم حقوق عمومی، در اندیشۀ اسلامی و لیبرال متفاوت بوده، میان آن دو تعارض جدی وجود دارد. بررسی این مدعا نیازمند درک صحیح مفهوم قدرت سیاسی و عناصر سازندۀ آن در هریک از حکومت‌های اسلامی و لیبرال است. از‌این‌رو این مقاله نخست به بررسی مفهوم قدرت در لغت، اصطلاح و ادبیات رایج حقوق عمومی با قرائت لیبرالی می‌پردازد و پس از آن جایگاه و مفهوم قدرت سیاسی را در ادبیات دینی با تکیه بر اندیشۀ امام خمینی (ره) مطالعه می‌نماید و در پایان به بررسی مفهوم ولایت به‌عنوان شاکلۀ اصلی و مفهوم متناظر قدرت سیاسی در حکومت اسلامی خواهد پرداخت. درنهایت به‌نظر می‌رسد مفاهیم قدرت سیاسی و ولایت یا مفهوم مشابه اسلامی آن ماهیتاً تفاوت‌های زیادی با یکدیگر داشته باشند، چراکه قدرت سیاسی ریشه در استعلا و استکبار حاکمان دارد؛ درحالی که ولایت ابزاری برای تحقق حاکمیت الهی از طریق نزدیک نمودن قلب‌های مردم به حاکمان است. از‌همین‌رو بر اساس تمایز مفهوم و نگاه به مبنایی‌ترین مفهوم حقوق عمومی در این دو اندیشه، افزون‌بر تفاوت در احتمال و میزان فسادآوری صلاحیت‌های ناشی از قدرت یا ولایت، ساختارهای حقوقی مطلوب به منظور تنظیم محدوده و شیوۀ اعمال آن‌ها نیز به تناسب آن متفاوت خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Political power; Comparative Study of Islamic and Liberal Thought

نویسندگان [English]

  • Tavakkol Habib Zadeh 1
  • Ali Fattahi Zafarghandi 2
1 Assistant Professor, Emam Sadegh University
2 Graduate student at Public law, Tehran University
چکیده [English]

Political power is considered as one of the most fundamental Public law Vocabulary, as far as the separation of political power and public law seems impossible. Meanwhile it seems that this concept as the fundamental concept of public law; varies in Islamic and Liberal thought and there is a serious conflict between them. Analysis of this claim requires a proper understanding of the concept of political power and its components in each Islamic and Liberal government.  That is why this article first explores the notion of the power in its word, terms and common litreture of public law with liberal recitation and then studies position and concept of political power in Religious Literature based on the thoughts of Imam Khomeini (RA) and at the end review the concept of Velayat as an original configuration and corresponding concept of political power in Islamic government.
Finally, it seems concepts of political power and Velayat or its similar Islamic concept substantively have significant differences because political power rooted in Transcendence and arrogance of rulers, while the Velayat is an Instrument for realization of divine sovereignty via rejoining people`s hearts with rulers. Therefore, based on distinction between the concept and looking at the most fundamental concept of public law in these two ideas, besides the difference in probability and amount of corruption due to power of Velayat, legal appropriate structures in order to adjust the range and their applied method with vary with each other.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political Power
  • The Islamic government
  • The Liberal government
  • Velayat
  • Imam Khomeini (RA)

مراجع

  1. الف) فارسی و عربی:

     

    1. قرآن کریم
    2. نهج‌البلاغه
    3.  ابی‏الحسین احمدبن فارس بن زکریا (1411 ق. /1999م)، معجم مقاییس‏اللغه، ٦ج، بیروت: دارالجید.
    4. اخوان کاظمی، بهرام (1383)، «نظارت بیرونی در نظام‌های سیاسی»، فصلنامۀ حکومت اسلامی، شمارۀ 33، ص140-110.
    5. اسکندری، محمدحسین (1381)، «کالبدشناسی مفهوم قدرت»، مجلۀ حوزه و دانشگاه، شمارۀ 30، ص61-35.
    6. امینی (علامه)، عبدالحسین (1374)، الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب، ج1، چاپ ششم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    7. آرون، ریمون (1370)، مراحل اساسی اندیشه درجامعه‌شناسی، ترجمۀ باقر پرهام، چاپ اول، تهران: انتشارات آموزش انقلاب اسلامی.
    8. آریان‌پور، عباس و منوچهر (1366)، فرهنگ فشردۀ انگلیسی به فارسی، چاپ نهم، تهران: امیرکبیر.
    9. برجی، یعقوبعلی (1385)، ولایت فقیه در اندیشۀ فقیهان ، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت و دانشگاه امام صادق (ع).
    10. جاوید، محمدجواد (1388)، مشروعیت قدرت و مقبولیت دولت در قرآن، چاپ اول، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
    11. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1381)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، جلدهای چهارم و پنجم، چاپ دوم، تهران: کتابخانۀ گنج دانش
    12. خمینی (امام)، سید روح‌الله (1379)، صحیفۀ امام، 22جلد، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)).
    13. خمینی (امام)، سید روح‌الله(1374الف)، شرح چهل حدیث، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    14. خمینی (امام)، سید روح‌الله (1374ب)، شرح دعاءالسحر، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)،
    15. دهخدا، علی‌اکبر (١٣٧٣)، لغت‌نامۀ دهخدا، جلدهای 36، ١١، ١٤، چاپ اول، تهران: انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
    16. راجی، سید محمدهادی (1387)، قلمرو اختیارات و وظایف ولی فقیه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ معارف اسلامی و حقوق گرایش حقوق عمومی، دانشگاه امام صادق.
    17. راسل، برتراند (136٧)، قدرت، ترجمۀ نجف دریابندری، چاپ دوم، تهران: انتشارات خوارزمی.
    18. راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد (بی‏تا)، المفردات فی غریب القرآن، تهران: المکتبة المرتضوی لاحیاء آثار الجعفریه.
    19. رجایی، فرهنگ(1366)، «سیاست چیست؟»، مجلۀ سیاست خارجی، سال چهارم، ش1و2، ص20-1.
    20. زرشناس، شهریار (1385)، واژه‌نامۀ فرهنگی، سیاسی، چاپ دوم، تهران: کتاب صبح.
    21. شجاعی‌زند، علیرضا (1376)، «اقتدار در اسلام»، فصلنامۀ حکومت اسلامی، شمارۀ پنجم، ص219-207.
    22. صدرالمتألهین، محمدبن ابراهیم شیرازی (1364)، مفاتیح الغیب، تعلیقات مولی علی نوری، تصحیح و مقدمه از محمد خواجوی، چاپ اول، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی
    23. صلاحی، سهراب و بهادری جهرمی، علی (1392)، «راه‌کارها و ابزار نظارت بر حاکمیت در حکومت اسلامی»، دوفصلنامۀ مطالعات حقوقی دولت اسلامی، سازمان، سازمان بسیج اساتید، شمارۀ 4، ص38-9.
    24. طاهری خرم‌آبادی(آیة‌الله)، سیدحسن (1362)، ولایت فقیه و حاکمیت ملت، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    25. طباطبایی(علامه) سید محمدحسین (1388)، المیزان فی تفسیر القرآن، نرم‌افزار جامع التفاسیر، نسخۀ 1388.
    26. طریحی،‌ فخرالدین (1408ق) مجمع‌البحرین، جلدهای ٤ و1و ٦، چاپ دوم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    27. عالم، عبدالرحمن (١٣٧٣)، بنیادهای علم سیاست، چاپ اول، تهران: نشر نی.
    28. عمید زنجانی، عباسعلی (1366)، فقه سیاسی، 3 جلد، تهران: امیرکبیر.
    29. فوکو، میشل (1370)، قدرت انضباطی و تابعیت، قدرت فرّ انسانی یا شرّ شیطانی، استیولوکس، ترجمۀ فرهنگ رجایی، چاپ اول، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
    30. کدیور، محسن (1377)، حکومت ولایی، چاپ اول، تهران: نشر نی.
    31. لوکس، استیون (1370)، قدرت، ترجمۀ فرهنگ رجایی، تهران: مؤسسۀ مطالعات وتحقیقات فرهنگی.
    32. مصباح، مجتبی (1390)، بنیادی‌ترین اندیشه‌ها، چاپ اول، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی .
    33. مطهرنیا، مهدی (1368)، قدرت، انسان، حکومت، چاپ اول، تهران: ناشر مؤلف.
    34. مطهری، مرتضی (1382)، یادداشت‏های استاد مطهری، ج پنجم و هفتم، چاپ نخست، تهران: صدرا.
    35. مطهری، مرتضی (١٣٨٤)، امامت و رهبری، چاپ سی‌ام، تهران: انتشارات صدرا.
    36. معین، محمد (١٣٨٨)، فرهنگ فارسی، جلدهای دوم و ششم، چاپ صدم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
    37. نرم‌افزار ساقی کوثر، مجموعۀ بیانات مقام معظم رهبری

    ب) خارجی:

    1. Christopher Pierson) 1996 (, Modern state, Routledge,.

    39. David Robertson, (1998) Dictionary of politics, London, Penguin books,،.

    1. Hans Mogenthou) 1973 (, Politics Amongnation The Stuggel For Power And Peace; New york,
    2. Leyland, peter)1994(, Textbook on Administrativ law, blackstone press limited.
    3. Longman Handy Learners Dictionary of American English, Longman, )2005(
      1. Oxford Advanced learners Dictionary) 2000 (, sixth edition, edited by sally wehmeier, oxford university press,.
مطالعات حقوق تطبیقی
دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 2
پاییز و زمستان
مهر 1393
صفحه 359-378

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار