مطالعۀ تطبیقی سلب آزادی فرد تحت‌نظر در حقوق ایران و افغانستان با تأکید بر میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدۀ حقوق- پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 استادیار گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشکدة حقوق، پردیس فارابی دانشگاه تهران

3 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشکدۀ حقوق، پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

آزادی شخصی یک حق مطلق و بدون قید و شرط نیست. میثاق و قوانین و مقررات ایران و افغانستان، آزادی را به‌عنوان یک اصل در طول فرایند دادرسی کیفری به‌رسمیت شناخته و سلب آن را به‌عنوان آخرین چاره در کوتاه‌ترین دورة زمانی مناسب همراه با تضمین‌های شکلی و ماهوی کافی طبق قانون، استثنا کرده و برشمرده‌اند؛ به‌طوری که مادۀ 9 میثاق، سلب آزادی فرد مظنون را طبق قانون مجاز دانسته است. کمیتۀ حقوق بشر هم دولت‌های عضو را به رعایت معیارهای دادرسی عادلانه مکلف کرده‌ است. قانون آیین دادرسی کیفری افغانستان فردی را که در اختیار مأموران ضبط قضایی قرار دارد، مظنون تلقی کرده و جهات تحت‌نظر را صرفاً در جرایم مشهودِ مهم احصا نموده است. ولی چنین فردی در حقوق ایران متهم تلقی شده، به ضابطان دادگستری این صلاحیت داده‌ شده است که آزادی افرادِ متهم را در جرایم مشهود و غیرمشهود اعم از اینکه مهم باشد یا کم‌اهمیت، برای مدت حداکثر 24 ساعت تحت‌نظر، سلب نمایند؛ درحالی که به‌موجب استاندارهای بین‌المللی دادرسی عادلانه، برای تخلفات کوچک ضابطان می‌توانند تدابیر غیربازداشتی مناسبی را اعمال کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The comparative Study of the Deprive Liberty of Suspect in Iran and Afghanistan Law by Emphasis of The International Covenant on Civil and Political Rights.

نویسندگان [English]

  • Mohammad Javad Fathi 1
  • Mahdi Sheidaeian 2
  • Zaker Hussain Rezaiy 3
3 Criminal law and criminology- faculty of law- pardis farabi-tehran university-qom-iran
چکیده [English]

The Personal liberty Right is not an absolute Rights. The ICCPR and The Iran and Afghanistan Law’s are Recognized Liberty as a Principle throughout of the Criminal Proceedings. and Ruled to Deprive of Liberty is and Exception as the Last Resort by According Law Unless the Period of Time should be Appropriate Short and with Sufficient Guarantee.
As Article 9 of the ICCPR permitted the Deprive Liberty of Suspect by Law. Human Rights Committee(HRC) are Required Member States to Obey the International Fair Trial Standards. The Afghan Legal System Considered; Suspect the Person who is in the Authority of Law Enforcement Officers and The Legla Conditions of Deprivetion Liberty In Afghanistan Criminal Procedure Code has been Limited to Important Evdent Crimes.
But In Iran legal System that Person Considered Accused and Law Enforcement Officers have Authority to Deprived the Accused Librty in the Police Detintion Center for a Maximum of 24 Hours into Evident and non-Obvious Crimes, whether Impotant or not Important.While According to the International Fair Trial Standard, For minor Cases the Law Enforcement Officers may impose suitable Non-Custodial Measures, as Appropriate.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Personal Liberty
  • Conditions for Deprivation Liberty
  • Suspect
  • Under Observation and Police Detention Center
  1. الف) فارسی

    1. آشوری، محمد (1391)، آیین دادرسی کیفری، ج 1، چ 1، تهران: انتشارات سمت.
    2. آشوری، محمد و سپهری، روح‌الله (1392)، «بررسی تطبیقی مرحلة تحت‌نظر در آیین دادرسی کیفری ایران و فرانسه»، آموزه‌های حقوق کیفری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ش 6.
    3. اردبیلی، محمدعلی (1388)، نگهداری تحت‌نظر، علوم جنایی- مجموعۀ مقالات در تجلیل از استاد دکتر محمد آشوری، چ 1، تهران: انتشارات سمت.
    4. اسدی، لیلا (1394)، شرحی بر قانون آیین دادرسی کیفری 1392 (کلیات و ضابطان)، چ 1، تهران: انتشارات فکرسازان.
    5. انصاری، باقر (1395)، اسناد بین‌المللی حقوق بشر، ج 2، چ 1، تهران: انتشارات خرسندی.
    6. انصاری، ولی‌الله (1390)، حقوق تحقیقات جنایی (مطالعۀ تطبیقی)، چ 2، تهران: انتشارات سمت.
    7. بوریکان، ژان و سیمون، آن‌ماری (1389)، آیین دادرسی کیفری، مترجم: عباس تدین، چ 1، تهران: انتشارات خرسندی.
    8. پرویزی فرد، آیت‌اله (1391)، آیین دادرسی کیفری تطبیقی- سلب آزادی از متهم در حقوق ایران و انگلستان، چ 1، تهران: انتشارات جنگل.
    9. تقی‌پور، علیرضا (1385)، حقوق متهم در دادرسی کیفری بین‌المللی، رسالۀ دکتری در دانشگاه شهید بهشتی- دانشکدۀ حقوق.

    10.حسنی، محمدحسن و یوسفیان شوره‌دلی، بهنام (1395)، موازین دادرسی منصفانه و اصول حاکم بر رفتار با اطفال معارض با قانون در اسناد بین‌المللی، چ 1، تهران: انتشارات مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.

    11.خالقی، علی (1391)، آیین دادرسی کیفری، چ 7، تهران: انتشارات شهر دانش.

    12. دهخدا، علی‌اکبر (1372)، لغت‌نامۀ دهخدا، ج 1، چ 1، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

    13.دهخدا، علی‌اکبر (1373)، لغت‌نامۀ دهخدا، ج 4، چ 1، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

    14.رضوی، محمد (1395)، استانداردهای جهانی حقوق بشر در فرایند تحقیقات پلیسی از منظر اسناد بین‌المللی حقوق بشر و آراء دیوان اروپایی حقوق بشر، چ 1، تهران: انتشارات دانشگاه علوم انتظامی امین.

    15.سپهری، روح‌الله (1395)، آیین دادرسی کیفری (مطالعۀ تطبیقی استثنائات در حقوق ایران و فرانسه)، چ 1، تهران: انتشارات دادگستر.

    16. ستوده جهرمی، سروش (1394)، حقوق در قضا قاضی در قضا، چ 1، تهران: انتشارات مجد.

    17.صادقی زیازی، حاتم و ابراهیمی‌منش، مهران (بهار و تابستان 1393)، «حق آزادی و امنیت شخصی در اسناد بین‌المللی حقوق بشر و حقوق ایران؛ با نگاهی به نوآوری‌های قانون آیین دادرسی کیفری»، نشریة مطالعات حقوق تطبیقی، دورۀ 5، ش 1.

    18.طهماسبی، جواد (1391)،«بررسی تطبیقی بازداشت موقت در مقررات و رویۀ دادگاه‌های کیفری بین‌المللی با اسناد حقوق بشر و حقوق داخلی»، مجلۀ مطالعات حقوق تطبیقی، دورۀ 3، ش 2.

    19.قاری سید فاطمی، سید محمد (1388)، حقوق بشر در جهان معاصر- درآمدی بر مباحث نظری: مفاهیم، مبانی، قلمرو و منابع، چ 2، تهران: انتشارات شهر دانش.

    20.کیتی شیایزری، کریانگ ساک (1393)، حقوق بین‌المللی کیفری، مترجم: بهنام یوسفیان و محمد اسماعیلی، چ 4، تهران: انتشارات سمت.

    21.گزارش کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان (1381)، شکنجه و بدرفتاری در محلات سلب آزادی، چ 1، کابل: انتشارات کمیسیون مستقل حقوق بشر.

    22.گزارش کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان (1392)، وضعیت محلات سلب آزادی، چ 1، کابل: انتشارات کمیسیون مستقل حقوق بشر.

    23.مهابادی، علی‌اصغر (1395)، «تحت‌نظر در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب سال 1392»، مجموعۀ مقالات ارائه‌شده به سمینار تحول دادرسی منصفانه در قانون آیین دادرسی کیفری 1392، تهران: گروه علوم انسانی فرهنگستان علوم.

    24.ناجی زواره، مرتضی (1394)، آشنایی با آیین دادرسی کیفری- دعاوی ناشی از جرم و تحقیقات مقدماتی، ج 1، چ 1، تهران: انتشارات خرسندی.

    25.یوسفی، ایمان (1395)، آیین دادرسی کیفری، ج 1، چ 2، تهران: انتشارات میزان.

     

    ب) خارجی

    26. Academy for Judges and Public Prosecutors of the Republic of Macedonia,(2012), Booklet of Reference Key Judgments on Criminal Proceedings Related to Article3, 5, 6 and 8 From the European Court for Human Rights, Macedonia, Academy for Judges and Public Prosecutors Publishers.

    27. Amnesty International,(2014), Fair Trail Manual, Second Edition, London, Amnesty Inaternational Publishers.  

    28. Arbitrary Detention in Afghansitan- a call for action,(2009) voume ll, First Edition, Kabul, UNAMA, Human Rights Publishers.

    29. General Assembly Official Record.55 Session. Supplement No. 40(A/55/40), (2000), Report of the Human Rights Committee, Vollume 2, United Nations Pubishers.

    30. Genral Assembly of United Nations,(2002), Selected Decisions of the Human Rights Committee Under The Optional Protocol, Volume 3,  United Nations Publisher, New York. 

    1. 31.  Genral Assembly of United Nations,(2005), Selected Decisions of the Human Rights Committee Under The Optional Protocol, Volume 5, United Nations, New York and Geneva Publishers. 

    32. General Comments No.32, Adopted by Human Rights Committee on 9-15 July 2007.

    33. General Comments No. 35, Adopted by the Human Rights Committee on 16 December 2014.

    34. Gray, Tim,(1991), Freedom, Atlantic Highlands. N.J, Humanities Press International Inc. 

    35. HRC, Commmunication No. 458/1991, Mukong. Albert Womah v. Cameroon, para. 9.8.

    36. HRC, Communication No. 305/1988, Hugo Van Alphen v. Netherlands, para. 5.8.

    37. HRC, Communication No. 702/1996, Clifford Mclawrence v. Jamaica, Para. 5.5.

    38. HRC, Communication No.854/1999, Wackenheim v. France, para.6.3.

    39. HRC, Communication No. 770/1997, Gridin v. Russian Federation, para. 8.1.

    40. Human Rights and Pre-trial Detention, (1994), A Handbook of International Standards rlating to Pre- trial Detention, Professional Training Series No.3, Centre for Human Rights Geneva- Crime Prevention and Criminal Justice Branch Vienna, United Nations New York and Geneva.

    41. Joseph, Sarah and Castan, Melissa,(2014), The International Covenant on Civil and Political Rights- Cases, Materials and Commentary, Third Edition, Oxford University Press. 

    42. Nowak, Manfred,(2005), U.N. Covenant on Civil and Political Rights, CCPR, Commentary, Second  Edition, Kehl, Germmany. 

    43. Office of the high Commissioner for Human Rights in Cooperation with the International Bar Association,(2008), Professional Training Series No.9, Human Rights in the Administration of Justice: A Manual on human Rights for Judges, Prosecutors and Lawyers, United Nations, New York and Geneva.

    44. Stone, R. (2006),Textbook on Civil Liberties and Human Rightss, Oxford University Press.